نتانياهو در آستانه بازگشت به قدرت قرار گرفت
دستاورد بزرگ راست افراطي اسراييل
شهاب شهسواري
بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير پيشين اسراييل با پيروزي قاطع در انتخابات سه‌شنبه اسراييل، بار ديگر آماده مي‌شود تا قدرت را در سرزمين‌هاي اشغالي دراختيار بگيرد. براساس آخرين آمار منتشر شده از شمارش آراي انتخاباتي، حزب ليكود به رهبري بنيامين نتانياهو توانسته است ۳۱ كرسي را از آن خود كند. نتانياهو در پي انتشار نظرسنجي‌هاي خروجي از صندوق‌هاي راي، در سخناني اعلام كرد كه در آستانه «پيروزي عظيم» قرار دارد. نتانياهو بين سال‌هاي ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹ و ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۱ به مدت ۱۵ سال نخست‌وزير اسراييل بود. ائتلافي از مخالفان نتانياهو از خرداد ۱۴۰۰ توانستند با تشكيل يك اتحاد شكننده از احزابي از چپ، راست، ميانه‌رو و عرب، او را كنار بزنند، اما نتانياهو بعد ۱۷ ماه توانست با پيروزي در انتخابات سه‌شنبه بار ديگر به قدرت بازگردد. نتايج اوليه شمارش آراي عادي نشان مي‌دهد كه نتانياهو و متحدانش مي‌توانند ۶۴ تا ۶۵ كرسي كنست را از آن خود كنند كه به اندازه كافي بيشتر از ۶۱ كرسي لازم براي اكثريت مطلق و تشكيل يك دولت است. با اين نتايج ممكن است پنجمين انتخابات زودهنگام در طول چهار سال گذشته، واپسين انتخابات زودهنگام اسراييل براي مدت طولاني باشد. يكي از مهم‌ترين متحدان نتانياهو در دولت بعدي، حزب صهيونيسم مذهبي خواهد بود كه از افراطي‌ترين گروه‌هاي سياسي در اسراييل است. براساس آمار منتشر شده ۶۶،۳ درصد از واجدين حق راي در مناطق اشغالي در اين انتخابات مشاركت كرده‌اند كه بالاترين ميزان مشاركت از سال ۱۹۹۹ تاكنون محسوب مي‌شود. با اين حال مشاركت در ميان اعراب اسراييلي در اين انتخابات نسبت به گذشته كاهش يافته است. هر چند حزب ليكود نتوانست عملكرد اميدواركننده‌اي در آرا داشته‌باشد، اما متحدان افراطي نتانياهو با عملكرد فوق‌العاده در آراي توانستند بازي را به نفع نتانياهو تغيير دهند. از فروردين ۱۳۹۸ كه دومينوي انتخابات‌هاي زودهنگام در اسراييل آغاز شده‌بود تا به امروز هيچ ائتلافي نتوانسته‌بود كه اكثريت قابل توجه كرسي‌هاي كنست، پارلمان اسراييل را از آن خود كند و تشكيل ائتلاف‌هاي شكننده با ۶۰ يا ۶۱ راي در كنست باعث شده بود كه به سرعت دولت‌ها يكي پس از ديگري سقوط كنند. اما انتخابات سه‌شنبه، مسير را براي تشكيل يك ائتلاف قدرتمند و تشكيل يك دولت پايدار به رياست بنيامين نتانياهو هموار كرد.
ايتمار بن گوير كيست؟
ائتلافي كه دولت بعدي اسراييل را تشكيل خواهد داد، به جز حزب ليكود به رهبري نتانياهو، شامل دو حزب فوق مذهبي شاس و اتحاد يهوديت تورايي و حزب راستگراي افراطي صهيونيسم مذهبي مي‌شود. حزب راستگراي افراطي صهيونيسم مذهبي به رهبري بزالل اسموتريچ توانسته است در اين انتخابات تعداد كرسي‌هاي خود را از ۷ كرسي به ۱۴ كرسي برساند. ايتمار بن‌گوير، رهبر جناح اوتسما يهوديت (قدرت يهود) در حزب صهيونيست مذهبي است كه به عنوان اصلي‌ترين ستاره اين انتخابات شناخته مي‌شود. گفته مي‌شود كه او قرار است در كابينه بعدي نتانياهو به عنوان وزير امنيت عمومي منصوب شود كه او را مسوول عمليات پليس و پليس مرزي خواهد كرد. او در طول مدت كوتاهي توانسته است حزبش را از يك حزب حاشيه‌اي به نماينده نزديك به ۱۰درصد راي‌دهندگان اسراييلي بدل كند. بسياري اوتسما يهوديت را جايگزين حزب تروريستي كاخ در اسراييل مي‌دانند.
تا يك سال پيش ايتمار بن‌گوير رهبر يك حزب كمتر شناخته‌شده مذهبي ضد عرب و ضد فلسطيني بود كه به دليل حمايتش از اقدامات تروريستي، چند با محكوميت قضايي و تعرض‌هاي تحريك‌آميز به مناطق فلسطيني‌نشين مشهور بود. بن گوير ساكن يك شهرك صهيونيستي غيرقانوني در كرانه باختري رود اردن به نام قريه اربع است كه ساكنان يهودي آن به افراطي‌گري مشهور هستند. او از سن ۱۶ سالگي وارد حزب كاخ كه به دليل اقدامات تروريستي اكنون در اسراييل غيرقانوني است، شد. او تاكنون بارها به دلايل مختلف از جمله تشويق به نژادپرستي، تخريب اموال خصوصي، در اختيار داشتن مواد تبليغاتي گروه‌هاي تروريستي و حمايت از سازمان‌هاي تروريستي، در دستگاه قضايي اسراييل محكوم شده است.
بهار سال گذشته، حزب قدرت يهود بن گوير توانست وارد كنست اسراييل شود و بعد از ادغام با حزب اتحاد ملي به رهبري بزالل اسموتريچ، به دستور بنيامين نتانياهو كه نمي‌خواست هيچ يك از آراي احزاب راست براي انتخابات بعد هدر رود، مشتركا حزب صهيونيسم مذهبي را تشكيل دادند. درحالي كه نتانياهو و متحدانش علاقه‌مند هستند در دوره جديد كنست با تصويب قانوني، نخست‌وزير حاكم را از دادرسي در دادگاه‌ها معاف كنند، اتمار بن گوير و حزبش يك گام فراتر رفته‌اند و اساسا مي‌خواهند از كلاهبرداري و سوءاستفاده از قدرت در قوانين كيفري اسراييل جرم‌زدايي كنند. از جمله اصلاحات ديگر مدنظر اين حزب لغو اختيارات ديوان عالي اسراييل براي جلوگيري از اجراي قوانين خلاف قانون اساسي و افزايش اختيارات پارلمان براي دخالت در انتصاب قضات است. بن‌گوير همچنين قصد دارد برنامه‌اي براي اخراج «فلسطينيان غيروفادار» از اسراييل تدارك ببيند. برنامه‌هاي افراطي بن‌گوير حتي در ميان برخي سياستمداران راستگراي اسراييل هم با مخالفت مواجه شده است. ليمور ليوانت، عضو ارشد حزب ليكود، روز جمعه در روزنامه يديعوت آحورنوت نوشته‌بود: «ليكودي‌هاي واقعي، به ليكود راي نمي‌دهند.» او با اشاره به اينكه نتانياهو، بن‌گوير را «مستقيما از قلب يك گروه حاشيه‌اي افراطي و ديوانه راست افراطي به متن سياست آورده است و او را تبديل به قهرمان كرده است»، خواسته بود تا هواداران حزب ليكود به حضور اين فرد در دولت آينده نتانياهو اعتراض كنند. ايهود باراك، رهبر پيشين حزب كارگر، پيش‌بيني كرده بود كه در صورت ورود بن‌گوير به دولت، روزهاي سياهي در پيش است. زهاوا گالون، رهبر حزب چپگراي مرتز نيز گفته‌بود كه اين انتخابات تعيين خواهد كرد كه «آيا يك مملكت آزاد وجود خواهد داشت يا يك حاكميت ديني يهود.» بن گوير از هيچ اقدامي براي تحريك كردن فلسطيني‌ها و جناح چپ سياسي اسراييل اجتناب نمي‌كند. سال ۱۹۹۵ در اوج جنجال‌ها درخصوص امضاي توافق‌هاي صلح اسلو توسط اسحاق رابين، نخست‌وزير وقت اسراييل، بن گوير كه آن زمان ۱۹ ساله بود با نشان دادن قطعه‌اي از خودروي نخست‌وزير به دوربين‌هاي تلويزيوني گفته بود: «ما به خودروي او رسيديم، به خود او هم خواهيم رسيد.» چند هفته بعد اسحاق رابين توسط يك اسراييلي افراطي ترور شد. ماه گذشته بن گوير با همراهي تعدادي از شهرك‌نشينان افراطي به منطقه شيخ جراح در قدس شرقي حمله كردند. در اين حمله بن گوير و همراهانش لاستيك‌هاي خودروهاي فلسطنيان را پاره كردند و سعي كردند به خانه‌هاي آنها حمله كنند و زماني كه فلسطينيان با پرتاب سنگ به اين حمله پاسخ گفتند، بن‌گوير اسلحه خود را بيرون كشيد. تمام اين اتفاق‌ها در حضور پليس اسراييل رخ داد كه قرار است مدتي ديگر تحت مديريت بن‌گوير قرار بگيرد.
بازيگران تعيين‌كننده
علي‌رغم مشخص شدن نسبي آرا تا زمان تنظيم اين گزارش و شمارش بيش از ۸۶درصد آراي انتخابات اسراييل، هنوز بيش از ۶۰۰ هزار راي پستي باقي مانده است كه مي‌تواند تا حدودي تركيب كنست را تغيير دهد. دو حزب چپگراي مرتز و حزب عرب بلد (تجمع ملي دموكراسي) هر يك اندكي كمتر از ۳،۲۵درصد آرا براي ورود به كنست راي كسب كرده‌اند و اگر با شمارش باقي مانده آرا نتوانند اين نسبت را افزايش دهند، از ورود به كنست بازمي‌مانند. اما اگر با شمارش ۶۰۰ هزار راي باقيمانده اين دو حزب بتوانند بالاي ۳،۲۵درصد آرا را به دست بياورند، آنگاه هر دو حزب كه مخالف نتانياهو هم هستند، مي‌توانند وارد پارلمان شوند كه با ورود آنها از تعداد كرسي‌هاي نتانياهو و متحدانش كاسته خواهد شد.
تايمز آو اسراييل مي‌نويسد با شمارش ۸۶درصد آرا، حزب مرتز ۳،۲درصد آرا و حزب بلد ۳،۰۴ درصد آرا را از آن خود كرده است. تعداد زيادي از آراي مشهور به «دو پاكتي» باقي مانده‌اند كه آراي مرتبط با نيروهاي امنيتي، زندانيان، بيماران بستري در بيمارستان‌ها و كادر درمان، ديپلمات‌هايي كه در خارج از سرزمين‌هاي اشغالي خدمت مي‌كنند، ساكنان آسايشگاه‌هاي معلولان و سالمندان و افرادي كه در حوزه‌هاي راي‌گيري ويژه افراد دچار كم‌تواني حركتي راي داده‌اند، هستند. اگر دو حزب بلد و مرتز هر دو بتوانند با شمارش آراي بيشتر وارد كنست شوند، آنگاه ممكن است اكثريت نتانياهو و متحدانش به يك اكثريت شكننده تبديل شود. براساس ارزيابي‌هاي انديشكده موسسه دموكراسي اسراييل، نسبت آراي دوپاكتي در طول سال‌هاي اخير در انتخابات بسيار بالا رفته است. اين آرا در انتخابات آوريل ۲۰۱۹؛ ۵،۵درصد، در سپتامبر ۲۰۱۹؛ ۶،۳درصد در انتخابات ۲۰۲۰؛ ۷،۲درصد و در انتخابات ۲۰۲۱ به ۹،۶درصد از كل آرا رسيد. در انتخابات جاري تعداد اين آرا به ۱۲،۵درصد از كل آرا رسيده است. بر اساس ارزيابي‌هاي موسسه دموكراسي اسراييل، نسبت آراي دو پاكتي با كل آراي عادي تناسب ندارد و عمدتا به نفع گروه‌هاي راست‌گرا و گروه‌هاي حاشيه‌اي مشهور است درحالي كه عمدتا به ضرر گروه‌هاي به‌شدت مذهبي و عرب تمام مي‌شود. در چنين شرايطي حزب بلد شانس كمتري براي رسيدن به حدنصاب لازم دارد. با اين حال مرتز اميدواري بسيار بيشتري دارد، چراكه در انتخابات مارس ۲۰۲۱ سهم اين حزب از آراي دوپاكتي نسبتا بيشتر از سهم اين حزب از آراي عادي بود و در نتيجه با شمارش اين آرا، نسبت آرايش افزايش يافت. اگر مرتز بتواند وارد كنست شود، مي‌تواند باعث كاهش اكثريت ائتلاف نتانياهو در پارلمان شود اما اگر بلد هم كنار مرتز به كنست راه پيدا نكند، قطعا اكثريت ۶۱ كرسي نتانياهو در پارلمان حفظ مي‌شود.
سرنوشت توافق با لبنان
يكي از اصلي‌ترين دستاوردهاي دولت كنوني اسراييل به نخست‌وزيري يايير لاپيد توافق غيرمستقيم با لبنان به ميانجيگري امريكا براي تعيين حدود مرزي لبنان با سرزمين‌هاي اشغالي بود. با اين توافق اسراييل بهره‌برداري از ميدان گازي كاريش در آب‌هاي شرق مديترانه را آغاز كرد. بنيامين نتانياهو از زمان انجام اين توافق، از آن انتقاد كرده و گفته است كه دولت كنوني به دليل تهديدهاي حزب‌الله لبنان مجبور به پذيرش يك توافق حقارت‌بار شده است. نتانياهو روز دوشنبه گفت كه در صورت رسيدن به نخست‌وزيري اين توافق را لغو مي‌كند و از آن خارج مي‌شود.
در واكنش به اين ادعا، نجيب ميقاتي، نخست‌وزير موقت لبنان چهارشنبه تاييد كرد كه توافق تعيين مرزهاي دريايي با رژيم صهيونيستي حتي در صورت پيروزي بنيامين نتانياهو، رهبر حزب ليكود، در انتخابات ادامه خواهد يافت. طبق گزارش فارس به نقل از روسيا اليوم، ميقاتي در اين باره گفت: تضمين‌هاي امريكا به اين معناست كه لبنان از احتمال لغو توافقنامه ترسيم مرزهاي دريايي در صورت پيروزي نتانياهو در انتخابات نمي‌ترسد.
سنگلاخ روابط با امريكا
مساله رابطه اسراييل و امريكا يكي از اصلي‌ترين مسائل پيش روي نتانياهو پس از رسيدن به قدرت است. نتانياهو در دوران رياست‌جمهوري دونالد ترامپ، رييس‌جمهور پيشين امريكا، رابطه بسيار نزديكي با او داشت. با روي كار آمدن جو بايدن، مشخص بود كه دولت جديد در امريكا چندان تمايلي به صميميت با نتانياهو ندارد. نتانياهو يكي از آخرين رهبران جهان بود كه جو بايدن پس از رسيدن به رياست‌جمهوري با آنها تماس تلفني گرفت. حالا بار ديگر در صورت رسيدن نتانياهو به قدرت، پيش‌بيني مي‌شود كه روابط ميان واشنگتن و تل‌آويو دوباره دچار مشكل شود. مارتين اينديك، سفير پيشين ايالات‌متحده امريكا در اسراييل معتقد است كه در صورت تشكيل يك دولت راستگراي افراطي توسط نتانياهو، مسير سنگلاخي جلوي راه روابط امريكا و اسراييل قرار دارد. اينديك در گفت‌وگو با كانال ۱۲ اسراييل گفت: «دولت بايدن تاريخچه خوبي از روابط با نتانياهو نيايد و اگر او راست‌گرايان افراطي را وارد دولت و كابينه خود كند، تصور من اين است كه مسير سنگلاخي در مسير روابط وجود خواهد داشت.»
افزايش خشونت عليه فلسطينيان
بسياري از مقام‌هاي فلسطيني در نوار غزه و كرانه باختري رود اردن بر اين باور هستند كه با روي كار آمدن يك دولت راستگراي افراطي به رهبري نتانياهو، خشونت‌ها عليه فلسطينيان افزايش خواهد يافت. بسام الصلحي، عضو كميته اجرايي سازمان آزادي‌بخش فلسطين به رويترز مي‌گويد: «ترديدي نيست كه نتيجه تشكيل چنين دولتي افزايش اقدامات خصومت‌آميز عليه فلسطينيان و تشديد اقدامات اشغالگري خواهد بود.» حازم قاسم، سخنگوي حماس به رويترز مي‌گويد: «روشن است كه اسراييلي‌ها به سمت افراطي‌گري بيشتر تمايل يافته‌اند و معنايش اين است كه خشونت عليه مردم ما افزايش خواهد يافت.» قاسم مي‌گويد: «دولت پيشين تحت رهبري نتانياهو چندين جنگ عليه فلسطينيان به راه انداخت و حضور افراد افراطي‌تر در ائتلاف او به اين معنا است كه ما شاهد افزايش تروريسم صهيونيستي خواهيم بود.» رهام عوده، تحليلگر مسائل سياسي در غزه مي‌گويد كه بزرگ‌ترين بازنده‌هاي بازگشت نتانياهو به قدرت، فرآيند صلح و تشكيلات خودگردان فلسطيني خواهند بود، چراكه او «دشمني شخصي با محمود عباس و راه‌حل دو دولتي دارد.» رهام عوده به رويترز مي‌گويد: «با حضور نتانياهو، شعار اصلي نه صلح و نه راه‌حل دو دولتي، شهرك‌سازي بيشتر و تمركز بر ايران، خواهد بود. بزرگ‌ترين چالش او نيز بازگرداندن آرامش به كرانه باختري و حفاظت از شهرك‌هاي يهودي‌نشين است چراكه در آنجا مقاومت فلسطينيان افزايش يافته است.» يوسف خطاب، كارگردان يك شبكه تلويزيوني در غزه به رويترز مي‌گويد: «فلسطينيان از اين دولت چيزي جز جنگ، تخريب، قتل، خونريزي، تخريب منازل،
شخم زدن زمين‌ها و ساختن شهرك‌هاي بيشتر به قيمت جان و مال و سرزمين فلسطينيان، نخواهند ديد.»
نتایج اولیه شمارش آرای عادی نشان می‌دهد که نتانیاهو و متحدانش می‌توانند ۶۴ تا ۶۵ کرسی کنست را از آن خود کنند که به اندازه کافی بیشتر از ۶۱ کرسی لازم برای اکثریت مطلق و تشکیل یک دولت است.
یکی از مهم‌ترین متحدان نتانیاهو در دولت بعدی، حزب صهیونیسم مذهبی خواهد بود که از افراطی‌ترین گروه‌های سیاسی در اسرائیل است.
در حالی که نتانیاهو و متحدانش علاقه‌مند هستند در دوره جدید کنست با تصویب قانونی، نخست‌وزیر حاکم را از دادرسی در دادگاه‌ها معاف کنند، اتمار بن گویر و حزبش یک گام فراتر رفته‌اند و اساسا می‌خواهند از کلاهبرداری و سوءاستفاده از قدرت در قوانین کیفری اسرائیل جرم‌زدایی کنند، از‌جمله اصلاحات دیگر مدنظر این حزب لغو اختیارات دیوان عالی اسرائیل برای جلوگیری از اجرای قوانین خلاف قانون اساسی و افزایش اختیارات پارلمان برای دخالت در انتصاب قضات است. بن گویر همچنین قصد دارد برنامه‌ای برای اخراج «فلسطینیان غیروفادار» از اسرائیل تدارک ببیند.