سالانه ۱۶ هزار ديابتي در كشور مي‌ميرند
رييس پژوهشگاه غدد و متابوليسم دانشگاه علوم پزشكي تهران گفت: ۴ درصد مرگ و ميرها در ايران كه حدود ۱۶ هزار نفر در سال مي‌شود به دليل ابتلا به ديابت است.
«افشين استوار»، رييس پژوهشگاه غدد و متابوليسم دانشگاه علوم پزشكي تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ايلنا با بيان اينكه تا پيش از شيوع كرونا بيماري‌هاي غيرواگير تقريبا مشكل اصلي تمامي مردم جهان و از جمله ايران بود، به‌طوري كه نزديك ۸۲ درصد علل مرگ در كشور به علت بيماري‌هاي غيرواگير رخ مي‌داد، گفت: بيماري‌هاي قلبي و عروقي با ۴۳ درصد، سرطان با ۱۶ درصد، ديابت با ۴ درصد و بيماري‌هاي مزمن تنفسي مانند بيماري آسم و بيماري‌هاي انسداد ريوي با ۴ درصد مهم‌ترين بيماري‌هاي غيرواگير هستند كه بيشترين علل مرگ در ايران را تشكيل مي‌دهند. بنابر اين از حدود ۴۰۰ هزار مرگ ساليانه قبل از كرونا حدود ۳۲۰ هزار مرگ به دليل بيماري‌هاي غيرواگير رخ مي‌داد.
عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران با بيان اينكه كرونا و بيماري‌هاي غيرواگير اثرات متقابلي بر يكديگر داشته‌اند، اظهار كرد: اين اثرات متقابل موجب يك «سيندميك» شده است، در واقع پاندمي كرونا با پاندمي بيماري‌هاي غيرواگير همزمان شدند. از يك سو بيماري كرونا به عنوان يك بيماري مسري واگير، خدمات بيماري‌هاي غيرواگير را تحت‌تاثير قرار داد. برخي خدمات تا ۹۰ درصد در اوج دوره كرونا كاهش پيدا كرد. مراقبت‌هاي غربالگري سرطان تا ۹۰ درصد و غربالگري‌هاي ديابت و فشار خون نيز بين ۳۰ تا ۴۰ درصد كاهش پيدا كرد. او تاكيد كرد: اين كاهش غربالگري دلايل متعددي داشته است كه مهم‌ترين علت آن ترس از ابتلا به كرونا در مراكز درماني بود، دلايل ديگري مانند تعطيلي برخي مراكز و مطب‌ها نيز وجود داشت. همچنين مراكز درماني هم بخشي از ظرفيتي را كه براي كنترل بيماري‌هاي غيرواگير ايجاد كرده بودند به كرونا اختصاص دادند. از سوي ديگر مقررات وضع شده در خصوص فاصله‌گذاري اجتماعي موجب شد كه برخي مردم به ويژه سالمندان كه بيماري غيرواگير در آنها بيشتر است، براي دسترسي به مراكز درماني دچار مشكل شدند، دسترسي و تامين دارو هم دچار چالش شد. ضمن اينكه بخش عمده‌اي از منابع نظام سلامت نيز براي كرونا هزينه شد. از سوي ديگر خانه‌نشيني مردم و در نتيجه كم تحركي افراد كه از جمله عوامل خطر بيماري‌هاي غيرواگير است و قبل از كرونا نيز معضل بزرگي بود در دوران كرونا تشديد شد. بيش از نيمي از مردم در كشور ما دچار كم‌تحركي هستند. همزمان با افزايش كم‌تحركي ميزان دريافت كالري و در نتيجه چاقي نيز افزايش پيدا كرد كه اين موضوع در آينده منجر به افزايش برخي بيماري‌هاي غيرواگير مي‌شود. افرادي هم كه بيماري‌هاي غيرواگير داشتند به شكل شديدتري به بيماري كرونا مبتلا شدند و ميزان بستري در آي‌سي‌يو و مرگ و مير كرونا در افراد داراي بيماري‌هاي قلبي، عروقي، ديابت و چاقي بيشتر بود، به‌طور مثال احتمال اينكه يك فرد ديابتي به دليل كوويد بستري شود و به آي‌سي‌يو برود بسيار بيشتر از ساير افراد بود. موضوع ديگر هم كوويد طولاني و مزمن است كه با عوارضي همچون بيماري‌هاي غيرواگير مانند ديابت و... خود را نشان مي‌دهد. تا پيش از ۵۰ سال قبل بيش از نيمي از جمعيت كشور در روستاها زندگي مي‌كردند كه كار آنها كشاورزي و دامپروري بود و اين مشاغل مستلزم تحرك زياد بوده است، همزمان با اين تحرك افراد مقدار كالري كمتري دريافت مي‌كردند. با وجود آن سبك زندگي اكنون به جايي رسيده‌ايم كه ۷۵ درصد جمعيت كشور در شهرها زندگي مي‌كنند. اين تغييرات دموگرافيك، تغييرات ديگري به دنبال خود داشته است كه از جمله آن شهرنشيني بوده كه مشخصه اين سبك زندگي، كم‌تحركي و دريافت زياد كالري است، همزمان ترافيك، آلودگي صوتي، آلودگي هوا و... نيز در سبك زندگي شهري وجود دارد. تركيب كم تحركي و پرخوري از جمله عوامل خطر است. علاوه بر اين غذاي نامناسب هم مي‌خوريم، مصرف ميوه و سبزي و فيبر در غذا كم بوده و مصرف قند، شيريني و چربي اشباع شده در آن زياد است. اين موضوع موجب شده است تا انواع و اقسام بيماري‌هاي غيرواگير شيوع پيدا كند به گونه‌اي كه از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ شيوع ديابت از ۱۱ درصد در جمعيت به ۱۴ درصد در جمعيت رسيده كه معني افزايش ۳۰ درصدي شيوع ديابت در كشور است. اين در حالي است كه ۴ درصد مرگ و ميرها در ايران كه حدود ۱۶ هزار نفر در سال مي‌شود به دليل ابتلا به ديابت است. او با بيان اينكه از لحاظ شناسايي بيماران ديابتي موقعيت ايران بهتر از متوسط جهاني است، گفت: از هر ۴ نمونه ديابتي ۳ نفر يا در واقع ۷۵ درصد افراد از بيماري خود آگاهي دارند. در مورد فشار خون اما اين‌گونه نيست در اين نوع بيماري با توجه به اينكه علامتي وجود ندارد، حدود ۵۰ درصد افراد نسبت به بيماري خود آگاه نيستند. به‌‌رغم اينكه حدود ۷۵ درصد افراد ديابتي نسبت به بيماري خود آگاهي دارند، با اين حال تنها ۶۵ درصد اين افرد درمان مناسب را دريافت مي‌كنند. نكته مهم اينكه اين درمان هم در برخي مواقع موثر نيست و تنها درمان ۳۰ درصد از بيماران منجر به كنترل ديابت مي‌شود. تقريبا ۹۰ درصد جمعيت ديابتي كشور داراي ديابت نوع دوم است و ۱۰ درصد داراي ديابت نوع يك و يا ديابت بارداري هستند. ديابت بارداري عمدتا يك وضعيت موقت بوده و افراد پس از زايمان و دوران بارداري ديگر ديابت ندارند با اين حال ممكن است در برخي افراد اين نوع ديابت نيز ادامه پيدا كند. استوار با بيان اينكه وضعيت ديگري به نام پيش ديابت وجود دارد، گفت: قند خون در برخي افراد به گونه‌اي نيست كه ما تعريف ديابتي را براي آنها به كار ببريم. ما قند خون ناشتاي بالاي ۱۲۶ را مرحله ديابت تعريف مي‌كنيم، اما اگر قند خون افراد بين ۱۰۵ تا ۱۲۶ باشد اين مرحله پيش ديابت است.