خانه‌تكاني به نفع آقاي رييس‌جمهور
رييس‌جمهور سابق چين از جلسه اختتاميه اخراج شد
سارا سعيدي
بيستمين كنگره ملي حزب كمونيست چين كه از روز يكشنبه هفته گذشته آغاز شده بود، روز گذشته با خانه‌تكاني سياسي به نفع شي جين پينگ، رييس‌جمهور اين كشور به پايان رسيد. مهم‌ترين اتفاق واپسين روز اين دور از نشست كنگره ملي چين نه اسامي مقام‌هاي جديد دولت كه در حقيقت منعكس‌كننده ميزان نفوذ شي جين پينگ بود و نه ابقاي او در مقام رياست‌جمهوري براي سومين بار. روز گذشته اندكي پس از شروع جلسه اختتاميه و در حالي كه خبرنگاران هنوز سالن كنگره را ترك نكرده بودند، هو جين‌تائو، رهبر سابق چين به طور غيرمنتظره توسط دو نفر به بيرون از سالن هدايت شد. اقدامي كه ويديوي آن به طور زنده در حال پخش بود و عكاس‌ها نيز تصاوير متعددي را از ثانيه به ثانيه آن ثبت و منتشر كردند. هو جين‌تائو، در سالن بزرگ مردم در كنار شي جين پينگ، رييس‌جمهوري چين نشسته بود كه دو نفر به او نزديك شدند، بازوي او را گرفتند و او را به بيرون از تالار منتقل كردند. هو جين‌تائو كه مضطرب به نظر مي‌رسيد، ابتدا مقاومت كرد. سپس از جا بلند شده و در چند ثانيه جملاتي را به شي جين پينگ گفت كه با واكنش سرد او روبه‌رو شد. رييس‌جمهور پيشين چين كه اكنون ۷۹ سال دارد، در موقع خروج دستي بر شانه لي كه چيانگ، نخست‌وزير كه دست پرورده و تحت‌الحمايه او در دوران رياست‌جمهوري‌اش بود، زد و با كمك ماموران از سالن خارج شد.
هو جين‌تائو از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳ رييس‌جمهور چين بود. در زمان رياست‌جمهوري هو، شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور فعلي معاون او بود. به گزارش بي‌بي‌سي، همزمان با اين اتفاق در مراسم اختتاميه كنگره بسياري از ارجاعات اخير به هو جين‌تائو از سايت رسانه اجتماعي «ويبو» و ساير پلتفرم‌ها حذف شدند.
حلقه حزبي كه تنگ‌تر شد
حزب كمونيست چين با ميليون‌ها عضو، بزرگ‌ترين حزب سياسي در جهان به شمار مي‌رود كه بر بسياري از جنبه‌هاي زندگي مردم از جمله مواد درسي مدارس، برنامه‌هاي تلويزيون، مسكن و اشتغال و حتي تعداد فرزند، نظارت و نفوذ دارد. به گزارش رسانه‌ها، بيستمين كنگره حزب حاكم با ثبت چندين اصلاحيه در قانون اساسي حزب به پايان رسيد كه البته تمام اين اصلاحيه‌ها به كام موقعيت رييس‌جمهور كنوني شي جين پينگ بودند. اين كنگره يك هفته‌اي كه با حضور 2300 نماينده برگزار شد به خوبي از عهده مسووليت هموارسازي مسير براي انتخاب شي جين‌پينگ براي سومين دور متوالي برآمد. شي جين‌پينگ از سال 2018 با لغو محدوديت دو دوره رياست‌جمهوري فضا را براي چنين روزي آماده كرده بود. اكنون با انتخاب شي جين‌پينگ براي سومين بار متوالي او به قدرتمندترين رهبر اين كشور پس از مائو تسه‌تونگ، بنيانگذار جمهوري خلق چين تبديل شده است.
به گزارش خبرگزاري دولتي چين – شينهوا - نمايندگان حزب در طول يك هفته گذشته كميته مركزي جديدي را انتخاب كردند كه متشكل از ۲۰5 عضو بود. اين كميته تا 5 سال آينده اداره حزب را برعهده خواهد داشت. اكثر پست‌هاي كليدي در كميته مركزي به وفاداران شي اختصاص داده شده و البته تغييرات قابل توجهي هم رخ داده است.
لي كچيانگ، نخست‌وزير چين - دومين مقام در اين كشور و از مدافعان اصلي اصلاحات اقتصادي - يكي از چهار مقام ارشدي است كه در كميته دائمي دفتر سياسي، هيات تصميم‌گيري كليدي چين متشكل از 7 عضو، پستي را حفظ نمي‌كند. او از كميته مركزي تازه انتخاب شده كنار گذاشته شد.
سه عضو ديگر كميته دائمي كه كنار گذاشته شدند عبارتند از هان ژنگ رييس حزب شانگهاي، وانگ يانگ، رييس شوراي مشورتي حزب، لي ژانشو، متحد قديمي شي و رييس كنگره ملي خلق كه عمدتا تشريفاتي است.
رويترز در گزارشي درباره اين حذف‌ها نوشت: حذف لي كچيانگ، نخست‌وزير سابق و وانگ يانگ، دبير سابق حزب - كه به عنوان يك جانشين بالقوه به عنوان نخست‌وزير ديده مي‌شد - نشان مي‌دهد كه تركيب كميته دائمي 7 نفره كه قرار است روز يكشنبه به طور رسمي اعلام شود، احتمالا با افراد نزديك به شي جين‌پينگ بسته شود. لي كه در ماه مارس از سمت نخست وزيري كناره‌گيري كرد و وانگ كه رياست كنفرانس مشورتي سياسي خلق چين را بر عهده دارد، هر دو 67 سال دارند و بنابراين طبق معيارهاي سني چين واجد شرايط هستند كه 5 سال ديگر در كميته دائمي خدمت كنند. هيچ يك از اين دو روابط طولاني مدتي با شي - كه احتمالا 4 چهره جديد را وارد كميته دائمي خواهد كرد - ندارند. لي و وانگ هر دو با اتحاديه جوانان كمونيست، گروهي كه زماني با نفوذ بود و كارشناسان مي‌گويند در دوران شي جين پينگ قدرت خود را از دست داده‌اند، ارتباط دارند. يك محقق سياسي مستقر در پكن كه نامش فاش نشد، گفت: لي تنها صداي مخالف در كميته دايمي بوده است. در ظاهر، شي آزاد است كه هر كاري كه مي‌خواهد انجام بدهد. اين بدان معناست كه او ديگر با هيچ مقاومت يا كنترل و تعادلي در حزب روبرو نيست. همه سياست‌هاي آينده مطابق ميل او انجام خواهد شد.
چن گانگ، پژوهشگر ارشد موسسه شرق آسيا در سنگاپور در اين باره مي‌گويد: موضوع اصلي اين كنگره، همان طور‌كه در اصلاحيه قانون اساسي و گزارش ديده مي‌شود، برجسته كردن جايگاه اصلي شي بود. با اين كنگره، اقتدار شي بيش از پيش افزايش مي‌يابد. در ادامه شاهد تمركز بيشتر قدرت در اطراف شي و هسته مركزي خواهيم بود.»
اصلاحات به نفع شي جين پينگ
براساس ترجمه خبرگزاري ايسنا، شي جين پينگ در سخنراني در مراسم اختتاميه كنگره خطاب به هم‌حزبي‌هايش گفت: جرات مبارزه و جرات پيروزي را داشته باشيد. او با اشاره به به تلاش‌هاي خارجي به‌ويژه براي باج‌گيري، مهار و محاصره چين گفت: «در مواجهه با تغييرات شديد در چشم‌انداز بين‌المللي» منافع ملي خود را در اولويت قرار داده‌ايم.
از جمله تغييراتي كه در قانون اساسي چين به وجود آمده مي‌توان به دو حكم و دو تضمين اشاره كرد. بر اساس اين دو حكم، شي جين پينگ به عنوان رهبر «مركزي» اين حزب مشخص شده و ايده‌هاي او به عنوان اصول راهنماي توسعه آينده چين تثبيت مي‌شود. دو تضمين هم وضعيت «محوري» شي جين پينگ در حزب كمونيست و قدرت مركزي اين حزب در چين را ضمانت مي‌كند. متن اين اصلاحيه بلافاصله منتشر نشد؛ اما قبل از تصويب آن گوينده استدلال پشت آن را خواند و مكررا از شي و دستاوردهاي او در تقويت ارتش، اقتصاد و تقويت اقتدار حزب ياد كرد.
ثبت مخالفت با استقلال تايوان در قانون اساسي
بر اساس قطعنامه‌اي كه در پايان كنگره منتشر شد، حزب كمونيست چين مخالفت خود با استقلال تايوان را در قانون اساسي ثبت كرد. در اين قطعنامه آمده است: «(كنگره) موافقت مي‌كند كه در قانون اساسي حزب بيانيه‌هايي را در مورد مخالفت قاطعانه و بازدارندگي جدايي‌طلباني كه به دنبال «استقلال تايوان» هستند، درج كند.»
شي جين پينگ در بخشي از سخنان خود درباره دخالت نيروهاي خارجي در امور داخلي چين و تايوان هشدار داد و افزود: «حل مساله تايوان مربوط به خود مردم چين است و بايد تنها توسط مردم چين حل شود. ما با بيشترين صداقت و تلاش‌ها براي چشم‌انداز اتحاد مجدد مسالمت‌آميز پايبند خواهيم بود، اما هرگز متعهد به كنار گذاشتن استفاده از زور نخواهيم بود و اين گزينه را براي انجام تمام اقدامات لازم محفوظ مي‌دانيم.»
ترس از قدرت بي‌حد و حصر شي جين پينگ
بلومبرگ در گزارشي درباره قدرت بي‌حد و حصر شي جين پينگ مي‌نويسد: افراد حزب حاكم با شدت گرفتن كمپين ضد اختلاس كه حتي دوستان قديمي رييس‌جمهور را هم درگير كرده، دچار ترس شده‌اند. سال گذشته، ناظران حزب حدود 627 هزار نفر را به دليل تخلفات انضباطي مجازات كردند كه چهار برابر تعداد زماني است كه شي در سال 2012 به قدرت رسيد. به عبارت ديگر اگر يك سياستمدار نتواند وظايف مدنظر شي را انجام بدهد، در معرض تبديل شدن به سوژه تحقيق قرار خواهد گرفت.
بلومبرگ در بخش ديگري از اين گزارش مي‌نويسد: شي جين پينگ در سخنراني آخر هفته گذشته خود، مدل توسعه جديد خود را كه بر نقش دولت در فعاليت‌هاي اقتصادي و مفهوم رفاه مشترك متمركز است، با آب و تاب توضيح داد. او اين مدل را در مقايسه با سرمايه‌داري كنترل نشده در غرب - كه منجر به شكاف بيشتر و هزينه‌هاي زندگي سرسام‌آور مي‌شود - تبليغ كرد. هر چقدر هم كه اين مدل نوع دوستانه به نظر برسد اما در بهترين حالت آزمايش‌نشده، مبهم و نظري است. در چنين شرايطي مي‌توان گفت كه فقط وفادارترين افراد حزب براي اجراي سياست‌هاي اقتصادي مدنظر شي جين پينگ كنار او ايستاده‌اند و سايران ترجيح مي‌دهند زودتر بازنشسته شوند.
از جمله تغييراتي كه در قانون اساسي چين به وجود آمده مي‌توان به دو حكم و دو تضمين اشاره كرد. بر اساس اين دو حكم، شي جين‌پينگ به عنوان رهبر «مركزي» اين حزب مشخص شده و ايده‌هاي او به عنوان اصول راهنماي توسعه آينده چين تثبيت مي‌شود. دو تضمين هم وضعيت «محوري» شي جين پينگ در حزب كمونيست و قدرت مركزي اين حزب در چين را ضمانت مي‌كند. متن اين اصلاحيه بلافاصله منتشر نشد؛ اما قبل از تصويب آن گوينده استدلال پشت آن را خواند و مكررا از شي و دستاوردهاي او در تقويت ارتش، اقتصاد و تقويت اقتدار حزب ياد كرد.
افراد حزب حاكم با شدت گرفتن كمپين ضد اختلاس كه حتي دوستان قديمي رييس‌جمهور را هم درگير كرده، دچار ترس شده‌اند. سال گذشته، ناظران حزب حدود 627 هزار نفر را به دليل تخلفات انضباطي مجازات كردند كه چهار برابر تعداد زماني است كه شي در سال 2012 به قدرت رسيد. به عبارت ديگر اگر يك سياستمدار نتواند وظايف مدنظر شي را انجام بدهد، در معرض تبديل شدن به سوژه تحقيق قرار خواهد گرفت