راي‌دهندگان برزيلي روز يكشنبه رييس‌جمهور جديد را انتخاب مي‌كنند
انتخابات با چاشني مذهب، شيطان‌پرستي و آدمخواري
سارا سعيدي
برزيلي‌ها روز يكشنبه براي راي دادن به دور دوم انتخابات رياست‌جمهوري اين كشور به پاي صندوق‌هاي راي مي‌روند تا شايد فصل يك انتخابات قطبي شده را كه با خشونت سياسي و انتشار اطلاعات غلط گسترده عجين شده بود، به پايان برسد. به گزارش «اعتماد» در چند روز اخير مجموع تحولات رخ داده در برزيل به سوژه گزارش در رسانه‌هاي متفاوت بين‌المللي تبديل شد كه به برخي از آنها اشاره مي‌شود.
رقابت راست و چپ
فارن پاليسي روز گذشته در اشاره‌اي كوتاه به چند و چون فضاي انتخاباتي در برزيل نوشت: در اين دور از انتخابات كه نبردي براي دموكراسي برزيل تلقي مي‌شود، ژاير بولسونارو، رييس‌جمهور راست افراطي فعلي در مقابل رييس‌جمهور سابق چپگرا، لوئيز ايناسيو لولا داسيلوا كه به‌طور گسترده به عنوان لولا شناخته مي‌شود، قرار گرفته است. لولا تاكنون در نظرسنجي‌ها پيشتازي محدود خود را حفظ كرده است - اگرچه بولسونارو از آنچه نظرسنجي‌ها در دور اول راي‌گيري پيش‌بيني كرده بود، بهتر عمل كرد. با وجود اينكه لولا پيش از اين به دليل فساد زنداني شده بود، اما توانست با استناد به برخي رويه‌هاي جاري حقوقي در برزيل آزاد شده و اين آزادي امكان بازگشت احتمالي او را به قدرت فراهم كرد. صرف‌نظر از اينكه چه كسي در انتخابات يكشنبه پيروز مي‌شود، مطمئنا فضا به سمت عدم اطمينان حركت خواهد كرد. با توجه به سابقه بولسونارو در تضعيف اعتماد به سيستم‌هاي انتخاباتي برزيل و قرار دادن مقامات نظامي در مناصب دولتي، كارشناسان هشدار مي‌دهند كه پيروزي بولسونارو براي كشور ويرانگر خواهد بود. جيمز گرين، استاد تاريخ برزيل در دانشگاه براون، معتقد است كه پيروزي بولسونارو، يك فاجعه براي دموكراسي در برزيل خواهد بود. به نظر مي‌رسد بولسونارو صحنه را براي به چالش كشيدن يك باخت احتمالي آماده كرده است و اين نگراني را تقويت مي‌كند كه در صورت پيروزي لولا، او بي‌سر و صدا نخواهد رفت. بولسونارو در كنار ادعاهاي بي‌اساس درباره تقلب در انتخابات و آراي دزديده شده، از طرفداران خود خواسته است در صورت لزوم «به جنگ بروند». اين لفاظي توسط پسرش نيز تكرار شده است، كسي كه معتقد است پدرش «بزرگ‌ترين تقلب انتخاباتي را كه تا به حال ديده شده» تجربه مي‌كند. جيمز گرين در اين باره مي‌گويد: «بولسونارو «سعي مي‌كند چيزي را خلق كند كه من آن را «دروغ بزرگ» مي‌دانم. او مي‌خواهد درست مانند دونالد ترامپ (رييس‌جمهور پيشين ايالات متحده) به منظور تقويت پايگاه حاميانش روايت تقلب در راي‌گيري‌را به منظور توجيه شكست خود مطرح كند.» بسياري از پيروان بولسونارو قبلا تمايل خود را براي مبارزه به نفع او نشان داده‌اند. در يكي از صحنه‌هاي اخير كه نمايش كامل خشونت سياسي در جريان در اين انتخابات بود يك سياستمدار متحد بولسونارو به سمت پليسي كه قصد دستگيري او را داشتند، شليك كرد . اين ماجرا نشان داد كه چگونه فضاي كشور در آستانه دور دوم انتخابات، با خشونت و حملات خشن عجين شده است. در نهايت مي‌توان گفت اين تركيبي از «ترس و اشتياق» است كه مردم را به راي دادن در روز يكشنبه سوق مي‌دهد و طرفداران هر دو اردو به دنبال بيدار كردن اين احساسات هستند. بسياري از برزيلي‌ها دور دوم انتخابات در 30 اكتبر را به عنوان پرمخاطره‌ترين انتخابات كشور از زمان خروج از يك ديكتاتوري نظامي در سال 1985 مي‌دانند.
تكرار نسخه ترامپ در برزيل
بي‌بي‌سي در گزارشي درباره انتخابات روز يكشنبه نوشت: برزيلي‌ها روز يكشنبه در دومين و آخرين دور انتخابات رياست‌جمهوري راي خواهند داد. نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد كه لولا داسيلوا، رهبر سابق چپ‌گرايان، از رقيب راست افراطي خود و رييس‌جمهور فعلي ژاير بولسونارو، پيشي گرفته اما نمي‌توان به اين نظرسنجي‌ها هم كاملا اكتفا كرد.
جاناينا دواني، صاحب مغازه‌اي در مركز پايتخت برزيل مي‌گويد: «من به نظرسنجي‌ها اعتقادي ندارم.» او در حالي كه بادكنك‌ها را براي يك مشتري با پمپ باد مي‌كند به آهنگ‌هاي انجيل كه از بلندگويي در همان حوالي پخش مي‌شود، گوش مي‌كند. جاناينا يك مسيحي است و ارزش‌هاي خانوادگي رايج در خاندان بولسونارو را يكي از دلايل اصلي طرفداري خود از او و اميد به پيروزي‌اش مي‌داند. او مي‌گويد: «آنچه در خيابان‌ها مي‌گذرد دقيقا برعكس نظرسنجي‌هاست. من به راهپيمايي‌ها مي‌روم و آنها مسالمت‌آميز هستند. اين زيباست، رنگ‌هاي سبز و زرد [پرچم برزيل]، خانواده‌ها، كودكان و نوزادان در كالسكه‌ها.» اما اگر نظرسنجي‌ها درست باشد، اين لولاست كه روز يكشنبه رياست‌جمهوري را بر عهده مي‌گيرد. آخرين نظرسنجي Datafolha نشان داد كه لولا 53 درصد آرا و بولسونارو با 47 درصد آراي اين دور از انتخابات را پشت سر خواهند گذاشت. فعلا فاصله آراي دو كانديد كمتر از دور اول به نظر مي‌رسد. نظرسنجي‌ها كه يك روز قبل از راي‌گيري در ابتداي ماه منتشر شد، فاصله 14 درصدي بين لولا و بولسونارو را پيش‌بيني كرده بود. تاكنون شكاف بزرگ بين پيش‌بيني‌ها و واقعيت انتخابات در ميدان، به نفع روايت بولسونارو مبني بر اينكه نظرسنجي‌ها يك «دروغ» است، پيش رفته است. فيليپه نونس، دانشمند علوم سياسي و مديرعامل موسسه نظرسنجي Quaest مي‌گويد: «مردم واقعا به آنچه مي‌خواهند باور كنند، اعتقاد پيدا مي‌كنند. آنها به دنبال شواهدي هستند كه آنچه فكر مي‌كنند، تاييد كنند. آنها به دنبال شواهدي نيستند كه به آنها كمك كند موقعيت را بهتر درك كنند. به عنوان محقق، ما بايد اين را درك كنيم.» اما چيزي كه درك آن سخت‌تر است، فشار قانونگذاران محافظه‌كار است كه اكنون مي‌خواهند نظرسنجي‌هايي را كه بعدا با نتايج مطابقت ندارند، جرم‌انگاري كنند. فيليپه نونس در دفاع از كار خود مي‌گويد: «البته ما ترجيح مي‌دهيم از حمايت مقامات كشور برخوردار باشيم. ما بسيار سختگير هستيم، از روش‌هاي علمي استفاده و گاهي اوقات اشتباه مي‌كنيم. گاهي اوقات، پيش‌بيني‌ها آن‌طور كه ما انتظار داريم پيش نمي‌روند، اما اين نقش يك محقق است.» دو مردي كه در مسير مبارزات انتخاباتي روز يكشنبه برزيل قرار دارند، تاكتيك‌هاي خود را براي دور دوم تنظيم مي‌كنند و راي‌دهندگاني را هدف قرار مي‌دهند كه مي‌توانند به كمك راي آنها رياست‌جمهوري را به دست آورند. در حالي كه نامزدها براي تصاحب ميليون‌ها راي افراد مذهبي با هم رقابت مي‌كنند، كمپين به يك جنگ مقدس تبديل شده است. لولا به‌طور سنتي از حمايت كاتوليك‌ها برخوردار بوده در حالي كه بولسونارو با همكاري با كليساي انجيلي در حال افزايش سبد راي خود است. به هر حال حمايت يا عدم حمايت راي‌دهندگان مذهبي مي‌تواند يك نامزد را پيروز كند يا شكست دهد. اين رقابت و شايد هم بتوان گفت جنگ در كمپيني كه به شدت مستعد اخبار جعلي است، ابعاد بزرگ‌تري به خود گرفته است. لولا مجبور است راي‌دهندگانش را به خداپرستي خود متقاعد كند و دروغ‌هاي مربوط به بستن كليساها (در صورت پيروزي در انتخابات) و مرتبط بودن با شيطان‌پرستي را دور بزند. در همين حال، ويديويي از بولسونارو در يك لژ فراماسونري در فضاي مجازي منتشر شد و اين در حالي بود كه پيش از اين نيز برخي او را به آدمخواري متهم كرده بودند(!) مي‌توان گفت كه واقعا اين دور از انتخابات رياست‌جمهوري در برزيل در فضايي كثيف پيش رفت. اين وضعيت به حدي افراطي شده بود كه حتي پاپ نيز در اين هفته به اين تحولات واكنش نشان داد و از قديس فعال در حوزه برزيل خواست تا قبل از انتخابات به برزيلي‌ها نسبت به تنفر، عدم مدارا و خشونت‌ورزي هشدار دهد. كشيش والديني فريرا، از كليساي سائوپائولو، سياسي شدن دين را تقبيح كرده و مي‌گويد: «ايمان به عنوان يك هويت سياسي مورد سوءاستفاده قرار گرفته و مردم بر اساس انتخاب‌هاي سياسي كه انجام مي‌دهند، ايمان كسي را تاييد مي‌كنند. به نظر من، بولسونارو باعث و باني اين وضعيت است . او ادعا مي‌كند كه اگر به او راي ندهيد، ضد خدا عمل كرده‌ايد. من به لولا راي مي‌دهم، زيرا او فقط مي‌خواهد رييس‌جمهور شود، اما بولسونارو به گونه‌اي رفتار مي‌كند كه گويا قرار است با پيروزي در اين انتخابات خود را به جاي خدا جا بزند.»
كشيش والديني براي آنچه در برزيل اتفاق مي‌افتد از اصطلاح خاصي استفاده مي‌كند؛ توطئه. او در اين باره توضيح مي‌دهد: «اين چيزي است كه از ايالات متحده وام گرفته شده و در اينجا اتفاق مي‌افتد - تلفيقي از معنويت و تئوري‌هاي توطئه. شما مردم را بسيج مي‌كنيد، زيرا احساسات مذهبي خير و شر را در هم مي‌ريزيد - اما كل ماجرا توسط يك تئوري توطئه هدايت مي‌شود.»
راي سرنوشت‌ساز زنان
سي‌ان‌ان در گزارشي تفصيلي درباره اين دور از انتخابات برزيل به نقش زنان در نتيجه اين انتخابات اشاره كرده و مي‌نويسد: در اين مرحله نهايي از رقابت، فضا عميقا قطبي شده و در چنين شرايطي برخي موسسات تحقيقاتي كه اين نظرسنجي‌ها را انجام مي‌دهند، توجه را به انتخاب‌هاي راي‌دهندگان زن جلب مي‌كنند. زنان 51.1 درصد از جمعيت برزيل و 53 درصد از راي‌دهندگان را تشكيل مي‌دهند. به عبارت ديگر، تعداد راي‌دهندگان زن 8 ميليون بيش از راي‌دهندگان مرد است. به گفته كارشناسان، در سال‌هاي گذشته اين تفاوت ميان راي‌دهندگان زن و مرد براي نامزدهاي رياست‌جمهوري اهميت كمتري داشت. روزانا پينيرو-ماچادو، انسان‌شناس و استاد دانشكده جغرافيا در دانشگاه كالج دوبلين در ايرلند مي‌گويد: هسته اصلي حاميان بولسونارو مردان هستند . نكته ديگر اين است كه تا همين اواخر، زنان برزيلي كمتر درگير سياست بودند و اغلب به سادگي به همان فردي راي مي‌دادند كه همسران‌شان انتخاب مي‌كردند. اين استاد دانشگاه كه در مورد هر دو موضوع تحقيق مي‌كند، مي‌گويد: از بهار فمينيستي در سال 2015، با اينترنت و رواج فمينيسم در تلويزيون، راديو و مدارس، اندك‌اندك سياست تبديل به موضوعي شد كه همه زنان در مورد آن صحبت مي‌كردند لذا وضعيت سابق تغيير كرد. نتيجه اين آگاهي سياسي رو به رشد در ميان زنان، مخالفت فزآينده زنان و به‌ويژه زنان فقير با بولسونارو، به دنبال افزايش گرسنگي و فقر در دوران رياست‌جمهوري او است. در نظرسنجي انجام شده توسط موسسه Datafolha بين 17 و 19 اكتبر، لولا داسيلوا در بين زنان پيشتاز است. اين موسسه بيش از 2900 مصاحبه حضوري با راي‌دهندگان بالاي 16 سال در 181 شهرداري در سراسر مناطق كشور انجام داده است. در ميان شركت‌كنندگان در نظرسنجي، 51 درصد از زنان گفتند كه قصد دارند به رييس‌جمهور سابق راي دهند، در حالي كه 42 درصد گفتند به بولسونارو راي خواهند داد. نياز به جذب راي‌دهندگان زن - و نارضايتي از بولسونارو در ميان گروه‌هاي خاصي از زنان - در كمپين‌هاي بولسونارو و لولا داسيلوا منعكس شده و به همين دليل هر دو طرف تلاش براي جلب نظر راي‌دهندگان زن را در كانون توجه كمپين‌هاي خود قرار داده‌اند.