حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجه:
اگر استفاده از پهپاد ايراني در حمله به اوكراين ثابت شود بي‌تفاوت نخواهيم ماند
گروه ديپلماسي
آيا پهپادهاي ايراني در حملات روسيه به اوكراين استفاده شده‌اند؟ آيا جمهوري اسلامي كه خود قرباني حمايت تسليحاتي شرق و غرب از صدام در طول هشت سال جنگ تحميلي بود اين‌بار در كنار كشوري ايستاده كه با حمله نظامي به اوكراين و الحاق مناطقي از آن به خاك خود هم متجاوز شناخته مي‌شود و هم اصول حقوق بين‌الملل را زير سوال برده است؟
پاسخ اوكراين به علاوه برخي كشورهاي اروپايي و ايالات متحده به اين پرسش‌ها مثبت است، اما مقام‌هاي ايراني و در راس آنها حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه اين ادعاها را تكذيب مي‌كنند.
شامگاه دوشنبه انتشار موضعي از سوي حسين اميرعبداللهيان در همين زمينه با بازتاب گسترده در رسانه‌هاي خارجي همراه شد. وزير خارجه كه روز دوشنبه ميزبان مدعوين هجدهمين مجمع عمومي سازمان خبرگزاري‌هاي آسيا و اقيانوسيه (اوآنا) بود در بخش‌هايي از سخنانش به جنگ اوكراين و اتهامات وارده به ايران از سوي طرف‌هاي غربي اشاره كرده و گفت: «ايران مخالف جنگ و آوارگي مردم در افغانستان، سوريه، يمن و عراق بود و بر همين اساس موضع جمهوري اسلامي ايران مبني بر مخالفت با جنگ و آوارگي در اوكراين نيز از روز نخست به صورت شفاف اعلام شده است. ما با روسيه همكاري‌هاي متنوعي از جمله در حوزه دفاعي داريم و خواهيم داشت و در اين راستا در گذشته امكانات و تسليحاتي را در قالب دفاعي از روسيه دريافت كرده يا به اين كشور تحويل داده‌ايم. با اين وجود در راستاي سياست ثابت و اصولي خود، قويا مخالف جنگ اوكراين و تسليح هر يك از طرفين بوده‌ايم. لذا هيچ سلاحي را به روسيه براي استفاده در جنگ اوكراين نداده‌ايم. از طريق مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا اعلام آمادگي كرده‌ايم تا در نشستي بين تيمي فني از ايران و اوكراين، چنانچه سندي در مورد استفاده از پهپادهاي ايراني عليه اوكراين وجود دارد ارايه شود و چنانچه اين موضوع در آن نشست مسجل شود، ما نسبت به اين موضوع بي‌تفاوت نخواهيم بود. اگرچه مقامات روسي تصريح كرده‌اند كه تجهيزات استفاده شده در جنگ عليه اوكراين روسي است.»
اين سخنان وزير خارجه هر چند به ظاهر ادامه موضع‌گيري‌هايي است كه در چند هفته اخير شاهد آن بوديم، اما جمله‌بندي آن به گونه‌اي است كه زمينه را براي برداشت‌هاي جديدتر هم فراهم مي‌كند. به عنوان نمونه اشاره حسين اميرعبداللهيان به وجود قراردادهاي نظامي ميان ايران و روسيه و تبادل تجهيزات ميان تهران و مسكو گمانه‌زني درباره فروش پهپادهاي ايراني به روسيه را تقويت مي‌كند اما وزير خارجه در ادامه تاكيد مي‌كند كه ايران براي استفاده در اوكراين سلاحي را در اختيار روسيه قرار نداده است. او همچنين به نقل از مسكو تاكيد مي‌كند كه سلاح‌هاي استفاده شده در جنگ اوكراين روسي هستند.
اعلام آمادگي وزير خارجه براي بررسي مدارك در اختيار كي‌يف كه به واسطه آنها تهران را به همكاري نظامي با مسكو در حمله به مناطق غيرنظامي اوكراين متهم كرده به اين جمله ختم مي‌شود كه اگر چنين امري مسجل شود از كنار آن بي‌تفاوت نخواهيم گذشت. اين جملات نيز نشان مي‌دهد كه تهران متوجه هزينه‌هاي بازي در زمين مسكو شده و ترجيح مي‌دهد در اين مقوله فاصله خود با روسيه را بيشتر كند.
اين موضع‌گيري چند خطي وزير خارجه ايران تا حدودي به كمك قدرت مانور ايران در اين پرونده آمده است. در چنين شرايطي حتي اگر مدارك در اختيار اوكراين به نفع ادعاي كي‌يف در استفاده روسيه از پهپادهاي ايراني باشد، تهران مي‌تواند با استناد به اينكه از محل نهايي استفاده از اين پهپادها اطلاع نداشته باب مجادله حقوقي به نفع خود را باز نگه دارد.
همزمان با انتشار اين بخش از سخنان اميرعبداللهيان، ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهوري اوكراين ادعاها درباره همكاري نظامي تهران با مسكو در حمله به اوكراين را تكرار كرده و ادعا كرد كه روسيه دو هزار پهپاد از نوع «شاهد۱۳۶» به ايران سفارش داده است.
به گزارش يورونيوز، زلنسكي در سخنراني خود براي كنفرانسي كه از سوي روزنامه اسراييلي هاآرتص برگزار شد، مشخص نكرد تعداد پهپادهاي سفارش داده شده كه اعلام كرده، مربوط به سفارش‌هاي جديد روسيه است يا پهپادهاي پيشين را هم شامل مي‌شود.رييس‌جمهور اوكراين در سخناني از پيش ضبط شده كه در اين كنفرانس پخش شد، ادعا كرد كه «صداي پهپادهاي ايراني هر شب در آسمان ما شنيده مي‌شود.»
زلنسكي همچنين مدعي شد كه مربيان ايراني براي آموزش نيروهاي روسيه كه چگونه از پهپادها استفاده كنند به اين كشور رفته‌اند. به گزارش «اعتماد»، ناصر كنعاني، سخنگوي وزارت خارجه در نشست خبري روز دوشنبه اين ادعا را قويا تكذيب و فضاسازي رسانه‌اي خوانده بود.
جدال بر سر پهپاد ايراني در سازمان ملل
پرونده ادعاي همكاري نظامي ايران با روسيه در حمله به اوكراين كه نخستين‌بار توسط مقام‌هاي امريكايي مطرح و سپس از زبان تروييكاي اروپايي تكرار شد به شوراي امنيت سازمان ملل متحد هم كشيده شده است. در همين راستا، بريتانيا، فرانسه و آلمان روز جمعه ۲۱ اكتبر در نامه‌اي مشترك به سازمان ملل متحد، از اين نهاد بين‌المللي خواسته بودند به اتهام استفاده روسيه از پهپادهاي ايراني در جنگ اوكراين رسيدگي كند. پيش‌تر و در نشست روز چهارشنبه شوراي امنيت سازمان ملل كه به درخواست امريكا، بريتانيا و فرانسه برگزار شد، طرف‌هاي غربي استفاده از پهپادهاي ايراني را در جنگ اوكراين به منزله نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت دانسته و خواستار تحقيقات سازمان ملل در اين خصوص شده بودند.
امير سعيد ايرواني، سفير و نماينده دايم ايران در سازمان ملل متحد با ارسال نامه‌اي به آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل و نيز رييس شوراي امنيت اين سازمان اعلام كرد: «كشورهاي غربي تلاش مي‌كنند براساس تفاسير نادرست و گمراه‌كننده بين قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت و استفاده از پهپادها در جنگ اوكراين ارتباط ساختگي برقرار كنند، در حالي كه قطعنامه ۲۲۳۱ نه صادرات سلاح را منع كرده و نه به دبيرخانه سازمان ملل دستورالعمل و ظرفيت لازم براي انجام اين تحقيقات داده است.»
نماينده دايم ايران در سازمان ملل در نامه خود اين استدلال را مطرح كرد: «محدوديت‌هاي ذكر شده در پاراگراف ۵ و۶ ضميمه ب قطعنامه ۲۲۳۱ به‌طور رسمي در ۱۸ اكتبر ۲۰۲۰ پايان يافته و از آن زمان هيچ كدام از اقدامات ايران شامل تامين، عرضه يا انتقال سلاح يا اقلام مرتبط با ديگر كشورها تحت محدوديت‌هاي قطعنامه ۲۲۳۱ نبوده است. بنابراين، ادعاي نقض پاراگراف ۴ ضميمه ب قطعنامه ۲۲۳۱ يك اشتباه و تفسير گمراه‌كننده و خودسرانه است كه در تناقض با مفاد و روح و نص اين بند محسوب مي‌شود. اين پاراگراف به‌طور روشن به محدوديت‌هاي اقلام، مواد تجهيزات، كالاها و فناوري اشاره مي‌كند كه مي‌تواند به توسعه مرتبط با سلاح‌هاي هسته‌اي كمك كند كه در اين رابطه ايران هرگز اين اقلام را توليد و عرضه نكرده و قصدي هم براي توليد يا عرضه آن ندارد.»
درخواست براي بررسي ارسال پهپاد به روسيه در چارچوب قطعنامه 2231 غيرقانوني است
به گزارش «اعتماد»، در بخش ديگري از اين يادداشت، سفير و نماينده دايم ايران در خصوص درخواست تروييكاي اروپا و امريكا از دبيرخانه براي انجام تحقيقات در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ براي ارزيابي نوع پهپادهاي استفاده شده در درگيري در اوكراين گفت: قطعنامه ۲۲۳۱ هيچ مبناي حقوقي براي انجام اين‌گونه تحقيقات فراهم نكرده است. علاوه براين و مهم‌تر از آن، يادداشت مورخ ۱۶ ژانويه ۲۰۱۶ رييس شوراي امنيت وظايف مرتبط در اجراي قطعنامه، به ويژه در ارتباط با اصول ذكر شده در پاراگراف ۲و ۷ ضميمه B اين قطعنامه ۲۲۳۱ را مشخص كرده است. براساس اين يادداشت، وظايفي نظير رصد اجراي قطعنامه، پاسخ به سوالات دولت‌هاي عضو و سازمان‌هاي بين‌المللي در خصوص اجراي قطعنامه و مهم‌تر از آن، پاسخ صحيح به اطلاعات در خصوص اقدامات ادعايي مغاير با قطعنامه بايد توسط خود شوراي امنيت انجام شود. همچنين بر اساس اين يادداشت، از دبيرخانه سازمان ملل در صورتي براي كمك به تسهيل‌كننده و جلسات غيرعلني شوراي امنيت جهت اجراي قطعنامه ۲۲۳۱ درخواست مي‌شود كه مديريت همه ارتباطات ورودي و خروجي مرتبط با اجراي قطعنامه، پيش‌نويس مكاتبات، سخنراني‌ها و توجيه كردن تسهيل‌كننده مرتبط با اجراي قطعنامه، حفظ و نگهداري همه اطلاعات و مدارك مرتبط با كار شوراي امنيت براي اجراي قطعنامه و ديگر خدمات اداري و انجام ديگر وظايف به واسطه درخواست شوراي امنيت براي حمايت از اجراي قطعنامه را به عهده داشته باشد. بر اين اساس هرگونه سوءاستفاده از وظايف ذكر شده در مورد قطعنامه ۲۲۳۱ و از جمله تحقيقات درخواستي غيرقانوني است و نقض صريح دستوركار دبيرخانه محسوب مي‌شود و به تبع آن، هرگونه يافته‌اي كه ناشي از تحقيقات غيرقانوني مذكور باشد، بي‌اعتبار و باطل است. با توجه به موارد فوق‌الذكر، جمهوري اسلامي ايران در خصوص اجراي هرگونه تحقيقات يا اقدامي براساس خواست دولت‌هاي غربي هشدار داده و از دبيركل سازمان ملل مي‌خواهد علاوه بر ممانعت از انجام اين وظايف نادرست توسط دبيرخانه از درج و گزارش چنين درخواست‌هاي غيرقانوني در گزارش بعدي دبيركل در مورد اجراي قطعنامه ۲۲۳۱ خودداري كند.
ادعاي نانسي پلوسي: ايران اشتباه بزرگي كرد
به گزارش «اعتماد»، ادعاي حمايت تسليحاتي ايران در روسيه در جنگ اوكراين توسط نانسي پلوسي، رييس مجلس نمايندگان امريكا نيز در جريان سفر اخير او به زاگرب تكرار شد. پلوسي پس از ديدار با نخست وزير كرواسي ادعا كرد كه ايران با تحويل پهپاد به روسيه براي استفاده عليه اهدافي در اوكراين، جهان را ناامن مي‌كند. او در اين باره گفت: «من فكر مي‌كنم ايران در حال ارتكاب اشتباهي بزرگ است. اول از همه بايد بتوانيم با پهپادها مقابله كنيم... اين يك فناوري خطرناك است و بايد متوقف شود. ما مدتي است كه تلاش مي‌كنيم با ايران به يك توافق هسته‌اي برسيم تا بتوانيم جهان را امن‌تر كنيم. اكنون آنها با كمك كردن به روس‌ها جهان را مكاني ناامن‌تر مي‌كنند.»
نماينده روسيه: امريكا به دنبال بهانه‌جويي
و تخريب كامل برجام است
در ميان هياهو در فضاي سياسي غرب درباره استفاده روسيه از پهپادهاي ايراني، رفتار مسكو نيز در چند هفته نخست طرح اين ادعا به تقويت اين گمانه‌زني‌ها كمك كرده بود. در اين بازه زماني نه تنها مقام‌هاي روس از تكذيب مشخص و واضح اين ادعاها سرباز زدند، بلكه رسانه‌هاي روسي هرازچندگاهي با انتشار گزارش‌هايي مفصل از توان پهپادهاي ايراني به تقويت اين گمانه‌زني‌ها كمك هم كردند. با اين وجود روز گذشته كنستانتين ورونتسوف، معاون بخش منع اشاعه و كنترل تسليحات در وزارت امور خارجه روسيه اعلام كرد كه داستان‌هايي كه درباره فروش ادعايي پهپادهاي ايراني به روسيه مطرح مي‌شود، براي نابودي نهايي برنامه اقدام جامع مشترك (برجام) است.
به گزارش «ريانووستي»، ورونتسوف طي سخنراني در جلسه كميته نخست هفتاد و هفتمين مجمع عمومي سازمان ملل متحد توضيح داد: «ما بار ديگر به‌طور قاطعانه ادعاهاي جعلي و كاملا غيرمستند كشورهاي غربي در خصوص ارسال ادعايي پهپادهاي ايراني به روسيه را كه نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت سازمان ملل متحد است، رد مي‌كنيم. دلايل چنين پروپاگاندا و تبليغات مداومي براي ما كاملا واضح است؛ واشنگتن - كه تصميم شوراي امنيت سازمان ملل را با خروج يكجانبه از برجام در سال ۲۰۱۸ آشكارا نقض كرد - بهانه ديگري براي برچيده شدن نهايي اين توافق ابداع كرد. نتيجه اين‌گونه اقدامات غيرمسوولانه به‌طور حتم افزايش تنش در منطقه خليج‌فارس خواهد بود. چنين فعاليت‌هاي كوته‌فكرانه‌اي به هيچ چيز ختم نمي‌شود، زيرا همان‌طور كه گذشتگان گفته‌اند، كسي كه باد مي‌كارد، توفان درو مي‌كند.»