با انتخاب رييس‌جمهور و مكلف شدن محمد شياع سوداني به تشكيل كابينه انجام شد
پايان بي‌دولتي در عراق
سارا معصومي
نمايندگان پارلمان عراق چهارشنبه و پنجشنبه شلوغي را پشت سر گذاشتند. روز چهارشنبه نمايندگان پارلمان قريب به دو ماه پس از روزهايي كه اين ساختمان به تصرف هواداران جريان صدر درآمده بود دور هم جمع شدند تا در نخستين جلسه پس از اين حوادث تكليف رياست محمد الحلبوسي را مشخص كنند. در جلسه روز چهارشنبه تنها 13 نماينده با درخواست استعفاي او موافقت كردند تا با ابقاي حلبوسي بحث‌ها به سرعت به مساله تشكيل دولت اختصاص پيدا كند. صبح پنجشنبه كار در منطقه سبز بغداد با چند انفجار آغاز شد. در حالي كه نمايندگان پارلمان در حال برگزاري جلسه براي انتخاب رييس‌جمهور جديد عراق يك سال پس از برگزاري انتخابات پارلماني بودند، 9 فروند راكت به منطقه سبز و مناطق اطراف آن اصابت كرد. به گفته منابع عراقي، چندين نفر در اين حملات مجروح شدند. در نخستين راي‌گيري براي انتخاب رييس‌جمهور از ميان نامزدهايي كه نام‌شان ثبت شد از مجموع 277 راي، عبداللطيف رشيد 157 راي و برهم صالح 99 راي كسب كردند. از آنجا كه هيچ‌كدام از اين نامزدها به حد نصاب لازم (184 راي) دست نيافتند انتخابات به دور دوم كشيده شد كه در نتيجه راي‌گيري دوم عبداللطيف رشيد توانست برهم صالح را شكست دهد. براساس آراي اعلام شده، در مرحله دوم راي‌گيري براي انتخاب رييس‌جمهور عراق ۲۶۹ نماينده حضور داشتند كه عبداللطيف رشيد ۱۶۲ راي و برهم صالح ۹۹ راي كسب كرد. تعداد برگه‌هاي باطله نيز ۸ راي اعلام شد.
رييس‌جمهور جديد عراق كيست؟
به گزارش ميدل ايست نيوز، عبداللطيف رشيد، زاده 1944 عضو حزب اتحاديه ميهني و از چهره‌هاي نزديك به «جلال طالباني» و باجناق وي است. او در سليمانيه به دنيا آمده و از چهره‌هاي بنيانگذار حزب اتحاديه ميهني و نماينده اين حزب در لندن و كشورهاي اروپايي بود. او در سال‌هاي 2003 تا 2010 وزير منابع آبي عراق بود و دولت عراق او را به عنوان نامزد اين كشور براي دبيركلي سازمان فائو معرفي كرد. رشيد از سال 2010 مشاور ارشد رييس‌جمهور عراق است و در انتخابات اخير عراق نيز به صورت مستقل نامزد شد. عبداللطيف رشيد تحصيلكرده رشته مهندسي منابع آبي در دانشگاه منچسر تا رتبه دكتراست و در شركت‌هاي مهم بين‌المللي در اين عرصه فعاليت كرده و مدير اجراي پروژه‌هايي در اين عرصه در عربستان، يمن، سومالي بوده است. او علاقه‌مند به هنرهاي تجسمي است و در سال 2014 يك گالري براي حمايت از هنرمندان جوان در سليمانيه افتتاح كرد.
تشكيل دولت با يك سال تاخير
به گزارش رسانه‌ها، انتخابات عراق سال پيش برگزار شد كه در آن ائتلاف مقتدي صدر بيشترين كرسي‌هاي پارلمان را به دست آورد اما توافقي براي انتخاب نخست‌وزير و رييس‌جمهوري جديد به دست نيامد. تا به امروز دولت مصطفي كاظمي، نخست‌وزير اين كشور اداره عراق را در دست داشته است. ائتلاف به رهبري مقتدي صدر كه با شعار «استقلال و مخالفت با نفوذ خارجي» وارد انتخابات شده بود، با ۷۳ كرسي از ۳۲۹ كرسي بزرگ‌ترين فراكسيون پارلمان اين كشور به شمار مي‌رفت. در ماه‌هاي گذشته، مقتدي صدر از طريق گروه طرفداران صدر و متحدان سني و كرد آنها به دنبال تشكيل «دولت اكثريت ملي» بود؛ اما تلاش‌هاي او را رقبايش در مجلس، «چارچوب هماهنگي شيعيان» كه «ائتلاف دولت قانون» به رهبري مالكي يك جزو اصلي آن را تشكيل مي‌دهد، خنثي كردند. تابستان امسال حاميان مقتدي صدر روحاني مقتدر عراق چند بار به پارلمان عراق حمله كردند. پس از ماه‌ها بن‌بست و كشمكش، مقتدي صدر و ۷۳ نماينده حامي او خرداد ماه استعفا دادند.
حاشيه‌هاي يك انتخاب
و شكاف در چارچوب هماهنگي
به گفته برخي منابع خبري، پيروزي عبداللطيف رشيد در راي‌گيري روز پنجشنبه با حاشيه‌هايي همراه بوده است. يكي از مهم‌ترين حاشيه‌ها اين بود كه عبداللطيف رشيد با وجود سابقه گسترده در حزب اتحاديه ميهني و باجناق بودن با جلال طالباني اما نامزد اين حزب براي رياست‌جمهوري نبود و ساعاتي پيش از برگزاري جلسه انتخاب رييس‌جمهور عراق، حزب دموكرات كردستان اعلام كرد كه از نامزد خود صرف‌نظر مي‌كند و به عبداللطيف رشيد راي مي‌دهد. همزمان با اين اعلام، برخي گروه‌هاي عضو چارچوب هماهنگي از جمله ائتلاف دولت قانون به رياست نوري مالكي نيز اعلام كردند كه گزينه آنها براي رياست‌جمهوري، عبداللطيف رشيد است. واكنش نخست «بافل طالباني» رييس حزب اتحاديه ميهني به تغيير رويه برخي اعضاي «چارچوب هماهنگي» نشان از اين اختلاف و نارضايتي داشت. بافل طالباني در پيامي كه در توييتر خود منتشر كرد از اعضاي چارچوب هماهنگي خواست كه به وعده خود پايبند باشند و به نامزد اين حزب يعني «برهم صالح» راي دهند. او به آنان يادآور شد كه حزب اتحاديه ميهني در سخت‌ترين شرايط در كنار چارچوب هماهنگي ايستاد. هشداري كه به نظر مي‌رسد نتيجه نداد و درنهايت برهم صالح نتوانست تعداد آراي بيشتري را به خود اختصاص بدهد. واكنش هوشيار زيباري، از سران حزب دموكرات كردستان به پيروزي عبداللطيف رشيد هم از ناگفته‌هاي بسياري پرده برداشت. به گزارش ميدل ايست نيوز، زيباري در يك توييت نوشت: «انتخاباتي كاملا دموكراتيك و شفاف در پارلمان عراق براي انتخاب رييس‌جمهور برگزار و دكتر عبداللطيف رشيد بر برهم صالح پيروز شد. حوادث امروز ثابت كرد مركز تصميم‌گيري كردها نزد مسعود بارزاني و در اربيل است و حزب دموكرات و اصالت آن، خبره و مهارت برهم زدن ميز مذاكره بر همه مغرضان را دارد.» يك منبع آگاه به روند انتخابات برگزار شده در اين باره به «اعتماد» مي‌گويد: صحنه شطرنج انتخابات از روز چهارشنبه و زماني كه عبداللطيف رشيد ناگهان اعلام كرد كه به عنوان نامزد توافقي در اين انتخابات شركت مي‌كند تغيير كرد. بلافاصله پس از اعلام كانديداتوري عبداللطيف رشيد، دولت قانون به رياست نوري مالكي با صدور يك بيانيه اعلام كرد كه از او به عنوان نامزد توافقي حمايت مي‌كند. برخي منابع از تفاهم پشت پرده نوري مالكي با مسعود بارزاني خبر مي‌دهند. بافل طالباني، رييس حزب اتحاديه ميهني كردستان با تبريك پيروزي انتخاب «عبداللطيف رشيد» تلاش كرد از تبعات عدم حمايت اوليه از او براي حزب خود كاسته و نتيجه را به نوعي مصادره به مطلوب كند. او در پيامي خطاب به كردهاي عراق نوشت كه در نهايت حزب اتحاديه ميهني با وجود همه توطئه‌ها پيروز شد و بر تصميم ملي خود استوار ماند. وي گفت كه راي اعتماد مجلس عراق به عبداللطيف رشيد كه از قديم‌ترين مبارزاني است كه از آغاز تشكيل حزب اتحاديه ميهني حضور داشت، پيروزي بزرگي براي ملت و روند سياسي و اتحاديه ميهني است و افزود كه اطمينان دارد كه وي نقش مهمي در حل مسائل مهم سياسي و ملي و فعاليت سازماني خواهد داشت و از اين عرصه موفق بيرون خواهد آمد. طالباني تاكيد كرد كه حزب متبوعش براي خدمت به همه طيف‌هاي ملت تلاش مي‌كند و در تقديم خدمات و حمايت از حقوق قانوني مردم و حفظ يكپارچگي تلاش خواهد كرد. وي افزود: «درنهايت ملت كرد و ملت عراق در اين روند مهم و سرنوشت‌ساز پيروز شدند و اكنون مسووليتي كه برعهده دارند حفاظت از وحدت كردها در پايتخت است.» قيس الخزعلي دبيركل جنبش عصائب اهل الحق عراق هم انتخاب رشيد به عنوان رييس‌جمهور اين كشور را تبريك گفته و تصريح كرد: به ملت عراق و نمايندگانش در پارلمان، موفقيت‌آميز بودن جلسه انتخاب رييس‌جمهور را تبريك مي‌گويم. پيروزي آقاي عبداللطيف رشيد در اين منصب را كه براساس قانون اساسي و چارچوب‌هاي دموكراتيك صورت گرفت، تبريك مي‌گويم. اميدواريم فرآيند سياسي با تشكيل دولت خدمتگزار و اعاده اقتدار كشور تكميل شود. سيد عمار الحكيم رهبر جريان حكمت ملي عراق هم ضمن تبريك به ملت عراق گفت كه اين ملت براي حل بن‌بست سياسي و اقدامات قانوني براي تشكيل دولت، بسيار صبر كرد. الحكيم ابراز اميدواري كرد كه رييس‌جمهور جديد بتواند در مسير حمايت از قانون اساسي حركت و اقدامات روساي قبلي را تكميل كند و دوران رياست‌جمهوري وي شاهد همگرايي بين روساي سه قوه عراق باشد. گفته مي‌شود هرچند كه رهبران احزاب مختلف ترجيح دادند با تبريك به عبداللطيف رشيد ذات تشكيل دولت را بهتر از نبود آن نشان داده و حمايت ضمني خود از او را اعلام كنند اما به نظر مي‌رسد كه تبعات شكاف در چارچوب هماهنگي در چندماه آتي دولت تشكيل شده را با مشكلاتي روبه‌رو كند.
سوداني جانشين كاظمي مي‌شود؟
عبداللطيف رشيد بلافاصله پس از پيروزي، نامه مكلف شدن سوداني به تشكيل دولت جديد را به او تحويل داد. محمد شياع سوداني از نمايندگان مردم كه او را براي تشكيل دولت انتخاب كردند، تشكر كرد. او در توييتي نوشت: از خداوند و نمايندگان مردم كه با انتخاب من براي تشكيل دولت به من راي اعتماد دادند، تشكر مي‌كنم. به مردم عراق وعده مي‌دهم با ارايه كابينه دولت در نزديك‌ترين زمان و تشكيل دولت قوي و توانا بر سازندگي در كشور و خدمت به شهروندان، حفظ امنيت و ثبات و برقراري روابط بين‌المللي متوازن، مورد حسن ظن آنها قرار گيرم. محمد شياع سوداني در سال 1970 در استان ميسان در جنوب عراق متولد شده و به گزارش خبرگزاري رسمي عراق، داراي ليسانس علوم كشاورزي است. سوداني به عنوان فرماندار العماره مركز استان ميسان، استان ميسان، وزير حقوق بشر، معاون رييس سازمان عالي بازپرسي و عدالت، معاون وزير كشاورزي، معاون رييس سازمان زندانيان سياسي، معاون وزير مهاجرت، معاون وزير دارايي، وزير كار و امور اجتماعي، معاون وزير تجارت و معاون وزير صنايع عراق فعاليت كرده است.
از وعده مبارزه با فساد
تا حل اختلاف‌ها با اقليم كردستان
محمد شياع سوداني، نخست‌وزير مامور تشكيل دولت جديد عراق در نخستين سخنراني خود با مردم عراق آمادگي كامل خود براي همكاري با همه نيروهاي سياسي و طيف‌هاي جامعه چه در پارلمان يا فضاي ملي را اعلام كرد و مسووليت را همبستگي‌اي دانست كه همه آن را برعهده مي‌گيرند. به گزارش ميدل ايست نيوز، او در بخش‌هايي از اين سخنراني گفت: اجازه به حاشيه راندن ديگران در سياست‌مان را نمي‌دهيم، چراكه اختلافات در نهادهاي حكومتي شكاف ايجاد كرده و فرصت‌هاي بسياري براي توسعه، سازندگي و بازسازي در عراق را از بين برده است. من تمايل جدي براي گفت‌وگوي حقيقي و هدفمند براي آغاز صفحه جديدي از همكاري براي خدمت به مردم و كاهش رنج آنها با تقويت وحدت ملي و ترك تفرقه و جدايي و كنار گذاشتن نفرت دارم. نهايت تلاش خود را براي تشكيل دولتي قوي و با اراده براي اجراي اهداف و برنامه‌هايش از طريق همراهي نيروهاي سياسي با نامزد كردن شخصيت‌هاي شايسته، حرفه‌اي و پاكدست كه بتوانند مسووليت‌هاي‌شان را انجام دهند، خواهم كرد، چراكه انتظار ملت‌مان در اين لحظه مهم بسيار طولاني شده و بر رنج آنها افزوده شده است
به خصوص دو طبقه متوسط و فقير كه طي سال‌هاي گذشته بيشترين آسيب را ديده‌اند. مطالبات بحق جوانان‌مان را فراموش نمي‌كنيم و با فداكاري و اخلاق براي مقابله با مشكلات و بحران‌هاي انباشته شده و در راس آن كمبود خدمات، فقر، تورم و بيكاري تلاش مي‌كنيم و همچنين براي ايجاد فرصت شغلي و مسكن، بهبود وضعيت بهداشتي و تربيتي و آموزشي، بخش جوانان و ورزش و توانمندسازي بانوان و تضمين حقوق آنها تلاش خواهيم كرد. دولت خدمتگزار قصد دارد درهاي فساد را از طريق قوانين سخت با همكاري با قوه مقننه و قضاييه مسدود كند و مبارزه با فساد در راس اولويت‌هاي آن باشد، از همه مي‌خواهيم به مسووليت خود عمل و در كمپين ملي فراگير براي مبارزه با فساد شركت كنند. وي با اشاره به برنامه خود در حمايت از دولت‌هاي محلي در استان‌ها براي ارايه بهترين خدمات به مردم، بر پايبندي خود به تلاش براساس قانون اساسي براي تحكيم روابط بين دولت فدرال و دولت اقليم كردستان، حل اختلافات و مسائل باقيمانده از مدت‌ها قبل، تاكيد كرد. محمد شياع سوداني در ادامه اين سخنراني پيامي هم براي رهبران ساير كشورها داشت و گفت: پيام ما به كشورهاي برادر و دولت، پيام همكاري، تفاهم و هماهنگي نشأت گرفته از رويكرد ملي مستقل مبتني بر منافع مشترك و عدم مداخله در امور داخلي و احترام به حاكميت كشور در راستاي تقويت منافع عالي ملت عراق و جايگاه و حقوق آن در سرزمين، آب و حريم هوايي خود براي برقراري موفق‌ترين روابط و ترك جنگ و خصومت است و اينكه عراق محل ديدار ميان برادران و دوستانش باشد و اجازه نخواهيم داد از اراضي عراق براي حمله به ديگران استفاده شود.
تبريك امريكا به رييس‌جمهور جديد عراق
«ند پرايس»، سخنگوي وزارت امور خارجه امريكا شامگاه پنجشنبه طي بيانيه‌اي انتخاب «عبداللطيف رشيد» به عنوان رييس‌جمهور عراق را تبريك گفت. به گزارش خبرگزاري فارس، وي در اين بيانيه همچنين به اقدام رشيد در مامور كردن «محمد شياع سوداني» براي تشكيل كابينه اشاره كرد و گفت: «تمام سران سياسي كه دولت جديد را تشكيل مي‌دهند دعوت مي‌كنيم كه اراده عراقي‌ها را كه براي دولتي راي دادند كه نيازهاي‌شان را برآورده كند، رعايت كنند. امريكا تمامي طرف‌ها را فرا مي‌خواند كه از خشونت دوري كرده و مشكلات خود را دوستانه، مسالمت‌آميز و از طريق روند سياسي حل كنند. امريكا بار ديگر پايبندي خود بر شراكت با ملت و دولت عراق براي اجراي اولويت‌هاي مشترك متعدد ابراز داشته و در انتظار ادامه همكاري قدرتمند ميان دو كشور است.»
پيروزي ايران، شكست امريكا؟
انتخاب رييس‌جمهور و مكلف شدن سوداني به تشكيل دولت در عراق در رسانه‌هاي متفاوت به حركتي مثبت تعبير شد. نيويورك تايمز در گزارشي مفصل به پوشش چند و چون جلسه پارلمان عراق پرداخته و نوشت: كارشناسان اين حوزه معتقدند كه تجربه طولاني سوداني در كارهاي دولتي و سابقه او به عنوان چهره سياسي مهم در عراق مي‌تواند به برقراري ثبات در صحنه آشوب زده عراق كمك كند. او در حالي مكلف به تشكيل دولت شده كه سابقه حضور او در دولت طولاني و متفاوت از ساير نخست وزيران عراق بوده است. نخست‌وزيران پيشين معمولا از ساير نهادهاي خارج از دولت انتخاب شده بودند. واشنگتن‌پست در گزارشي نتيجه اين انتخابات را به نفع ايران و به ضرر سياست‌هاي امريكا در منطقه خواند. اين رسانه امريكايي به نقل از محمد جاسم، تحليلگر سياسي مقيم بغداد نوشت: نتيجه جلسه پارلمان ضربه قابل توجهي به مقتدي صدر بود. با پيروزي گروه‌هاي عضو چارچوب همكاري بر مقتدي صدر، آنها مسير را براي به كرسي نشاندن كانديداي خود مطلوب و هموار ديدند. پيروزي چارچوب همكاري را بايد به نفع ايران و شكستي براي امريكا دانست. اين چارچوب از هيچ اقدامي براي به شكست كشاندن سياست‌هاي امريكا در عراق در تمام حوزه‌هاي سياسي و اقتصادي فروگذار نخواهد كرد.
الجزيره در گزارشي در اين باره نوشت: انتخاب رشيد نشان مي‌دهد كه اين فصل رقابت در پارلمان عراق به پايان رسيده است هر چند كه تشكيل دولت هنوز هم مي‌تواند يك نبرد دشوار باشد. بايد ديد با توجه به اينكه اينكه تشكيل دولت كار آساني نبوده، معرفي سوداني مي‌تواند با چه واكنش‌هايي در خيابان‌ها روبه‌رو شود. روند تشكيل دولت طولاني شده و به بروز خشونت بين حاميان احزاب سياسي رقيب تبديل شده است.