نشانه‌هاي اختلالات سايكوتيك
اختلالات سايكوتيك نوعي بيماري روحي و رواني است كه فرد مبتلا ارتباط خود با واقعيت را از دست مي‌دهد. افراد داراي اين اختلال در طول دوره بيماري معمولا دچار توهم و هذيان مي‌شوند. توهم يعني ادراك اشتباه كه هيچ پايه و اساس واقعي ندارد و مي‌تواند به شكل شنيداري، ديداري، بويايي يا لمسي باشد.
هذيان هم نوعي انديشه و افكار اشتباه و نادرستي است كه با واقعيت همخواني ندارد. بيمار سايكوتيك حتي با وجود شواهدي عليه اين توهم و هذيان به حفظ و پرورش آن در ذهن خود ادامه مي‌دهد.
فردي كه به اين بيماري دچار مي‌شود به درستي نمي‌تواند فكر كند و پاسخ به احساسات ديگران و درك واقعيت براي او بسيار دشوار خواهد بود، بيمار قضاوت درستي ندارد و ناتوان از درك صحيح واقعيت است.
مهم‌ترين علايم در اين بيماري هذيان و توهم است كه باعث پديد آمدن افكار اشتباه در فرد مي‌شود، اما اين بيماري رواني نشانه‌هاي ديگري دارد ازجمله افكار گيج‌كننده، حركاتي آهسته و غيرعادي، از دست دادن علاقه به فعاليت‌هاي سابق، صحبت‌هاي درهم و نامفهوم كه با واقعيت سازگاري ندارد، احساس جدا بودن از ديگران، ناتوان از بيان احساسات خود، عدم تعادل خلقي (نوسانات خلقي فراوان) يا خلق و خويي شبيه به افسردگي، بي‌توجهي به بهداشت، مشكل داشتن در برقراري روابط اجتماعي و شخصي.
نكته مهم كه بايد به آن اشاره كرد، اين است كه بيماران سايكوتيك همه علايمي يكسان ندارند و حتي امكان دارد در طول زمان اين علايم تغيير كند. اختلالات سايكوتيك انواع مختلفي دارد كه گرچه شباهتهاي به هم دارند ولي با يكديگر متفاوت و مجزا هستند.
اسكيزوفرني يا روان‌گسيختگي؛ رفتار اين افراد تغيير كرده و توهمات و تصاويري خيالي مي‌بينند كه ديگران نمي‌بينند. اين مساله ديگر جنبه‌هاي زندگي‌شان را مثل مدرسه و خانواده تحت تاثير قرار مي‌دهد. اين نشانه بيشتر از شش ماه طول مي‌كشد.
اسكيزوفرني فرم؛ اين بيماري در علايم كاملا شبيه به اسكيزوفرني است با اين تفاوت كه اين نشانه‌هاي ناگهاني بروز مي‌كند و مدت زمان آن هم حداقل يك ماه و حداكثر شش ماه طول مي‌كشد.
اختلال اسكيزوافكتيو؛ افراد مبتلا به اين بيماري هم علايم اسكيزوفرني را دارند و هم علايم اختلالات خلقي مانند افسردگي يا اختلال دوقطبي.
اختلال هذياني؛ مهم‌ترين نشانه اين اختلال توهم داشتن (باوري نادرست ولي ثابت) درباره شرايط واقعي زندگي است. در اين بيماري شايد فرد تصور مي‌كند در خطر توطئه است. اين توهمات حداقل يك ماه بايد طول بكشد.
اختلال روان‌پريشي كوتاه‌مدت يا آني (سايكوتيك گذرا)؛ افرادي كه به اين بيماري مبتلا مي‌شوند رفتار سايكوتيك كوتاه‌مدت و ناگهاني دارند و معمولا نيز بعد از اتفاقاتي كه استرس و فشار رواني زيادي مانند مرگ عزيزان به فرد وارد مي‌كند، رخ مي‌دهد.
اختلال سايكوتيك مشترك؛ زماني اتفاق مي‌افتد كه بيمار در رابطه خود دچار توهمي شده و طرف مقابل نيز اين توهم را تصديق مي‌كند.
اختلال سايكوتيك ناشي از بيماري؛ برخي بيماري‌ها مي‌توانند ذهن را تحت تاثير خود قرار دهند و باعث ايجاد توهمات در بيمار شوند مانند آسيب و تومورهاي مغزي.
سايكوزهاي پس از زايمان؛ ممكن است مادر نشانه‌هايي از اسكيزوفرني را بروز دهد مانند توهم. به هر حال هر كدام از نشانه‌هاي بيماري سايكوز و روان‌پريشي نوعي سايكوز بعد از زايمان به حساب مي‌آيد. اين علايم معمولا با مراقبت‌هاي پزشكي و حمايت و توجه اطرافيان بعد از سه تا چهار ماه بهبود خواهد يافت.
پارافرني؛ اين بيماري نيز شبيه به اسكيزوفرني است ولي بيشتر ميان كهنسالان شايع است.
اختلال سايكوتيك ناشي از مصرف مواد اعتيادآور؛ اين بيماري ناشي از مصرف بيش از اندازه و زياد مواد اعتيادآور اتفاق مي‌افتد و باعث توهمات و صحبت‌هاي نامفهوم و عجيب در فرد بيمار مي‌شود.
دلايل بروز اختلالات سايكوتيك؛ گرچه دليل اصلي و مشخص اين بيماري شناخته نشده ولي به عقيده محققان دلايل مختلفي باعث بروز اختلالات سايكوتيك در فرد مي‌شود و چند عامل در اين نوع بيماري نقش دارند. برخي بيماران سابقه خانوادگي دارند كه نشان دهنده تاثير وراثت و ژنتيك است. عواملي نيز در بروز و پيشرفت اين بيماري تاثير دارند مانند استرس و تنش در زندگي و مصرف مواد اعتيادآور. بعضي از بيماران سايكوتيك به ويژه بيماران اسكيزوفرني ممكن است در بخشي از مغز كه فكر و درك كردن و انگيزه دادن را به عهده دارد دچار مشكلاتي باشند. نشانه‌هاي اين اختلال معمولا در اوايل نوجواني حدود 20 سالگي و تا 30 سالگي در بيمار ظاهر مي‌شود، شيوع اين اختلالات در مردان و زنان تقريبان يكسان است.