عمليات سپاه پاسداران عليه گروهك‌هاي مسلح مستقر در شمال عراق متوقف شد
هشدار تهران به اربيل
ناظم دباغ: مهمانان اقليم كردستان عراق نبايد باعث سلب آسايش و امنيت ميزبان شوند
شهاب شهسواري
اقليم كردستان عراق طي دو هفته گذشته زير گلوله‌باران شديد نيروهاي نظامي ايران قرار داشت. هنوز كار تهران با گروه‌هاي شبه‌نظامي ايراني مستقر در اقليم تمام نشده، تركيه نيز عمليات تازه‌اي را براي مبارزه با آنچه گروه‌هاي تروريستي در اقليم كردستان عراق توصيف مي‌كند آغاز كرده است. براساس اطلاعاتي كه دو روز پيش خبرگزاري تسنيم به نقل از منبعي آگاه منتشر كرده است، عمليات ايران در اقليم كردستان عراق فعلا متوقف شده است، اما به مقام‌هاي اقليم هشدار داده است كه اگر اقدام جلوي شرارت گروه‌هاي «تجزيه‌طلب و ضدايران» گرفته نشود، عمليات بار ديگر ادامه پيدا خواهد كرد.
نيروي زميني سپاه پاسداران انقلاب اسلامي از دوم مهرماه به مدت دو هفته به صورت گسترده‌اي مقرهاي برخي گروه‌هاي مسلح و شبه‌نظامي ايراني در اقليم كردستان عراق را با استفاده از موشك‌هاي بالستيك، پهپاد و توپخانه هدف حمله قرار داد. به نوشته خبرگزاري تسنيم اين عمليات از روز شنبه متوقف شده است. خبرگزاري تسنيم مي‌نويسد: «حملات سپاه پس از انهدام اهداف از پيش تعيين‌شده، متوقف شده است و ادامه آن منوط به رفتار آتي مسوولان اقليم شمال عراق خواهد بود.» تسنيم اين توقف را «فرصت سپاه به مسوولان اقليم كردستان براي برخورد با تروريست‌ها» توصيف كرده است. همزمان روز شنبه رسانه‌ها از بمباران هوايي شهر العماريه در استان دهوك عراق توسط جنگنده‌هاي ارتش تركيه خبر دادند. روز يكشنبه خبرگزاري رسمي تركيه، آناتولي گزارش داد كه دست‌كم ۶ نفر از اعضاي دو گروه حزب كارگران كردستان (پ‌ك‌ك) و كنفدراليسم جوامع كردستان (ك‌ج‌ك) در عمليات سازمان اطلاعات و امنيت ملي تركيه (ميت) كشته شده‌اند. براساس گزارش خبرگزاري تسنيم در عمليات دو هفته‌اي ايران در اقليم كردستان عراق هم دست‌كم ۳۰ كشته و ۲۰۰ زخمي از ميان اعضاي گروهك‌هاي مسلح برجا مانده است.
ناظم دباغ، نماينده اقليم كردستان عراق در ايران معتقد است كه مساله حملات ايران به مقرهاي گروه‌هاي كرد ايراني مستقر در اقليم، مساله جديدي نيست و تاكنون بارها اتفاق افتاده است. وي مي‌گويد: «موضوع گروه‌هاي اپوزيسيون ايراني در اقليم كردستان عراق و مساله بمباران مقرهاي آنها چيز جديدي نيست. مسائل مرتبط با اين موضوع هميشه در كميته مشترك امنيتي بين اقليم كردستان عراق و جمهوري اسلامي ايران اين مسائل در جلسات كميسيون مطرح مي‌شود.» وي در پاسخ به اين سوال كه آيا اخيرا پيامي درخصوص فعاليت گروه‌هاي مذكور به اربيل رسيده است تاكيد مي‌كند: «در جلسات اخير كميسيون باز هم مسائلي مطرح شده است و مسوولان كنسولگري جمهوري اسلامي ايران در اقليم در جريان مذاكرات قرار دارند و پيام‌هايي رد و بدل مي‌شود كه چگونه مسائل متوقف شود.»
دباغ در مورد دليل ميزباني اقليم و چرايي عدم برخورد اربيل با اين گروه‌ها مي‌گويد: «ما ميزبان اين گروه‌ها در اقليم هستيم و براي مهمانان خودمان احترام قائليم، ولي اين احترام در چارچوب مقررات بين‌المللي و حفظ حقوق بشر است. بعضي افراد يا بعضي از گروه‌ها در برخي شرايط سخناني مطرح مي‌كنند يا اقداماتي انجام مي‌دهند كه منجر به حمله مسلحانه و از بين بردن امنيت و آسايش جمهوري اسلامي مي‌شود. اين مسائل براي حكومت اقليم كردستان عراق قابل پذيرش نيست. زماني كه چنين اقداماتي از سوي اين گروه‌ها سر مي‌زند، ديگر از چارچوب مهمان خارج مي‌شوند. مهمان بايد حرمت و احترام ميزبانش را حفظ كند و باعث ايجاد ناامني و نگراني نشود.»
نگراني مشترك تهران و آنكارا
ايران و تركيه، هر دو نسبت به فعاليت‌هاي گروه‌هاي مسلح قوم كرد كه در اقليم كردستان عراق فعاليت مي‌كنند و منافع و امنيت اين دو كشور را به خطر مي‌اندازند، به دولت عراق و حكومت اقليم كردستان عراق اعتراض كرده‌اند. نظام دباغ مي‌گويد كه تعداد اقدامات نظامي ايران در خاك اقليم به مراتب كمتر از تركيه است. اين مقام اقليم كردستان عراق مي‌گويد: «ميان برخورد جمهوري اسلامي ايران و تركيه با مسائل جاري در اقليم تفاوت وجود دارد. اخيرا يكي از مسوولان پيشين وزارت پيشمرگه اقليم تشريح كرد كه تاكنون دست‌كم ۱۰۰ حمله گسترده نظامي توسط تركيه عليه اقليم كردستان انجام شده است، در حالي كه تاكنون جمهوري اسلامي ايران ۱۹ عمليات نظامي در اقليم انجام داده است.»
به نظر مي‌رسد كه تهران و آنكارا رويكرد متفاوتي نسبت به اقدامات گروه‌هاي مسلح در شمال عراق دارند. در حالي كه تركيه با استقرار نيروهاي زميني در خاك عراق، عملا اقدام به ايجاد پايگاه در خاك اين كشور كرده است، تهران عمدتا در واكنش به تهديدها و تعرض‌هاي گروهك‌هاي شبه‌نظامي دست به اقدام متقابل مي‌زند. با اين حال صرف وجود تهديد از درون خاك عراق، منافع مشتركي براي تهران و آنكارا براي مقابله با تهديدها درون اقليم كردستان عراق ايجاد كرده است. اما نه تهران كه روابط نزديك‌تري با بغداد دارد و نه آنكارا كه روابط صميمانه‌تري با اربيل دارد، تاكنون نتوانسته‌اند عراقي‌ها را به خلع سلاح كامل و طرد اين نيروهاي شبه‌نظامي در خاك خود قانع كنند. در حالي كه آنكارا عمدتا با گروه موسوم به حزب كارگران كردستان (پ‌ك‌ك) در عراق درگير است، ايران با چندين گروهك مسلح تجزيه‌طلب در اين منطقه از جمله پاك، پژاك، كومله و دموكرات كردستان ايران رودرروست.
عمليات تا رفع موثر تهديد
نيروي زميني سپاه پاسداران در بيانيه‌اي كه روز ششم مهر ماه سال جاري منتشر كرد تاكيد مي‌كند «هشدار‌هاي لازم به مقامات اقليم شمال عراق از طريق مبادي مربوطه مبني بر برچيدن بساط فعاليت‌هاي گروه‌هاي تروريستي ضد ايراني وابسته به استكبار جهاني در منطقه خود» داده شده است. اين بيانيه ادامه مي‌دهد كه اقليم كردستان عراق «نسبت به اين خواسته مشروع و قانوني» بي‌اعتنايي كرده است. در اين بيانيه آمده است: «استمرار حضور گروهك‌هاي تروريستي» نه تنها باعث «تعرض به مناطق مرزي جمهوري اسلامي ايران و مورد حمله قرار دادن برخي پايگاه‌ها و پاسگاه‌هاي مرزي كشورمان» شده بلكه در پشتيباني از آنچه «آشوب‌هاي اخير» توصيف شده است هم نقش بازي كرده است.
تهران و آنكارا هر دو در عمليات‌هاي اخير خود اعلام كرده بودند كه «نابودي كامل تهديد» به عمليات در اقليم كردستان عراق ادامه مي‌دهند. تركيه كه در طول دو سال گذشته تعدادي از نيروهاي نظامي خود را در عمق خاك عراق مستقر كرده است و پاسگاه‌هاي ديدباني در خاك عراق ايجاد كرده است، ارديبهشت ماه سال جاري عملياتي با عنوان «قفل پنجه» در شمال عراق آغاز كرد كه هدف از آن «نابودي كامل تروريست‌ها» در شمال عراق عنوان شده‌بود. سپاه پاسداران هم در بيانيه اخير خود اعلام كرده بود كه با «دفع موثر تهديد و برچيده شدن مقرهاي گروهك‌هاي تروريستي» به اين عمليات ادامه خواهد داد. روز شنبه خبرگزاري تسنيم به نقل از منبع آگاه نوشت: «در صورتي كه مقامات اقليم تصميم معقولي اتخاذ كنند و جلوي شرارت‌هاي گروه‌هاي تجزيه‌طلب و ضدايران را بگيرند، اين آتش‌بس ادامه خواهد يافت و در غير اين‌صورت، سپاه پاسداران عمليات خود عليه گروهك‌هاي تروريستي ضدانقلاب را از سر خواهد گرفت و در اين مسير حق تعيين نحوه اجراي عمليات را براي خود محفوظ مي‌داند.» اين منبع آگاه همچنين به تسنيم گفته است: «به مقامات اقليم كردستان عراق هشدار داده شده است كه در صورت حضور هريك از مسوولان اقليم يا هر يك از اعضاي كنسولگري‌هاي مستقر در اقليم در مقرهاي گروهك‌هاي تروريستي -به هر منظوري كه باشد- در صورت صدمه ديدن اين افراد، مسووليت به‌عهده خود آنها خواهد بود.»
بغداد: محكوم مي‌كنيم
تهران و آنكارا هر دو تاكيد مي‌كنند كه بارها از دولت مركزي عراق براي پايان دادن به ميزباني از گروه‌هاي مسلح كرد در منطقه اقليم، درخواست كرده‌اند، اما بغداد تاكنون هيچ اقدامي در اين خصوص انجام نداده است. دولت عراق هر بار بعد از عمليات نظامي ايران و تركيه در مناطق شمالي سرزمين خود، با فراخواندن سفير يا تهديد به شكايت در شوراي امنيت سازمان ملل متحد به اين عمليات‌ها واكنش نشان مي‌دهد. هر چند عراقي‌ها اين‌گونه عمليات را تعرض به تماميت ارضي و حاكميت ملي خود تلقي مي‌كنند، اما در مورد حضور گروهك‌هاي مسلح در خاك عراق و عمليات آنها عليه تركيه و ايران سكوت كرده‌اند.
نظام دباغ معتقد است كه در صورت وجود عزم و اراده كافي، بغداد مي‌تواند در حل مسائل موجود كمك كند. نماينده اقليم كردستان عراق در ايران مي‌گويد: «موضع‌گيري‌هاي دولت مركزي عراق بيشتر تبليغاتي است. اگر عزم و اراده كافي نزد بغداد وجود داشته باشد و تهران تصميم قطعي بگيرد، اقليم كردستان عراق آماده همكاري براي تعيين حدود دقيق براي فعاليت اين گروه‌ها است.»
با اين حال تاكنون عراق تنها به محكوميت حملات بسنده كرده است و اقدام عملي براي جلوگيري از عمليات گروهك‌هاي مسلح مستقر در خاك عراق عليه امنيت ايران و تركيه انجام نداده است. دولتمردان عراقي بيش از آنكه خواهان حل موضوع از طريق گفت‌وگو با تهران و آنكارا باشند، بيش از هر زمان ديگر در حال تلاش براي وارد كردن نهادهاي بين‌المللي و دولت‌هاي فرامنطقه‌اي به موضوع هستند و با ادعاهايي مانند شكايت به شوراي امنيت سازمان ملل متحد، قصد بين‌المللي كردن مساله را دارند.
مصطفي كاظمي، نخست‌وزير عراق، روز گذشته در سفري كه به اقليم كردستان عراق داشت در گفت‌وگو با مسعود بارزاني، رهبر حزب دموكرات كردستان عراق، در مورد مساله «تهديد از خاك عراق براي كشورهاي همجوار» و «حملات به خاك عراق» گفت‌وگو كرد. به گزارش ميدل ايست نيوز براساس بيانيه دفتر نخست‌وزيري عراق كاظمي و بارزاني درباره چالش‌هاي امنيتي مختلف و اهميت تداوم هماهنگي مشترك بغداد و اربيل براي بررسي شماري از پرونده‌ها و در صدر آن مبارزه با تروريسم و اينكه هيچ جاي خاك عراق مكاني يا مأمني براي تهديد كشورهاي همجوار نباشد، بحث و گفت‌وگو كردند. دوطرف در اين ديدار همچنين درباره آنچه در اين بيانيه «حملات مكرر به خاك عراق» عنوان شد، بحث كردند.
آنكارا: به عمليات ادامه مي‌دهيم
روز گذشته وزير دفاع تركيه در سخناني درباره جزييات حملات روزهاي اخير كشورش به مناطق شمالي عراق گفت كه در اين حملات مواضعي در ۱۴۰ كيلومتري داخل عراق هدف قرار گرفت. به گزارش آناتولي، خلوصي آكار، وزير دفاع تركيه در اين باره گفت: «نيروهاي مسلح تركيه دو روز پيش با انجام يك عمليات هوايي ۱۴۰ كيلومتر پيشروي كرده و ۱۶ موضع را در آسوس كه محل اختفاي تروريست‌ها است را با موفقيت مورد اصابت قرار دادند.» وي گفت: «مهم نيست كه چه كسي از تروريست‌ها حمايت مي‌كند و پشت آنهاست، مبارزه قاطعانه ما و با روحيه تهاجمي ادامه خواهد داشت.» وزير دفاع تركيه مدعي شد: «نيروي هوايي ارتش در تمامي فعاليت‌هاي خود چه در مرحله برنامه‌ريزي و چه در اجرا، حساسيت‌هاي لازم را براي جلوگيري از هرگونه آسيب به غيرنظاميان، بناهاي تاريخي، مذهبي، فرهنگي و محيط‌زيست به خرج مي‌دهد.» آكار در ادامه ضمن تاكيد بر عزم و اراده قاطع براي از بين بردن تروريسم، تاكيد كرد: «گروه تروريستي پ.ك.ك و ي.پ.گ هيچ‌گاه نماينده خواهران و برادران كرد ما نبوده‌اند.»