در جست‌وجوي اميد براي زندگي
علي‌اصغر محمدخاني
هانا آرنت در جهان و ايران فيلسوفي شناخته‌شده است. او يكي از معدود زنان فيلسوف در تاريخ است كه از نظرگاه فلسفي و سياسي به انسان و مشكلاتش در قرن جديد و گذشته پرداخته است. آرنت به مباحث و مسائل مهمي نظير توتاليتاريسم، خشونت، قدرت، انقلاب و محبت مي‌پردازد و آثارش در اين خصوص يكي از منابع اصلي صاحب‌نظران است.
اليزابت يانگ بروئل در «هانا آرنت و محبت به دنيا، زندگي يك زن بي‌وطن» در واقع، زندگينامه‌اي درباره آرنت نوشته است. بروئل كه در دوره دكترا شاگرد هانا آرنت بوده، با دقت و مهارت و وسواس فراوان و دانش پُرمايه در چهار، پنج فصل تصوير مفصلي از تحول زندگي شخصي استاد خود ارايه داده است. درواقع، او مي‌كوشد تحول بناي انديشگي آرنت را از تولد تا مرگ، از فلسفه و كلام به نظريه سياسي و بالاخره به فلسفه به تصوير بكشد. پيش از اين، كتاب ديگري با عنوان «هانا آرنت: زندگي يك روايت است» هم از ژوليا كريستوا و با ترجمه دكتر محمود مقدس در ايران منتشر شده است. در اين كتاب كريستوا با زباني موجز و گاه پيچيده آرنت را متفكري معرفي مي‌كند كه به قصد يافتن اميدي براي زندگي، شرايط و وضعيت بشر را در جهان امروز توصيف مي‌كند.
هانا آرنت به رابطه فلسفه و سياست بسيار پرداخته است؛ هم در زندگي خود هم در آثارش. او فيلسوفي شناخته شده است كه با انگيزه عشق به جهان در پي تحقق بخشيدن به روند زندگي و گريز از عدم تعلق است. او مهرورزي و دوستي را توصيه و تبيين مي‌كند كه امر انساني با هيچ ابزاري به جز مهرورزي و دوستي تحقق نمي‌يابد. از اين‌رو، مساله مهرورزي و دوستي را بسيار حائز اهميت مي‌داند. براي هانا آرنت انسان‌ورزي، محبت و دوستي فضيلت نيست، بلكه قاعده‌اي براي زندگي بوده است. مي‌توان گفت، امروز يكي از حلقه‌هاي گمشده در سياست، فرهنگ، اقتصاد و ديگر امور در جريان در ايران همين مهرورزي و دوستي است. پس، باز كردن و تحليل كارهاي هانا آرنت براي ما بسيار مهم است.
كتاب «هانا آرنت و محبت به دنيا» چند بخش دارد؛ بخش اول از ۱۹۰۶ تا ۱۹۳۳ زندگي آرنت را در بر مي‌گيرد و تقريبا ۲۷ سال زندگي او را در سه گفتار دنبال مي‌كند: گفتار اول «كودك ما»، گفتار دوم «سايه‌ها»، گفتار سوم «زندگي يك زن يهودي». بخش دوم كتاب از ۱۹۳۳ تا ۱۹۵۱ را در بر مي‌گيرد و از سه گفتار تشكيل شده است: گفتار چهارم «افراد بي‌وطن» كه از ۱۹۳۳ تا۱۹۴۱ را در زندگي آرنت دنبال مي‌كند، گفتار پنجم «وفاداري نشانه‌اي از حقيقت» (۱۹۴۱-۱۹۴۸)، گفتار ششم «چهره خصوصي در زندگي عمومي» (۱۹۴۸-۱۹۵۱). بخش سوم كتاب نيز زندگي آرنت را از ۱۹۵۱- ۱۹۶۵ دنبال مي‌كند. گفتار هفتم كتاب «احساس منزل و مأوا در دنيا» و گفتار هشتم «درمان پسيني» است كه به «آيشمن در اورشليم» مي‌پردازد. بخش چهارم كتاب دو گفتار است: يكي «امريكا در ظلمت» و ديگري «نه ديگر و نه هنوز: حيات ذهن.»
معاون مركز فرهنگي شهر كتاب