قبرس: ما دست بسته منتظر نخواهيم ماند
محمود فاضلي
در هفته‌هاي اخير تنش‌ها در محورهاي آتن، آنكارا و نيكوزيا به دليل لغو تحريم تسليحاتي امريكا عليه قبرس يوناني‌نشين و در ادامه ارسال خودروهاي زرهي اهدايي امريكا توسط يونان به برخي جزاير غيرنظامي در درياي اژه، شدت يافته است. در مراسم نظامي به مناسبت شصت‌ودومين سالگرد استقلال دولت قبرس يوناني‌نشين از بريتانيا، نيكوس آناستاسياديس رييس‌جمهور قبرس مدعي شد: «تركيه در تلاش براي افزايش تنش در منطقه است و ائتلاف‌هاي استراتژيك ما با كشورهاي همسايه و ساير كشورهاي اتحاديه اروپا و همچنين با ساير قدرت‌هايي كه نگراني‌هاي ما را در مورد لفاظي‌هاي جديد دولت تركيه درك كرده و به اشتراك مي‌گذارند؛ از ما محافظت مي‌كند. تقويت ارتش قبرس جنوبي ادامه خواهد يافت و ما اجازه نخواهيم داد تركيه ما را به درگيري بكشاند. هيچ‌كس شك نداشته باشد كه ما دست بسته منتظر نخواهيم ماند.»
اردوغان رييس‌جمهوري تركيه نيز به لغو تحريم تسليحاتي بخش يوناني‌نشين قبرس از سوي امريكا و واكنش نشان داد و مدعي شد: اين اقدام موجب رقابت تسليحاتي در جزيره خواهد شد و آن را «از نظر محتوا و زمان غيرقابل توضيح» خواند. او متعهد شد كه تمام اقدامات لازم را براي محافظت از ترك‌هاي قبرس انجام دهد. به باور او جزيره محل زندگي دو دولت و مردم جداگانه است. بايد به انزوا و تحريم‌ها در اين جزيره پايان داده شود و همه وعده‌ها در مورد به رسميت شناختن بين‌المللي ترك‌هاي قبرس رعايت شود.
قبرس از اول اكتبر (9 مهر) حق خريد تجهيزات نظامي از امريكا را براي تقويت بنيه دفاعي خود خواهد داشت. با اين تصميم، دولت امريكا به عادي‌سازي روابط نظامي خود با قبرس ادامه مي‌دهد زيرا ديگر محدوديتي براي فروش تسليحات وجود نخواهد داشت. اين تصميم‌گيري موجب خشم آنكارا و بخش قبرس ترك‌نشين كه با آنكارا روابط حسنه‌اي دارد، شده است.
با سخنان وزير خارجه تركيه مبني بر اينكه «براي محافظت از ترك‌هاي قبرس، نيروي نظامي بيشتري خواهيم فرستاد» بار ديگر تنش‌ها ميان طرفين شدت يافت. به گفته او تصميم امريكا درباره رفع ممنوعيت صادرات سلاح به قبرس در جلسه شوراي امنيت ملي تركيه بررسي شده است. اصلي‌ترين علت اين تصميم امريكا آن است كه قبرس از مهم‌ترين كشورهاي جهان در پولشويي است. نبايد تاوان آن اجازه دادن به قبرس يوناني‌نشين براي دستيابي به سلاح باشد. تركيه به امريكا در اين باره هشدار داده و اين تصميم امريكا به معناي فاصله گرفتن از سياست توازن و جانبداري كامل از يونان است.
به اعتقاد چاوش اوغلو صرف‌نظر از دستيابي قبرس يوناني‌نشين به سلاح، تركيه تدابير لازم براي حمايت از قبرس ترك‌نشين را به عمل آورده و تدابير بيشتري را پس از تصميم اخير امريكا از حيث تسليحاتي اتخاذ خواهد كرد. تركيه نيروهاي بيشتري را براي محافظت از قبرس ترك‌نشين مستقر خواهد كرد و هر آنچه از نظر تسليحاتي نياز دارند در اختيار آنها قرار خواهد داد. اگر شما خواهان تشديد تنش هستيد ما هر اقدامي كه در رويارويي آن لازم باشد، انجام خواهيم داد و همه گام‌ها و اقدامات لازم را به منظور حمايت از قبرس ترك‌نشين به عمل خواهيم آورد. اين تصميم امريكا به معناي فاصله گرفتن از سياست توازن و جانبداري كامل از يونان است. وزير دفاع تركيه نيز اعتقاد دارد در بحبوحه تصميم اخير واشنگتن مبني بر لغو تحريم تسليحاتي دولت قبرس يوناني‌نشين، نيروهاي مسلح تركيه تمام اقدامات احتياطي لازم را اتخاذ كرده و آماده مقابله با «هرگونه تحريكات طرف قبرس يوناني‌نشين» هستند. به اعتقاد رييس‌جمهور قبرس يوناني‌نشين «ما موظف به تقويت نيروهاي مسلح هستيم، اما در عين حال به خوبي مي‌دانيم كه قبرس، به‌ويژه طرف يوناني قبرس، هميشه آرزوي حل مسالمت‌آميز مساله قبرس را داشته است. تركيه نگران قدرت بازدارندگي جمهوري قبرس نيست. جمهوري قبرس به‌دنبال برقراري صلح از طريق رسيدن به راه‌حلي كاربردي است كه حقوق همه شهروندان، ترك‌هاي قبرس و يوناني‌هاي قبرس را تضمين كند. آنچه مي‌خواهم به رهبران تركيه بگويم، اين است كه ما به سلامت هموطنان خود بسيار بيشتر از برخي ديگر از كشورها كه متاسفانه از آنها سوءاستفاده مي‌كنند، اهميت مي‌دهيم.» يك روز پس از اينكه اردوغان اعلام كرد آنكارا نيروهاي بيشتري در شمال مستقر خواهد كرد، سخنگوي دولت يوناني نشين مدعي شد واكنش قبرس به اقدامات تحريك‌آميز تركيه پس از قضاوت نهادهاي بين‌المللي خواهد بود. ما به تحريكات تركيه با استناد به قضاوت نهادهاي بين‌المللي و اقدامات ديپلماتيك واكنش نشان خواهيم داد. نيكوزيا با «آرامش» تهديدهاي فزاينده آنكارا را زيرنظر دارد و واكنش دولت اين خواهد بود كه به‌دنبال كسب محكوميت ديپلماتيك اين اقدام در سطح بين‌المللي باشد. ما كسي را تحريك نمي‌كنيم و قطعا قصد ما مقابله نظامي با تركيه نيست. آرزوي ما همزيستي مسالمت‌آميز با هموطنان ترك قبرس است. سياست قبرس همان است كه بود و آن يافتن راه‌حلي براي مساله قبرس از طريق گفت‌وگو و مبتني بر قطعنامه‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل است. تركيه سال 1974 وارد بخش شمالي جزيره قبرس شد و اين بخش را به اشغال خود در آورد. در آن سال دولت اسقف «ماكاريوس»، رييس‌جمهور وقت قبرس، در كودتاي نظاميان سرنگون شد و تركيه با استناد به موقعيت خود به عنوان يكي از تضمين‌كنندگان حق حاكميت قبرس، واحدهاي ارتش خود را در شمال اين سرزمين مستقر كرد. همين اين مساله منجر به تقسيم جزيره قبرس به دو بخش شمالي و جنوبي شد. ارتش تركيه 40 هزار سرباز تحت عنوان «فرماندهي نيروي صلح ترك» در اين بخش از جزيره دارد. همچنين بيش از 100 تانك، ضدهوايي، پهپادهاي مسلح و غيرمسلح ترك در قبرس شمالي مستقر هستند. تركيه همچنين پروژه احداث پايگاه لجستيك دريايي در 40-35 كيلومتري غازي ماگوسا را آغاز كرده است.