ويراني، ناامني و آسيب‌هاي اجتماعي از تبعات تداوم ساختوسازهاي غيرمجاز است
انتقاد شوراي شهر به ناتواني شهرداري در كنترل ساختوسازهاي غيرمجاز
حميدرضا خالدي
ساختوسازهاي غيرمجاز در دوره جديد دوباره رونق گرفته است. از ساخت و سازهايي كه در مناطق حاشيه‌نشين پايتخت انجام مي‌شود تا ساخت و سازهايي كه در همين تهران و بيخ گوش شهردار جهادي آن صورت مي‌گيرد.اين ساخت و سازها اعتراض بسياري از شهروندان را نيز به دنبال داشته است. شهرونداني كه مدعي‌اند وقتي كه شهرداري براي چند متر تخلف آنها در هنگام ساخت و ساز، فورا و در كمترين زمان ممكن اقدام به تخريب بخش‌هاي غيرمجاز ساخته شده مي‌كند، چطور چشم خود را روي ساخت و سازهاي سودجوياني كه با تصاحب يك زمين در عرض چند روز، يك ساختمان را به شكلي غيراستاندارد مي‌سازند، مي‌بندد و حريف آنها نمي‌شود؟! اين در حالي است كه زاكاني، شهردار تهران بارها تاكيد كرده كه اجازه هيچ گونه ساخت و ساز غيرمجازي را نخواهد داد و جلوي متجاوزان خواهد ايستاد. با اين وجود به نظر مي‌رسد نه تنها او در تحقق وعده‌اش موفق نبوده كه حتي رشد بي‌سابقه اين‌گونه ساخت و سازها - به خصوص در چند هفته اخير كه افكار عمومي درگير ناآرامي‌ها بوده‌اند و شهرداري به فكر حفاظت از سطل‌هاي زباله! خود بود، باعث شده تا صداي اعضاي شوراي شهر نيز درآيد و خواستار برخوردي جدي شوند.
تاثير ناآرامي‌ها در ساختوسازهاي غيرمجاز
اعضاي شوراي شهر در جلسه اخير خود انتقادهاي تند و تيزي به ساخت و سازهاي غيرمجاز در تهران داشتند. رييس كميسيون معماري و شهرسازي شوراي شهر تهران نيز يكي ديگر از اعضاي منتقد نسبت به ساخت و سازهاي غيرمجاز توسط افراد سودجو و در شرايط اغتشاشات در تهران بود.
مهدي عباسي در تذكر پيش از دستور خود با بيان اينكه در ايامي كه كشور درگير برخي ناآرامي‌هاست، در موردساخت‌وساز غيرمجاز در سطح شهر تهران نگراني‌هايي ايجاد شده است، اظهار كرد: من اين موضوع را اول در شورا بيان نكردم تا ببينم شهرداري چه مي‌كند و حتي بارها با مديران شهري و مسوولان امر در مورد اين موضوع صحبت كردم و نه تنها نگراني‌هاي‌مان رفع نشد؛ بلكه شرايط وخيم‌تر شد.
او با بيان اينكه برخي افراد سودجو در شرايط اغتشاشات حاكم در تهران نهايت سوء‌استفاده را مي‌كنند و با تصرف زمين‌ها و ساخت‌وساز در آنها مشكلاتي را براي تهران آينده ايجاد خواهند كرد، گفت: سودجويان زمين‌ها را تصرف كرده، در آن ساخت‌وساز انجام مي‌دهند و بعد مي‌فروشند و براي مديريت شهري در آينده ميراثي از جنس خرابي، ناكارآمدي، ناامني و آسيب اجتماعي به جاي مي‌گذارند. پس لازم است در ظهور و بروز اين ساختوسازهاي غيرمجاز پيشگيري انجام دهند.
او با بيان اينكه پيش از اين در شهرداري تهران توفان‌هايي آمده بود، اما اجازه ساخت‌وساز غيرمجاز ندادند و حالا با يك باد، شرايط لرزيده و ساخت‌وساز غيرمجاز آزاد شده؟! اظهار كرد: اگر اين دومينو شكل بگيرد شرايط سخت مي‌شود و از شهردار مي‌خواهم كه با بدنه نيروي انساني كافي و آگاهي و همچنين ابزاري كه در اختيار دارد نسبت به پيشگيري و رفع تصرف‌ها اقدام كند و با مديران ناكارآمد كه كوتاهي كردند نيز برخورد شود.
اين عضو شوراي شهر تهران با ذكر اينكه اين ساخت‌وسازها ۱۰ سال ديگر دستاويز دشمن مي‌شود، ادامه داد: اين لكه ننگي است كه در دوره مديريت ما ايجاد مي‌شود.
اما اماني تنها منتقد شورا نسبت به ناتواني شهرداري در كنترل ساخت‌وساز ؛ ناصر اماني، به عنوان يكي از همين اعضا، در انتقادي بي‌سابقه از يكي از شهرداران مناطق گفت: گويا شهردار منطقه ۱۹ توانايي مقابله با ساخت و سازهاي غيرمجاز را ندارد و نظارت نهادهاي نظارتي بر اين ساخت و سازها كم شده است. او در تذكر پيش از دستور جلسه شوراي شهر تهران با اشاره به ساخت و ساز غيرمجاز در منطقه ۱۹ افزود: شهرداري بايد در اين رابطه به صورت مستقيم وارد و مانع ساخت و ساز شود.
اين عضو شوراي شهر تهران ادامه داد: شهردار منطقه ۱۹ به تازگي منصوب شده است، اما گويا شهردار منطقه، خود توانايي مقابله با اين امر را ندارد و گويا نظارت نهادهاي نظارتي بر اين ساخت و سازها كم شده است.
او با بيان اينكه بايدسازوكار قوي‌تري در شهرداري تهران براي اين امر تدوين شود، گفت: شهردار تهران خود بايد در اين منطقه حاضر مي‌شد تا موضوعات را بررسي كند.اماني درباره نظارت نيز افزود: در شهرداري تهران سيستم‌هاي نرم‌افزاري براي بررسي موضوعات وجود دارد و از روز اول حضور در شوراي شهر از شهرداري تهران درخواست كرديم تا دسترسي اعضاي شوراي شهر به اين سيستم‌ها فراهم شود، اما تاكنون اين اتفاق رخ نداده است. او ادامه داد: بر اساس قانون تمامي مردم هم بايد به سيستم‌هاي زيرمجموعه شهرداري به عنوان ابزار نظارتي دسترسي داشته باشند، اما در حال حاضر حتي اعضاي شوراي شهر هم به آن دسترسي ندارند.
هشدار آقاي رييس
اين اظهارات اما باعث شد تا رييس شوراي اسلامي شهر تهران نيز در واكنش به هشدارهاي اعضا در مورد ساخت و سازهاي غيرمجاز بر لزوم مقابله قاطعانه با مافياي اين عرصه تاكيد كند. مهدي چمران با تاييد انتقادهاي مطرح شده در اين زمينه گفت: تشكر مي‌كنم از يادآوري اين موضوع و نيز تلاش‌هاي شهردار منطقه ۱۹ تهران به ويژه در اين ايام كه با همكاري نيروي انتظامي و دادستاني سخت ايستادگي كردند.
او افزود: اميدواريم در مناطق ديگر تهران نيز اقدامات و تلاش‌هاي اينچنيني صورت گيرد تا شاهد ايجاد مناطقي مانند «مرتضي گرد» نباشيم كه ساخت و سازها انجام شود و در نهايت بگوييم كاري است كه انجام شده و ديگر نمي‌توان اقدامي كرد. اين تنها يك نمونه است. در ساير نقاط نيز شاهد اين اقدامات متخلفانه بوده‌ايم.
رييس شوراي اسلامي شهر تهران تاكيد كرد: درخواست ما از شهردار تهران و شهرداران ديگر اين است كه به جد و قاطعانه مقابل ساخت و سازهاي غيرمجاز بايستند. همان‌طور كه ذكر شد اينها مردم عادي نيستند، بلكه مافيا هستند كه از اين اقدام، سودهاي فراواني عايدشان مي‌شود، عده‌اي هم از شهرستان‌ها آمده و ناآگاهانه در تله اين افراد قرار مي‌گيرند و اموال خود را به دليل كلاهبرداري آنها از دست مي‌دهند و در نهايت چيزي كه نصيب‌شان مي‌شود ساختمان‌هاي ناايمن و بسيار فرسوده است.
رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران گفت: نزديك به ۲۰۰ گود رها شده در تهران داريم كه از اين تعداد ۳۳ گود پرخطر هستند.
فقط 33 هزار ساختمان ناايمن!
مسلما يكي از ابعاد خطرناك ساخت و سازهاي غيرمجاز، خطرات جاني و انساني آن است. موضوعي كه همين چند روز قبل رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران نيز به شكلي در مورد آن هشدار داده بود . علي نصيري از ساختمان علاءالدين به عنوان نمادي عيني از ساختمان‌هاي ناايمن شهري اشاره كرده و گفت: يكي از ساختمان‌هاي ناايمن به‌ويژه در حوزه حريق پاساژ علاءالدين است. اين پاساژ استاندارد‌هاي استقرار و خروج جمعيت در صورت آتش‌سوزي را ندارد و آتش‌سوزي‌هاي متعددي هم در اين پاساژ اتفاق افتاده است. جلساتي درباره آن برگزار شده است. اما وجود مالكان متعدد، حضور جمعيت زياد مردم، تنش‌هاي اجتماعي و مجاورت آن با مراكز درماني و ترافيك به پيچيدگي‌هاي آن افزوده است.
رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران اظهار كرد: يكي از برنامه‌هاي مديريت بحران كه در سه ماه آينده به سرانجام مي‌رسد، اين است كه شرايطي مهيا شود تا غير از بانك‌هاي اطلاعاتي ما و اطلاعاتي كه بازرسي كل كشور دارند؛ شماره ۶ در سامانه ۱۳۷ براي دريافت گزارش‌هاي مردمي در خصوص موارد ناايمن خرد و كلان اختصاص يابد.
او با اشاره به اينكه با توجه به وسعت شهر تهران، تعدادي ساختمان ناايمن هم در اين شهر وجود دارد، گفت: اين ساختماني‌هاي ناايمن از دو جهت ناپايدارند. برخي مثل پلاسكو در مقابل حريق ناايمن هستند، اما برخي مثل ساختمان متروپل به لحاظ سازهاي مشكل دارند. آمار‌هايي كه براي ساختمان‌هاي ناايمن تهران توسط سازمان آتش‌نشاني تهران ارايه شده، مربوط به ساختمان‌هايي است كه مشكل ناايمني در برابر حريق دارند. او ادامه داد: تاكنون حدود ۳۳ هزار ساختمان ناايمن در حوزه ايمني حريق در تهران شناسايي شده كه از اين تعداد ۱۲۹ ساختمان بسيار خطرناك است و معاون دادستان تهران مورد به مورد مالكان اين ساختمان‌ها را احضار و پرونده‌هاي آنها را به صورت جدي پيگيري مي‌كند.
رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران با تاكيد بر عدم توجه به ساختمان‌هايي كه از نظر سازهاي ناايمن هستند، گفت: بر اساس تفاهمنامه‌اي كه داشتيم ۲۲ گروه ارزيابي ساختمان‌ها با اولويت ساختمان‌هاي بلندمرتبه و مهم تشكيل خواهد شد. ارزيابي خطر اين ساختمان‌ها كه تهيه شود به آمار تازه‌اي دست پيدا خواهيم كرد. اين طرح با همكاري سازمان نظام مهندسي، راه و شهرسازي، آتش‌نشاني، معاونت فني عمراني و معاونت شهرسازي شهرداري، وزارت كار و دبيري سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران با جديت پيگيري مي‌شود. دادستاني كشور هم پيگير است. ضمن اينكه وزير كشور هم دستورالعمل بسيار خوبي را پس از حادثه متروپل ابلاغ كرده‌اند كه با اين ابلاغيه كار پيش خواهد رفت.
ايمن‌سازي بافت‌هاي فرسوده
در اولويت است
نصيري در ادامه به سياست‌هاي شهرسازي شهردار تهران در راستاي حذف تراكم‌فروشي اشاره كرده و گفت: اولويت شهرداري ايمن‌سازي بافت‌هاي فرسوده است. نوع سياستگذاري موجب همكاري يا عدم همكاري مردم مي‌شود تا براي دريافت پروانه نوسازي اقدام كنند. سياست‌هاي تشويقي به ويژه براي همشهريان در جنوب تهران موجب رغبت بيشتر مردم براي نوسازي خواهد شد كه در دستوركار شهرداري است. ضمن اينكه برخي شهرك‌هاي مسكوني روي بافت ناپايدار و با استحكامات نامناسب احداث شده‌اند كه فعلا نمي‌توانيم از آنها نام ببريم. ليست اين شهرك‌ها موجود است و توسط دادستاني و شوراي شهر تهران با جديت و ساختمان به ساختمان پيگيري مي‌شود. اما مشكل ما موانع حقوقي و اختلاف بين مالكان اين ساختمان‌ها هست. برخي پاساژ‌هاي معروف و ساختمان‌هاي شهر هم ناايمن هستند كه بي‌مسووليتي مالكان را نشان مي‌دهد و دستگاه قضايي و با ورود جدي كه دارد با ادبياتي متفاوت از گذشته با آنها سخن مي‌گويد.
تهران ۳۳ گود پرخطر دارد
نصيري درباره گودهاي بزرگ به ويژه گود بزرگ مجاور برج ميلاد نيز گفت: نزديك به ۲۰۰ گود رها شده در تهران داريم. از اين تعداد ۳۳ گود پرخطر هستند كه تعدادي از آنها در مالكيت شهرداري تهران است. بر خود فرض مي‌دانيم قبل از اينكه سراغ مردم برويم اولويت را از شهرداري آغاز كنيم. يكي از اين گود‌ها در كنار برج ميلاد است كه قرار بود مجتمعي با كاربري چندمنظوره در آن ايجاد شود كه پس از چندي مالك آن را رها كرد.او كه در يك برنامه راديويي صحبت مي‌كرد، ادامه داد: در دوره جديد مديريت شهري، اين گود به تملك شهرداري درآمد. با دستور صريح شهردار تهران از محل بودجه‌هاي غير روتين كه بسيار هم محدود و در اختيار شهردار است ايمن‌سازي اين گود با سرعت در حال انجام است. ايمن‌سازي اين گود يك‌سال طول خواهد كشيد و براي آن سازه‌هاي نگهبان نصب خواهد شد ضمن اينكه ساختمان اصلي آن تعيين تكليف شده و پيمانكار جديد ساختمان اصلي را هم خواهد ساخت. ايمن‌سازي اين گود در راستاي جلوگيري از خطر فروريزش سازه‌هاي مجاور صورت مي‌گيرد. حدود سه ماه پيش اصحاب رسانه از اين گود بازديد كردند، اما باز هم از آنها دعوت خواهيم كرد تا از نزديك روند كار را شاهد باشند.
رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران درباره گود خيابان ايران زمين نيز اظهار كرد: اين گود متعلق به شهرداري نيست. اين گود متعلق به وزارت نفت است و وزارت نفت آن را از مالك كه هم‌اكنون در زندان است، به عنوان طلب برداشته و شهرداري منطقه ۲ موضوع اين گود را هم پيگيري مي‌كند.
خانه‌هايي كه در چند روز ساخته مي‌شوند
رييس كميسيون معماري و شهرسازي شوراي شهر تهران اما روايت جدي‌تري از مساله ساخت و سازهاي مجاز و گودهاي پرخطر دارد. او در اين زمينه به خبرنگار اعتماد گفت: واقعيت اين است كه افزايش بي‌رويه زمين و خانه باعث شده تا گروهي از سودجويان با طمع كسب سود بيشتر، به فكر تصاحب زمين‌هاي عمومي شهر بيفتند.
او افزود: آنها در اين مسير زميني را نشان مي‌كنند و در زماني كه مردم حواس‌شان به امور ديگري مانند عيد يا مناسبت‌هاي مذهبي است، در عرض 3-2 روز به يك‌باره يك خانه در آنجا علم مي‌كنند! بعد هم آن را با ترفندهاي مختلف و با نصف قيمت چنان خانه‌اي به شهروندان كم بضاعت مي‌فروشند. در صورتي كه اولا خانه‌اي كه چند روزه ساخته شود، اصلا قابل زندگي نيست و تازه اگر هم باشد، شهرداري به هيچ عنوان مجوزهاي لازم ساخت‌و‌سازي و پايان كار و... به آنها نمي‌دهد. به بياني خريدار تمام دارايي‌اش را براي خانه‌اي مي‌پردازد كه به هيچ‌وجه قانوني نيست و نمي‌تواند هيچ گونه ادعايي در مورد مالكيت آن داشته باشد و حتي با متخلفان برخوردهايي قانوني خواهد شد.
عباسي تصريح كرد: از سويي انتقاد ديگر ما به شهرداري است كه بايد نظارتي به مراتب بيشتر از امروز روي ساخت و سازها داشته باشد و از حق شهر و شهروندان در برابر افراد سودجو دفاع كند كه متاسفانه اين امر امروز با قوت و جديت لازم انجام نمي‌شود.
او همچنين در مورد گودهاي پرخطر تهران نيز گفت: ما ابتدا تمركزمان را روي گود پرخطر برج ميلاد قرار داديم، چراكه اگر خداي ناكرده وقتي كه ظرفيت سالن 2 هزار نفري آن پر بود، اتفاق و حادثه‌اي رخ مي‌داد و گود به خاطر ناايمن بودن تحمل نمي‌كرد و ريزش مي‌كرد، باعث تخريب سالن اجتماعات مي‌شد و آن وقت فاجعه‌اي رخ مي‌داد كه حتي تصورش هم بسيار ترسناك است، ضمن آنكه حدود 70 هزار ميليارد تومان بودجه شهر از بين مي‌رفت.
او افزود: به همين دليل ايمن‌سازي اين گود هم اينك توسط شهرداري در دست انجام است و در آينده‌اي نزديك اين دغدغه شورا و مديريت شهري برطرف خواهد شد. رييس كميسيون معماري و شهرسازي شوراي شهر تهران با ذكر اينكه اولويت شهرداري براي ايمن‌سازي گودهاي پرخطر تهران، بر اساس ترتيب جمعيتي آنهاست، گفت: مسلما گودي كه در نقطه‌اي پرجمعيت قرار دارد، مي‌تواند به مراتب خطرناك‌تر از گودي باشد كه در نقطه‌اي كم جمعيت قرار گرفته است. با همين فرمول هم اينك ايمن‌سازي 20 گود پرخطر در دستور كار شهرداري قرار دارد كه به ترتيب انجام مي‌شود.
او در پايان گفت: همچنين گودهاي پرخطري كه مالكان شخصي دارد اگر توسط خود مالك ايمن‌سازي نشود توسط شهرداري ايمن خواهد شد و در عوض شهرداري 15 درصد بالاسري از مالك دريافت مي‌كند.