پليس فتا و هك‌شدن گوشي
منوچهر - محمد شميراني
... راستش را بخواهيد تا حدود پنجاه سال پيش، نه تنها مردم ايران، بلكه تمامي ساكنان كره زمين، مشغول زندگي كردن عادي خود بودند؛ مي‌رفتند و مي‌آمدند. به سر كار مي‌رفتند و برمي‌گشتند. مهماني‌هاي خانوادگي و دوستانه، رواج زيادي داشت. دور هم جمع مي‌شدند. گل مي‌گفتند و گل مي‌شنيدند. از هر دري، سخن مي‌گفتند. بچه‌ها هم از اين فرصت باهم بودن بزرگ‌ترها استفاده مي‌كردند و به بازي‌هاي كودكانه خود مي‌پرداختند. گذشت و گذشت تا در سال ۱۹۷۳، شركت موتورولا اولين گوشي‌هاي موبايل قابل حمل را اختراع كرد. هر چند كه قيمت ۴ هزار دلاري آن، مانع از آن مي‌شد كه هر كسي بتواند يكي از آنها را داشته باشد.
ورود موبايل به ايران
در ايران، گوشي موبايل با تاخير زماني قابل توجهي، در سال ۱۳۷۲ با گوشي‌هاي نوكيا و به مبلغ يك ميليون تومان - كه در آن سال‌ها رقم بالايي به حساب مي‌آمد - وارد ايران شد. گوشي‌هاي موبايل يا تلفن همراه، در اين سي سالي كه از عمرش در ايران مي‌گذرد آن‌چنان جايي براي خودش باز كرده است كه تبديل به نزديك‌ترين، اصلي‌ترين، محرم‌ترين و همراه‌ترين همراه مرد و زن و كوچك و بزرگ شده است . اين وسيله، به دليل قابل حمل بودنش و امكان برقراري تماس در هر جايي، محبوبيت زيادي را در ميان ايرانيان به دست آورد. ولي چون شركت‌هاي توليد‌كننده گوشي موبايل، به دنبال آشنايي و استفاده بيشتر خريداران از قابليت‌هايي چون عكاسي، فيلمبرداري، خريد و فروش از راه دور، تشكيل گروه‌هاي كاري دوستانه و خانوادگي و ده‌ها امكان ديگر بودند گوشي‌هاي هوشمند (اسمارت فون) را هم به بازار عرضه نمودند.
آغاز مشكل
گوشي‌هاي هوشمند و امكانات فراوان آن از يك طرف، دريچه‌هاي بسياري را براي مردم باز مي‌كند كه مي‌توانند بسياري از كارهاي روزمره اداري و غيراداري و شخصي خود را با آن انجام دهند و از طرف ديگر، موجب ايجاد و تولد نسلي از مردم‌آزاران و هكرها در فضاي مجازي شده است.نفوذ و كاربردهاي تلفن همراه در جامعه و استفاده گسترده از آن، به اندازه‌اي زياد است كه ضرر‌هاي جدي و اساسي اين وسيله مدرن را مخفي نگه مي‌دارد. كمرنگ شدن ارزش‌هاي اخلاقي، از بين رفتن حريم خصوصي، انتشار اخبار نادرست و شايعه، افزايش آمار تصادفات و حوادث ناگوار، به وجود آمدن اختلالات ذهني، اعتياد به استفاده از موبايل و ... از جمله تاثيراتي است كه مي‌توان در اين ارتباط مشاهده كرد.يكي از مشكلاتي كه در سال‌هاي اخير، بيشتر به چشم مي‌خورد و تعداد قابل توجهي از مردم را درگير كرده است هك شدن گوشي يا هك شدن يكي از برنامه‌هاي گوشي موبايل اشخاص است.هكرها براي رسيدن به مقصود خويش از ناآگاهي يا كم‌آگاهي مردم استفاده كرده و پس از هك كردن، از جانب فرد صاحب گوشي، به افراد موجود در فهرست تماس، پيامي دوستانه مي‌دهند و پس از جلب اعتماد، به بهانه‌هاي مختلف، از آنان درخواست كارت به كارت نمودن مبلغي را مي‌نمايند؛ مبلغي كه شايد رقم سنگين و بالايي نباشد و بتواند طعمه هكر را براي پرداخت مبلغ اعلام‌شده ترغيب نمايد. در ضمن آنقدر باشد كه مالباخته فكر كند با وضعيت امروزه دادگاه‌ها و طولاني بودن زمان پيگيري، از مال خود صرف‌نظر كند و به دنبال شكايت كردن نرود.
ماجراي هك شدن
از اين مقدمه كه بگذريم همين چند روز پيش، قرعه فال به نام من افتاد و از طريق يكي از دوستان مطبوعاتي هك شده، جناب «هكر»، به سراغ برنامه تلگرام گوشي من آمد. تلگرام مرا در اختيار گرفت. اكانت مرا پاك كرد و از جانب من، براي دوست و آشنا و صغير و كبير پيام فرستاد كه: «مي‌خواهم براي كسي كارت به كارت كنم و خطاي سيستمي مي‌دهد. لطفا انجام بده و فردا صبح، من برايت مي‌فرستم.» از ساعت ۹ شب بود كه سيل تماس‌هاي تلفني راه افتاد. جملگي، خبر از هك شدن برنامه تلگرام من و درخواست كارت به كارت كردن مبلغ ۵ ميليون تومان مي‌دادند. خيلي‌ها نگران بودند كه اگر مشكل جدي است مبلغ بيشتري را كارت به كارت كنند. برخي كه سابقه برخورد با اين شرايط را داشتند جناب هكر را به ناسزايي جانانه ميهمان كرده بودند. كسي كه بيشتر از ۳ ميليون تومان در كارتش نبود مي‌گفت در پاسخش نوشتم سه ميليون تومان بيشتر ندارم. جناب هكر هم خوشحال و خندان نوشته بود كه همين مبلغ را بفرست خوب است و آن دوست، شكش برده بود. خيلي‌ها هم با توجه به مغايرت ادبيات نوشتاري من با جناب هكر، دريافته بودند كه حتما، كاسه‌اي زير نيم‌كاسه است!فرداي آن شب، صبح اول وقت راه افتادم تا دست به دامان پليس فضاي توليد و تبادل اطلاعات فراجا يا همان پليس «فتا»ي معروف خودمان بشوم و بتوانم با كمك آنان، حق اين هكر ناجوانمرد را كف دستش بگذارم. اطمينان هم داشتم چون وظيفه اصلي پليس فتا، جلوگيري و مبارزه با كلاهبرداري اينترنتي و جعل، سرقت اينترنتي، هك كردن و نفوذ و جرايم سازمان‌يافته رايانه‌اي است به يقين، از اينكه چند ساعت وقت گذاشته‌ام و به دنبال ساختمان جديد پليس فتا- كه هنوز هم در اينترنت، اطلاعات جديد آن به روز نشده است- گشته‌ام از من، به عنوان يك شهروند مسوول و وظيفه‌شناس تشكر خواهند كرد. پس از كلي تلاش و پيدا كردن ساختمان جديد پليس فتا و طي مراحل لازم براي ورود و ارايه توضيح لازم، جواب شنيدم كه هك كردن، مساله حريم شخصي شماست و به ما ارتباطي ندارد. گفتم حتي براي يكي از دوستان، نام و شماره كارت هم فرستاده است. مي‌توانيد پيگيري كنيد و به جايي برسيد تا از اين پس، چنين كاري را با ديگران نكنند. جواب شنيدم اگر پولي پرداخت نشده باشد به موضوع ورود نمي‌كنيم و در ادامه گفتند: اصلا شما براي چه كاري تلگرام مي‌خواهيد؟! كه گفتم: كاري كه همه مردم انجام مي‌دهند و براي كار و ارتباط با دوستان و آشنايان، از آن استفاده مي‌كنند. در نهايت، ديدم پنداري، چندان تمايلي به حضور شهروندان مسوول در جامعه وجود ندارد و پليس فتا براي پديده هك كردن و انجام سوءاستفاده‌هاي مالي- كه اين روزها رواج زيادي هم دارد - توجه زيادي به بحث آموزش، پيشگيري و جلوگيري از خود نشان نمي‌دهد و به نظر مي‌رسد بيشتر در انتظار مي‌مانند تا جرمي اتفاق بيفتد و پس از آن وارد گود شوند! اي كاش فراموش نكنيم در خصوص هر پديده اجتماعي، پيشگيري و آموزش مردم، آسان‌تر و موثرتر از دست روي دست گذاشتن و منتظر وقوع جرم بودن است.