از نقد «وحدت شخصيه» تا «پلوراليسم ديني»

آنچه مي‌خوانيد معرفي كوتاهي از دو كتاب منتشرشده از سوي انتشارات «چتر دانش» به قلم «حميد نيك‌فر» است كه  در بردارنده نقدهايي بر برخي انديشه‌هاي فلسفي و عرفاني است. ذكر اين نكته ضروري است كه آنچه در اين آثار به رشته تحرير درآمده حاوي ديدگاه‌هاي علمي نويسنده محترم است و نگارنده نظري در تاييد يا رد آنها ندارد. نقد مستندات روايي نظريه «وحدت شخصيه وجود» در اين كتاب به گفته نويسنده مهم‌ترين و برجسته‌ترين رواياتي كه به عنوان دليل و مستند در مورد بيان نظريه وحدت شخصيه وجود، مورد تمسك اهل عرفان قرار گرفته است و نيز رواياتي كه مي‌تواند به عنوان دليل، مورد تمسك بر نظريه وحدت شخصيه وجود قرار بگيرند، بيان شده و با بررسي آن روايات و با توجه به ايراداتي كه بر آن روايات وارد است از جمله عدم دلالت كافي روايات و ذكر نشدن در كتب معتبر روايي و نيز با بيان برخي از رواياتي كه در مقابل نظريه وحدت شخصيه وجود هستند، به واكاوي اين نظريه پرداخته شده است. نويسنده در اين كتاب تاكيد كرده است كه «مسائل عقيدتي قابل تقليد نيست و وجدان سليم مي‌گويد كه در مباحث مهم عقيدتي به خصوص در مسائل توحيدي بايد تابع دليل موجه عقلي و شرعي بود. اين كتاب در چهار فصل جمع‌آوري شده است: فصل اول به مفاهيم و كليات اختصاص دارد كه در آن به بيان مفاهيمي از قبيل وحدت، عرفان و وجود و برخي از كلمات پركاربرد مانند: ظهور، اطوار، نمود، شؤون و تجلي پرداخته شد و نيز مهم‌ترين تمثيلات عرفا در مورد وحدت وجود و وحدت شخصيه وجود بيان شده است. فصل دوم به تبيين معناي وحدت شخصيه وجود با توجه به كلام سه تن از افراد مطرح اهل عرفان پرداخته شده است. در فصل سوم شواهد روايي وحدت شخصيه وجود جمع‌آوري شده است (حجم بيشتر اين تحقيق به فصل سوم اختصاص داده شده است) در اين فصل به بيان روايات و استدلال به آنها و سپس به بررسي و بيان روايات مقابل آن پرداخته شده است، به همين جهت از حجم روايات فصل چهارم كه روايات مقابل نظريه وحدت شخصيه است كاسته شده است. در فصل چهارم هم به مهم‌ترين روايات مقابل نظريه وحدت شخصيه اشاره شده است كه در تضاد كامل با اين نظريه‌اند و دلالت بر تباين بين خالق و مخلوق مي‌كنند. به گفته مولف اين روايات بيان مي‌كنند كه نظريه وحدت شخصيه وجود در ميان منظومه روايات شيعي داراي هيچ جايگاهي نيست. روايات مطرح‌شده در فصل چهارم در ذيل چهار عنوان جمع‌آوري شده‌اند؛ روايت خلو (جدايي خلق از خالق)، روايات بينونت بين خلق و خالق و روايات عدم ممازجت خلق و خالق، خالق زمان و مكان بودن. در اين فصل به بيان 35 روايت در مورد روايات مقابل نظريه وحدت شخصيه وجود پرداخته شده است. اين كتاب در شمارگان 500 نسخه و با قيمت 50 هزار تومان روانه بازار نشر شده است.

گفتارهايي در نقد فلسفه و عرفان
مولف در اين اثر تاكيد مي‌كند كه دانش كلام جهت دفاع از اصول و عقايد ديني و بيان معارف اعتقادي بنا نهاده شد. علم كلام وظيفه خويش مي‌داند كه پاسخي متقن و برگرفته از عقل و نقل به انديشه‌هاي ناصواب مطرح شده در حوزه دين بدهد؛ لذا در اين كتاب به بيان برخي از انديشه‌هاي مطرح‌شده در فلسفه و عرفان و بررسي اين آرا پرداخته شده است.
اين اثر در قالب مجموعه‌اي از مقالات منتشر شد كه عناوين آن عبارتند از: 1- بررسي ادله نظريه پلوراليزم ديني با تاكيد بر كتاب صراط‌هاي مستقيم عبدالكريم سروش 2- تبيين معنا شناختي اراده در منابع وحياني3- تبيين معناي اراده خداوند با تاكيد بر كلمات ملاصدرا و علامه طباطبايي 4- شاهد از ديدگاه صوفيه5- عوالم سه‌گانه وجود در فلسفه با توجه بر كتاب نهايه‌الحكمه 6- تشكيك وجود با توجه به كتاب نهايه‌الحكمه 7- مجرد يا مجردات، كداميك پذيرفتني است؟ به عنوان نمونه نويسنده در بخش نقد صراط‌هاي مستقيم مي‌نويسد: «صراط‌هاي مستقيم بدين معناست كه هر كسي با هر ديني كه دارد در راه رسيدن به قرب الهي و بهشت جاودان است و لو اينكه آتش‌پرست و... باشد. همه اديان به‌طور مساوي از حق بهره‌مندند و شما نمي‌توانيد حقانيت يك دين را ثابت كنيد... تمامي اديان به راه حق دعوت مي‌كنند و همگي راه نجات هستند.» سپس به نقد اين ديدگاه پرداخته و مي‌گويد: «اين بحث در غرب و مسيحيت مطرح شد و بيان مي‌كند كه تمامي اديان در رساندن انسان به سعادت يكسان هستند و همگي راه نجات و رستگاري را نشان مي‌دهند. در ايران نيز بيش از چند دهه است كه بحث صراط‌هاي مستقيم به ميان آمده است و بيشتر به عنوان تعدد اديان مطرح مي‌شود. با توجه به دستورات موكد اسلام و با توجه به روايات معصومين عليهم‌السلام، راه نجات منحصر به يك صراط است و ساير راه‌ها به بيراهه ختم مي‌شود و به مقصد نمي‌رساند.»
اين كتاب در شمارگان 500 نسخه و با قيمت 45 هزار تومان روانه بازار نشر شده است.