«بهشت رضا»
رقيب «بهشت زهرا» مي‌شود
مديرعامل بهشت زهرا در گفت‌وگو با «اعتماد»
از آرامستان جديد تهران رونمايي كرد
حميدرضا خالدي
تاريخچه بهشت زهرا به بيش از نيم قرن پيش برمي‌گردد؛ يعني روز ۲۵ تير ۱۳۴۹. آرامستاني كه براي دفن نخستين مردگان در آن جايزه تعيين شده بود، حالا بعد از ۵۰ سال اين گورستان بزرگ كه در روزهاي اول عمرش كسي رغبتي براي دفن فوت‌شدگان خود در آن نداشت، رقيبي پيدا كرده كه قرار است تا يكسال ديگر شريك او در پذيرش فوت‌شدگان پايتخت شود. در واقع گرچه طراحان بهشت زهرا در نخستين سال تاسيس اعلام كرده بودند كه اين آرامستان براي مدت ۳۰ سال براي درگذشتگان پايتخت كفايت مي‌كند، اما با وقوع جنگ تحميلي و ورود خيل عظيم شهداي وطن، ظرفيت بهشت زهرا، دو سال زودتر از موعد پيش‌بيني شده يعني در سال ۱۳۷۸ پر شد. با اين حال در همان سال، مساحت ۱۱۰ هكتاري در قسمت شمال شرقي اين آرامستان به مجموعه بهشت زهرا اضافه و مهرماه ۱۳۸۸ هم ۱۶۰ هكتار ديگر در بخش شرقي به اين آرامستان ملحق شد تا وسعت آن به ۵۸۴ هكتار برسد. با اين وجود از چند سال قبل يعني از دوره شوراي چهارم، استارت احداث آرامستاني ديگر براي پايتخت‌نشينان زده شد. پرونده‌اي كه در دوره پنجم شورا نيز همچنان باز ماند. در آن سال‌ها شهرداري و اعضاي شوراي شهر با اين استدلال كه به دليل پر شدن ظرفيت بهشت زهرا در آينده‌اي نزديك، بايد هر چه سريع‌تر جايگزيني براي آن احداث شود، سناريوهاي مختلفي را در اين زمينه مطرح مي‌كردند؛ از خريد زميني در ضلع جنوبي قطعات جديد بهشت زهرا و اضافه كردن آنها به وسعت كنوني تا خريد قطعات بزرگي از زمين در منطقه «تلو» و «گرمدره» براي احداث آرامستاني جديد و حتي طرحي براي احداث 5 آرامستان در 5 پهنه شمال، شرق، غرب، جنوب و مركز تهران. با اين وجود هيچ يك از اين طرح‌ها عملا به سرانجام نرسيد تا اينكه چند روز قبل مديرعامل سازمان بهشت زهرا از آغاز احداث آرامستان جديد تهران و بهره‌برداري از آن تا يكسال آينده خبر داد. اين در حالي است كه مهدي بابايي، نايب‌رييس كميسيون سلامت و محيط زيست شوراي شهر در گفت‌وگو با «اعتماد» از ماهيت آن اظهار بي‌اطلاعي مي‌كند و مدعي است كه تا وقتي كه شهرداري، اعضاي شورا را در جريان كم و كيف اين اقدام قرار ندهد و مصوبه آن را براي تصويب به شورا نياورد، نمي‌توانند چنين هزينه‌اي براي احداث آرامستان جديد تهران بكنند. اما در مقابل محمدجواد تاجيك، مديرعامل بهشت زهرا در گفت‌وگو با «اعتماد» اين اظهارات را رد كرده و مدعي است تمام اقداماتي كه در اين زمينه صورت مي‌گيرد براساس مصوبات خود شوراست! او همچنين در اين گفت‌وگو براي نخستين‌بار از مشخصات و ويژگي‌هاي اين آرامستان جديد پرده برداشته است كه در ادامه مي‌خوانيد.
چند روز قبل شما اعلام كرديد كه حداكثر تا يكسال آينده آرامستان جديد تهران پس از سال‌ها وعده و وعيد مسوولان شهري افتتاح مي‌شود. با اين وجود برخي اعضاي شوراي شهر گفته‌اند از احداث چنين آرامستاني توسط شهرداري بي‌اطلاعند ضمن آنكه مدعي‌اند شهرداري بايد اين طرح را به شورا بياورد و مصوب كند تا بتواند رديف بودجه‌اي براي آن بگيرد. در چنين شرايطي شما چطور مدعي هستيد كه مي‌خواهيد 6 ماه تا يكسال آينده آرامستان جديد پايتخت را تكميل كنيد و به بهره‌برداري برسانيد؟!
قضيه بسيار ساده‌تر از اين حرف‌هاست. شهرداري تهران سال‌هاست كه مكلف به احداث آرامستاني جديد براي تهران شده است و در بودجه هم هر ساله رديف مشخصي براي تملك زمين و تجهيز آن براي آرامستان در نظر گرفته مي‌شود. در اين دوره از مديريت شهري، با تاكيد شهردار تهران موضوع احداث آرامستان جديد تهران با جديت دنبال شد تا اينكه امروز به نتيجه رسيده است.
سال 1400 محسن هاشمي، رييس شوراي شهر دوره پنجم اعلام كرده بود كه ظرفيت بهشت زهرا تا 3 سال ديگر تكميل خواهد شد. واقعا همين‌طور است؟ يعني تا سال 1404-1403 درهاي بهشت زهرا روي فوت‌شدگان تهراني بسته مي‌شود؟
خير، ظرفيت بهشت زهرا بر اساس تعداد قبرهاي يك طبقه‌اي كه مي‌توان آنجا حفر شود، محاسبه مي‌شود. مثلا مي‌گويند در فلان قطعه مي‌توان هزار قبر حفر كرد. ولي اين آمار بر اساس قبرهاي حفر شده يك طبقه است درحالي كه همان‌طور كه مي‌دانيد قبرها سه طبقه مي‌شوند. بدين ترتيب ظرفيت بهشت زهرا شايد تا 50-40 سال ديگر هم پر نشود. اما اين، تنها دليل احداث آرامستان‌هاي جديد در تهران نيست.
يعني دليل ديگري هم وجود دارد؟
بله، بر اساس پروتكل‌هاي جهاني ستادهاي بحران، جانمايي گورستان‌ها بايد به گونه‌اي باشد كه در مواقع بروز زلزله يا هر حادثه طبيعي ديگري، اين آرامستان‌ها هم ظرفيت و گنجايش پذيرش خيل عظيمي از فوت‌شدگان را داشته و هم دسترسي به آنها آسان باشد. اما بهشت زهرا نه تنها به هيچ عنوان نمي‌تواند پذيراي جمع كثيري از شهروندان فوت شده در حوادث طبيعي باشد كه دسترسي به آن در مواقع بحراني نيز چندان آسان نيست. در واقع ستاد بحران معتقد است با استناد به استانداردهاي جهاني صلاح نيست كه دوباره آرامستاني با وسعت و جانمايي بهشت زهرا احداث شود. براي همين جانمايي گورستان‌هاي جديد تهران با هماهنگي ستاد بحران انجام شده است.
گفتيد آرامستان‌ها... مگر قرار است چند آرامستان در سطح شهر تهران احداث شود؟
اجازه دهيد بعد از تاييد نهايي اين مساله و تكميل مطالعات در دست انجام، پاسخ شما را بدهم.
ولي خاطرم هست كه در دوره قبلي شورا، خانم خداكرمي گفته بود قرار است در 5 نقطه شمال، جنوب، شرق، غرب و مركز تهران، 5 گورستان محلي ايجاد شود.
(لبخندي مي‌زند و جواب مي‌دهد): بله، ما هم به دنبال اجراي همين طرح هستيم. اين پهنه‌ها را سازمان مديريت بحران شهرداري مشخص مي‌كند. ضمن آنكه مي‌توان از ظرفيت گورستان‌هاي قديمي داخل شهر هم استفاده كرد. البته احداث چند آرامستان در يك شهر چيز جديدي نيست كما اينكه در شهرهاي كوچك هم اكثرا چند آرامستان وجود دارد.
يعني مثلا قرار است در مركز شهر آرامستاني جديد احداث شود؟
نه آن‌گونه كه شما تصور مي‌كنيد. شايد بد نباشد، بدانيد تمام اين آرامستان‌ها خارج از بافت مسكوني شهر احداث مي‌شوند ولي در عين حال فاكتورهايي مانند دسترسي به آنها و همچنين زيرساخت‌هاي شهري در آنها لحاظ شده است. در واقع الان شايد بهترين زمان براي احداث آرامستان‌هاي جديد باشد، چون در آينده‌اي نزديك، با توجه به ساخت وسازهايي كه در تهران انجام مي‌شود، ديگر زمين مناسبي براي احداث آرامستان‌هاي جديد وجود نخواهد داشت.
خب آرامستان جديدي كه قرار است تا يكسال ديگر به بهره‌برداري برسد، در كجاي تهران قرار دارد؟
اجازه دهيد فعلا اشاره‌اي به منطقه مزبور نكنم. ولي همين‌قدر بگويم كه اين قطعه زمين در شرق تهران قرار دارد.
يعني در زمين‌هاي تلو؟
گفتم كه... اجازه دهيد اين خبر را بعدا اعلام كنيم.
يعني هنوز در دست بررسي است و معلوم نيست كه بتوان زمين آن را تملك كرد؟
اتفاقا برعكس نه تنها كارهاي مطالعاتي احداث اين آرامستان به اتمام رسيده كه زمين آن هم تملك شده است و حتي نام آن را هم انتخاب كرده‌اند!
و نامش چيست؟
بهشت رضا.
اين قطعه زمين چند هكتار است؟
اين سوال را هم بنا بر ملاحظاتي بعدا جواب مي‌دهيم! فقط همين قدر بدانيد كه اصلا وسعت آنها قابل مقايسه با بهشت زهرا نخواهد بود.