نايب‌رييس فراكسيون محيط زيست به «اعتماد» گفت
مطالبه‌گري در زمينه آلودگي هوا دايمي نيست
حميدرضا خالدي
بعد از اينكه روز جمعه شاخص آلودگي هوا به مرز 154 و به رنگ قرمز رسيده بود، روز شنبه نيز اين شاخص با اينكه با 8 درجه كاهش به 146 (ناسالم براي گروه‌هاي حساس) رسيد اما همچنان ۱۲ ايستگاه كيفيت هواي تهران در وضعيت «قرمز» قرار داشتند؛ رويه‌اي كه گفته مي‌شود حداقل تا سه‌شنبه ادامه خواهد داشت و كلان‌شهرهاي بسياري را درگير خود خواهد كرد. سناريويي تكراري كه هرسال تكرار مي‌شود و هر سال هم مسوولان تلاش مي‌كنند با سردادن وعده‌ها و شعارهاي رنگارنگ بار مسووليت اين آلودگي‌ها و خسارت‌هاي ناشي از آن را از روي دوش خود بردارند و حواله ديگري كنند. آلودگي‌اي كه گفته مي‌شود تعداد و كيفيت خودروها و تردد آنها و پس از آن وجود صنايع آلاينده، از جمله مهم‌ترين عوامل بروز آن در كلان‌شهرها و به خصوص در تهران هستند. با اين حال هنوز نه شهرداري به وعده‌هاي خود براي توسعه و نوسازي ناوگان حملونقل عمومي عمل كرده و نه دولت به قول‌هايي كه در اين زمينه داده است. در چنين شرايطي مجلس اما مي‌تواند نقشي كليدي در بازخواست متوليان موضوع آلودگي هوا داشته باشد. شايد به همين دليل باشد كه فراكسيوني با عنوان محيط زيست در مجلس شكل گرفته تا بر چگونگي عملكرد دستگاه‌هاي مربوطه نظارت داشته باشد و نيم‌نگاهي نيز بر اصلاح قوانين مرتبط در حوزه آلودگي هوا داشته باشد. معصومه پاشايي، نايب‌رييس اين فراكسيون در گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن نقد عملكرد آنچه تاكنون در حوزه مقابله با آلودگي هوا انجام شده، خودرو و توليد آن و به خصوص نداشتن استاندارد مناسب در اين زمينه را از جمله مهم‌ترين عوامل بروز آلودگي در تهران عنوان مي‌كند و مدعي است با ورود مجلس به زودي اقدامات مهمي در حوزه نوسازي خودروها و موتوسيكلت‌هاي فرسوده صورت مي‌گيرد.
در روزهايي كه هواي تهران در اوج آلودگي خود قرار دارد دوباره موضوع خودروها و صنايعي كه باعث بروز اين آلايندگي هستند، به موضوعي داغ در فضاي مجازي و رسانه‌ها بدل شده است. به خصوص آنكه گفته مي‌شود خودروها يكي از مهم‌ترين عوامل بروز اين آلايندگي هستند و عملا دولت و شهرداري نيز كار خاصي در اين حوزه انجام نداده‌اند. واقعا چرا يك‌بار براي هميشه مجلس به اين مقوله ورود پيدا نمي‌كند تا سروساماني به نوسازي خودروهاي فرسوده بدهد؟
چرا ورود پيدا نكرده‌ايم؟ تاكنون اقدامات خوبي در اين حوزه انجام شده است. مثلا آخرين آنها، تصميم‌هايي بود كه در شوراي عالي استاندارد گرفته شد كه براساس آن در 4 حوزه محيط زيستي شامل موتورهاي ديزلي، پايش‌هاي زيست‌محيطي، كنترل آلودگي هوا و مواردي مانند آلودگي‌هاي ناشي از شيرابه‌ها و تسويه آنها در آينده با جديت بيشتري كار خواهد شد. مثلا در حوزه خودروهاي ديزلي استانداردهاي معاينه فني اصلا استاندارد نبودند! حتي روش‌هاي استاندارد هم استاندارد نبودند. براي همين تصميم‌هاي خوبي در جلسه يادشده گرفته شد تا خودروهاي فرسوده به سرعت جايگزين شوند و استانداردهاي خودروسازي و چك كردن آنها نيز متحول شود. يا در بخش موتوسيكلت‌ها از آنجايي كه 60 درصد آلودگي هواي شهرها از همين موتورهاي فرسوده يا دودزاست؛ مقرر شد تا از محل بودجه صندوق طرح جايگزيني خودروهاي فرسوده، تسهيلاتي براي مالكان اين خودروها در نظر گرفته شود تا راغب شوند موتورهاي خود را از رده خارج كنند. حتي مقرر شده براي مالكان موتورهايي كه فرسوده هستند و توان مالي چنداني ندارند، اين جايگزيني به صورت رايگان صورت بگيرد.
فكر مي‌كنيد تا كي اين اتفاق براي موتورهاي فرسوده رخ خواهد داد؟
برنامه ما اين است كه تا يكسال آينده تمام موتورهاي فرسوده جايگزين شوند. ضمن آنكه در مورد بقيه وسايل نقليه و خودروها نيز تمهيداتي انديشيده شده كه مالكان خودروهاي فرسوده بدون ورود به مسائلي مانند بورس و قرعه‌كشي امكان تعويض خودروهاي خود را داشته باشند.
از اين وعده‌ها تاكنون زياد داده شده است، اما در عمل هنوز هيچ اتفاقي براي كاهش آلودگي هوا رخ نداده است.
بله. واقعيت اين است كه هر ساله تا روزهاي هواي آلوده شروع مي‌شود همه به دنبال گرفتن مصاحبه از مسوولان هستند و آنها نيز تلاش مي‌كنند تا به بهانه‌هاي مختلف بار حقوقي و عرفي مساله را از روي دوش خود بردارند! اما همين كه روزهاي آلوده تمام مي‌شود، موضوع هم به فراموشي سپرده مي‌شود. يعني مطالبه‌گري دايمي نيست.
گفتيد صندوق بودجه قابل‌توجهي براي جايگزيني خودروهاي فرسوده در نظر گرفته است. اين در حالي است كه يكي از دلايل متوقف شدن روند جايگزيني خودروهاي فرسوده، همين نداشتن بودجه بوده است. در اين دوره بودجه صندوق به گونه‌اي هست كه از عهده اين كار برآيد؟
فكر مي‌كنم شدني است. يعني تدابيري انديشيده شده كه بودجه نوسازي خودروهاي فرسوده از طرق مختلف تامين شود.
گفته مي‌شود كه زباله‌سوزي نيز يكي از عوامل اصلي بروز آلودگي در هواست. اما عملا كميسيون‌هاي مختلف تاكنون اقدامي براي استاندارد‌سازي اين مساله نكرده‌اند. چرا؟
راستش را بخواهيد ما مصوبه‌اي در اين زمينه نداريم. گرچه فكر مي‌كنم بايد بيشتر روي اين مقوله به عنوان يكي از فاكتورهاي آلاينده هوا تمركز كرد. چون بايد به همه ابعاد مختلف آلودگي هوا توجه كرد. اينها مسائلي نيست كه بتوان به سادگي از كنار آنها گذر كرد. من زماني كه برحسب شغلم كالبدشكافي مي‌كردم، تازه به عمق فاجعه آلودگي هوا پي مي‌بردم. از همين رو وقتي وارد مجلس شدم به عنوان نماينده همكارانم در مجلس به عضويت شوراي عالي استاندارد در آمدم. چون معتقدم صنعت سلامت‌محور است و بايد موضوع محيط زيست را در مورد همه صنايع پيگيري كنيم. از خودروسازي تا در و صندلي‌سازي.
موضوع بعدي بحث حملونقل عمومي است. چرا با وجود شعارهايي كه شهرداري تهران مي‌دهد هنوز هيچ اقدامي در جهت نوسازي و توسعه ناوگان حملونقل عمومي در تهران صورت نگرفته است؟
همانطور كه مي‌دانيد طي 10 ساله گذشته، اقدامي پيرامون توسعه حملونقل عمومي در كلان‌شهرها و به خصوص تهران صورت نگرفته است. اين در حالي است كه در اين بازه زماني بسياري از اتوبوس‌هاي فرسوده از چرخه حمل‌ونقلي خارج شدند و هنوز اتوبوس‌هايي جايگزين آنها نشده‌اند. در همين جلساتي كه با دولت داشتيم بحث‌هايي مطرح شد كه چه كنيم تا اتوبوس‌هاي فرسوده شهري نيز از محل بودجه همين صندوق نوسازي شوند. تصميم‌هاي خوبي هم در اين زمينه گرفته شد كه به زودي عملياتي مي‌شود.
و اين مصوباتي كه از آن ياد مي‌كنيد كي عملياتي مي‌شود؟
به محض اينكه شوراي نگهبان آن را تاييد كند، اجرايي خواهد شد.
ولي قبول داريد كه تاكنون بارها و بارها از اين دست مصوبات تدوين شده ولي در عمل هيچ‌كدام راه به جايي نبرده و نتوانسته دردي از دردهاي آلودگي هواي تهران و كلان‌شهرها را حل كند؟ و اينكه چرا مسوولان و متوليان امر، هيچ‌وقت جوابگو نبوده و نيستند؟
نمي‌خواهم زياد به مسائل سياسي ورود پيدا كنم. فقط همين‌قدر مي‌توانم بگويم مردم مي‌توانند با انتخاب نخبگان و مديران كاربلد تلاش كنند تا مسائل كشور به بهترين نحو سر و شكل پيدا كند و حل شود. ضمن آنكه موضوع آلودگي هوا يك بعد فرهنگي هم دارد كه از همه مهم‌تر است. يعني بايد هم مسوولان و هم همه شهروندان تلاش كنند دست به دست هم دهند و در جهت كاهش آلودگي هوا گام بردارند. اما الان اينچنين نيست. يعني وقتي كه مثلا چند روز تعطيل مي‌شود چرا بايد والدين به جاي آنكه در خانه بمانند، راهي رستوران و پارك و سينما و تفريح شوند؟! چرا مطالبه‌هاي زيست‌محيطي پيوسته و دايمي نيست و رسانه‌ها آن را ادامه نمي‌دهند؟ اينها مسائلي است كه بايد به آنها پرداخته شود. ما در حوزه خودرو 85 استاندارد جديد را در نظر گرفته‌ايم كه ريس جمهور نيز تاكيد دارند حتما اين استانداردها رعايت شود و بدون آنها هيچ خودرويي توليد نشود. كمااينكه هم اينك نيز پلتفرم توليد 6 خودرويي كه اين استانداردها را رعايت نكرده‌اند متوقف شده و تا آنها را اصلاح نكنند، اجازه توليد به آنها داده نمي‌شود. در همين زمينه در جلسه‌اي كه با ريس جمهور داشتيم اعلام كردم به جاي تعهد گرفتن از خودروسازان آنها را مكلف به اجراي استاندارها كنيد چون زير ساخت‌هاي لازم براي توليد خودروهاي باكيفيت را داريم ولي نظارت و عزم و همت كافي در اين زمينه وجود ندارد. تا وقتي هم كه وضعيت اينچنين باشد، درهاي توليد خودروهاي بي‌كيفيت بر همين لولا خواهد چرخيد و نمي‌توان به كاهش آلودگي هوا اميدوار بود.