رجب طيب اردوغان: حملات هوايي به شمال سوريه تازه شروع شده است
فرصت‌طلبي تركيه
براي ورود به عمق خاك سوريه
گروه جهان
نيروهاي نظامي تركيه روز چهارشنبه در شرايطي كه مسكو و واشنگتن از آنكارا خواسته بودند از تشديد تنش‌ها خودداري كند، به حملات عليه مواضع و مناطقي در خاك سوريه سوريه ادامه دادند. منابع كردي، بعدازظهر روز چهارشنبه، گزارش دادند كه در حمله هوايي تركيه به شمال سوريه يك مقر مشترك نيروهاي روسيه و شبه‌نظاميان كرد موسوم به «نيروهاي دموكراتيك سوريه» (قسد) هدف قرار گرفته است. بر اساس ترجمه فارس، پايگاه خبري «هاوار» وابسته به كردهاي سوريه در اين خصوص خبر داد يك پهپاد ارتش تركيه مقر مشترك نيروهاي روسيه و قسد را هدف قرار داده كه به دنبال اين حمله، يك نيروي قسد كشته و يك تن ديگر مجروح شده است. بنا بر اين گزارش، پس از اين حمله، تعدادي از نيروهاي كرد سعي كرده‌اند جسد فرد كشته شده و مجروح را از محل خارج كنند؛ اما پهپاد تركيه براي بار دوم اين مقر را هدف حمله قرار داده و دو تن ديگر را مجروح كرده است. اين مقر مسووليت محافظت از پايگاه روسيه در تل تمر واقع در استان «الحسكه» (شمال شرق سوريه) را برعهده داشته است. لحظاتي پس از اين گزارش، خبرگزاري فرانسه به نقل از يك مقام كرد اين حمله را تاييد كرد و نوشت مقر روسيه در شمال شرق سوريه هدف حمله پهپادهاي تركيه قرار گرفته است. مقامات روسيه و تركيه تا لحظه انتشار اين خبر، به اين گزارش‌ها واكنشي نشان نداده‌اند. حملات تركيه به شمال سوريه پس از انفجار تروريستي در استانبول تشديد شده است. از روز يكشنبه جنگنده‌هاي تركيه عليه گروهك تروريستي «پ‌ك‌ك» و جناح‌هاي داخلي طرفدار آن در شمال سوريه و عراق چندين عمليات انجام داده‌اند. در روز سيزدهم ماه جاري (نوامبر) در استانبول انفجاري تروريستي رخ داد كه در پي آن، شش نفر شهروند تركيه كشته شدند؛ انفجاري كه آنكارا «پ‌ك‌ك» را به دست داشتن در آن متهم كرد. اردوغان روز چهارشنبه طي سخنراني در جمع نمايندگان پارلماني حزب عدالت و توسعه گفت: «تمام كساني كه در انفجار خيابان استقلال در استانبول دخيل بودند را پيدا و مجازات مي‌كنيم. تركيه در برابر اين حملات سكوت نخواهد كرد و احزاب حامي گروه‌هاي تروريستي را مي‌شناسد.» به نوشته خبرگزاري «آناتولي»، وي با بيان اينكه تركيه حق دارد با مشكلات خود در شمال سوريه مقابله كند، توضيح داد: «وقايع نشان داده نيروهايي كه تضمين مي‌كردند تركيه توسط مناطق تحت كنترل آنها هدف قرار نگيرد، به وعده‌هاي خود عمل نكردند.» رييس‌جمهور تركيه درباره عمليات عليه شبه‌نظاميان كرد اظهار داشت: «عمليات هوايي در شمال سوريه تازه شروع است. ما عمليات زميني را هم در مناسب‌ترين زمان براي خود آغاز خواهيم كرد.» اردوغان با بيان اينكه ارتش تركيه پاكسازي شمال سوريه از شبه‌نظاميان كرد را از شهرهاي «تل‌رفعت»، «منبج» و «عين‌العرب» آغاز خواهد كرد؛ مدعي شد: «گام‌هايي كه ما برمي‌داريم تماميت ارضي و امنيت سوريه و عراق را تضمين مي‌كند.» وزارت دفاع تركيه در واكنش به انفجار تروريستي در استانبول اعلام كرده بود كه از روز يكشنبه جنگنده‌هاي اين كشور، عليه گروهك تروريستي «پ‌ك‌ك» و جناح‌هاي داخلي طرفدار آن در شمال سوريه و عراق عمليات انجام داده است. روز سه‌شنبه نيز اردوغان هشدار داده بود كه عمليات نظامي تركيه تنها به عمليات هوايي محدود نمي‌شود. «رجب طيب اردوغان»، رييس‌جمهور تركيه اعلام كرد كه نيروهاي نظامي اين كشور در اولين فرصت با تانك‌ها و تجهيزات نظامي خود وارد سوريه و عراق مي‌شوند تا مقرهاي تروريست‌ها را نابود كنند. رييس‌جمهور تركيه در ادامه تاكيد كرد كه عمليات نظامي اين كشور در شمال سوريه و عراق تنها به يك عمليات هوايي محدود نمي‌شود و مي‌تواند وارد فاز درگيري زميني نيز شود.
هشدار روسيه
به دنبال حملات چند روز اخير تركيه به مناطق شمالي سوريه و عراق، روز سه‌شنبه اول آذر فرستاده ويژه رييس‌جمهور روسيه به سوريه، آنكارا را به خويشتنداري دعوت كرد. به گزارش اسپوتنيك، الكساندر لاورنتيف، فرستاده ويژه رييس‌جمهور روسيه به سوريه در سخناني در اين باره تاكيد كرد: مسكو از آنكارا مي‌خواهد خويشتنداري كرده و از تشديد تنش جلوگيري كند. لاورنتيف گفت كه مسكو نياز به يافتن راه‌حل مسالمت‌آميز براي مساله كردها را با توجه به حملات تركيه به سوريه ضروري مي‌داند و با شركاي خود در اين زمينه تلاش خواهد كرد. وي همچنين از تركيه خواست كه از قدرت بيش از حد در سوريه استفاده نكند. اين ديپلمات روس با بيان اينكه تركيه از قبل روسيه را از عمليات هوايي خود در سوريه و عراق مطلع نكرده است، گفت: اين موضوع در نشست آستانه مورد بررسي قرار خواهد گرفت. او همچنين در بخش ديگري از اظهاراتش با تاكيد بر اينكه غرب در تلاش است از پرونده سوريه به عنوان يكي از عناصر رويارويي با روسيه استفاده كند، گفت كه خروج نيروهاي امريكايي از سوريه به ثبات اوضاع كمك مي‌كند.
نگراني غرب
پيش از روس‌ها، كشورهاي غربي نيز نگراني خود را از عمليات نظامي تركيه ابراز كرده بودند. به دنبال اعلام آمادگي تركيه براي حمله زميني به شمال سوريه، امريكا با هرگونه اقدام نظامي براي بي‌ثبات كردن سوريه مخالفت كرد و روسيه و فرانسه نيز در اين زمينه آنكارا را به «خويشتنداري» فراخواندند. يك سخنگوي وزارت خارجه امريكا روز دوشنبه اعلام كرد كه اين كشور نگراني‌هاي جدي خود را در مورد تاثير چنين حمله‌اي بر هدف مبارزه با داعش به آنكارا اعلام كرده است. اين سخنگو در پاسخ مكتوب به پرسش‌هاي رويترز در اين زمينه ادامه داد: «همان‌طور كه به شركاي سوريه درباره حملات يا تشديد تنش هشدار داده‌ايم، از تركيه نيز خواسته‌ايم از چنين عملياتي جلوگيري كند.» او افزود: «ما همچنان به مخالفت با هرگونه اقدام نظامي كه وضعيت را در سوريه بي‌ثبات مي‌كند يا حاكميت عراق را از طريق اقدامات نظامي ناهماهنگ با دولت عراق نقض مي‌كند، ادامه مي‌دهيم.» وزارت خارجه امريكا همچنين با حملات اخير به جنوب تركيه كه بنا بر گزارش‌ها به كشته شدن چندين غيرنظامي منجر شده، ابراز مخالفت كرد. همزمان، كاترين كولونا وزير خارجه فرانسه نيز ضمن ابراز نگراني درباره حمله احتمالي زميني تركيه به سوريه گفت: «ما هر بار نگراني و تمايل خود را به صريح‌ترين وجه ابراز كرده‌ايم كه تركيه خويشتنداري بيشتري از خود نشان دهد.» او افزود: «ما اين نگراني امنيتي تركيه را در مواجهه با تروريسم درك مي‌كنيم، اما نه با اين نوع ابزار و اين نوع روش.»
اصرار تركيه به ادامه عمليات
مجموعه شواهد و نشانه‌ها بيانگر آن است كه تركيه اصرار دارد به عمليات عليه كردها ادامه دهد. وزير دفاع ملي تركيه پس از نهايي شدن بودجه سال 2023 وزارت دفاع ملي در كميسيون برنامه و بودجه مجلس به مركز عمليات فرماندهي نيروي زميني رفت. آكار با حضور ژنرال ياشار گولر، رييس ستاد كل ارتش و ژنرال موسي آوسور فرمانده نيروي زميني و فرماندهان يگان‌هاي مرزي به صورت ويديوكنفرانس ديدار و در خصوص آخرين وضعيت عمليات پنجه-شمشير توضيحاتي ارايه كرد. وي ابراز داشت: در نتيجه عمليات پنجه-شمشير توسط نيروهاي هوايي كشورمان 471 هدف تاكنون مورد حمله قرار گرفته و 254 تروريست از پاي درآمدند. آكار با بيان اينكه عمليات پنجه-شمشير، جامع و موثرترين عمليات هوايي دوره اخير است، گفت: تاكنون 254 تروريست از پاي درآمدند.
اهميت ورود تركيه به عمق خاك سوريه
پوليتيكو روز گذشته نوشت: ايالات متحده و روسيه نمي‌توانند از نفوذ جديد تركيه به سوريه جلوگيري كنند، چراكه آنكارا در تلاش است عمليات نظامي را آغاز كند كه تهديدي براي كشتن هر چه بيشتر نظاميان كرد متحد با واشنگتن محسوب مي‌شود. به نوشته اين نشريه امريكايي، حمله استانبول به اردوغان بهانه‌اي براي رفتن به عمق شمال سوريه داد، كاري كه او هميشه مي‌خواست انجام دهد. در اين خصوص هاوارد آيزنستات، تحليلگر موسسه خاورميانه گفت: تركيه در مورد حمله كنوني به سوريه بسيار جدي است. چنين پيش‌بيني‌هايي با «فرضيات قديمي تركيه» در مورد منافع امنيتي اين كشور و نياز اردوغان براي قوي جلوه دادن خود پيش از انتخابات برنامه‌ريزي شده در ژوئن آينده مطابقت دارد. وي افزود: در شرايط فعلي، روسيه يا امريكا ممكن است بتوانند محدوديت‌هايي را بر عمليات تركيه اعمال كنند، اما نمي‌توانند آن را به‌طور كامل متوقف كنند. اين نشريه نوشت: هر يك از اين دو كشور دلايل خاص خود را براي نگراني از حمله زميني تركيه به سوريه دارند؛ در مورد روسيه بايد گفت اين كشور از بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه حمايت مي‌كند، در حالي كه تركيه از گروه‌هاي مسلح و تندروهايي كه به دنبال سرنگوني نظام سوريه هستند، حمايت مي‌كند. همين‌طور حدود ۹۰۰ سرباز امريكايي در سوريه براي كمك و آموزش به «نيروهاي سوريه دموكراتيك» حضور دارند كه يك جناح كرد متحد با واشنگتن در درگيري‌ها با داعش است. هاوارد آيزنستات، تحليلگر موسسه سياست خاورميانه نزديك واشنگتن معتقد است، مخالفت مسكو و واشنگتن به‌طور كامل آنچه در ميدان اتفاق مي‌افتد منعكس نمي‌كند، زيرا آنكارا تمام عناصر را در اختيار دارد كه آن را قادر مي‌سازد تا عمليات نظامي زميني را انجام دهد. به گفته او، واشنگتن به نوبه خود، ممكن است در برابر عمليات تركيه مقاومت چنداني نداشته باشد، زيرا از آنكارا متحد ناتو مي‌خواهد الحاق سوئد و فنلاند به ائتلاف نظامي غربي را بپذيرد. مسكو هم ميليون‌ها دلار را به اقتصاد تركيه و بخش انرژي اين كشور تزريق مي‌كند چيزي كه حامي اردوغان قبل از انتخابات سال آينده است. رييس‌جمهور تركيه ممكن است با پذيرش نهايي اسد به عنوان حاكم مشروع سوريه، اين «بدهي» را بازپرداخت كند و عملا به جنگ داخلي در آنجا پايان دهد.