«گربه اينترنتي» كه حكومت چين را به چالش كشيد، كيست؟
چيني‌ها علاقه‌اي به سياست ندارند، اما سياست دايما در زندگي آنان در حال نفوذ است
اعتراض‌هاي بي‌سابقه‌اي كه اواخر ماه گذشته چين را فرا گرفت و بزرگ‌ترين چالش را براي اقتدار شي جين‌پينگ رييس‌جمهور چين از زمان به قدرت رسيدن او ايجاد كرده يك نقطه كانوني عجيب داشت: يك حساب توييتر چيني با آواتار گربه.
به گزارش سي‌ان‌ان، در حالي كه چيني‌ها به خيابان‌ها آمدند تا مطالباتي، چون آزادي‌هاي بيشتر و پايان دادن به محدوديت‌هاي كوويد صفر را مطرح كنند حساب كاربري «معلم لي معلم تو نيست» تظاهرات چيني‌هاي معترض را به صورت زنده توييت كرده بود. به دنبال آن، چين با فوران مخالفت در سراسر آن كشور همراه شد. در داخل چين، فيلم‌ها، عكس‌ها و حساب‌هاي كاربري كه تصاوير تظاهرات را منتشر مي‌كردند به سرعت فيلتر و حذف شدند. با اين وجود، شركت‌كنندگان در تظاهرات، شاهدان عيني آن و ديگراني كه مي‌خواستند از «ديوار آتشين» سد بزرگ فيلتر و سانسور اينترنتي حكومت چين عبور كنند تصاوير را براي «معلم لي» مي‌فرستادند حسابي كه به منبع اطلاعاتي حياتي براي مردم چين و فراتر از آن تبديل شد. توييتر مانند بسياري ديگر از پلتفرم‌هاي رسانه‌هاي اجتماعي و سايت‌هاي خبري در چين فيلتر شده، اما از طريق وي‌پي‌ان قابل دسترس است.
پشت آن حساب كاربري «لي» يك نقاش ۳۰ ساله عينكي قرار دارد كه بخش اعظم ساعات بيداري خود را روي صندلي و رو به يك مانيتور منحني و يك صفحه كليد با رنگ پاستلي هزاران مايل دورتر از محل وقوع تظاهرات در يك اتاق نشيمن در ايتاليا مي‌گذراند.
لي يك هفته پس از شروع اعتراضات به «سي‌ان‌ان» گفت: «من مدت زمان زيادي است كه نور آفتاب را نديده‌ام.» او براي روز‌هاي متوالي در ميان سيل بي‌پايان پيام‌هاي خصوصي در اينباكس توييتر خود كه ازسوي مردم در سراسر چين ارسال شده بود و با به‌روزرساني به اشتراك‌گذاري تصاوير تظاهرات روز را به شب مي‌رساند. او پيام‌ها و تصاوير را پست و از فرستندگان در برابر نظارت مقام‌هاي چيني محافظت مي‌كند. در ساليان اخير پكن سركوب مخالفان را به پلتفرم خارجي گسترش داده و كاربران چيني توييتر را كه از دولت انتقاد مي‌كردند بازداشت كرده است. با اين وجود، از طريق «لي» صدا‌هاي ناشناس مخالف همگرا و تقويت شده‌اند. لي مي‌گويد: «اين حساب ممكن است به نمادي تبديل شود كه نشان مي‌دهد مردم چين كماكان به دنبال آزادي بيان هستند. زماني كه چيزي را در چين پست مي‌كنيد به سرعت ناپديد مي‌شود. اين حساب كاربري مي‌تواند تمام اين وقايع و لحظات تاريخي را كه امكان ذخيره شدن‌شان در داخل كشور ميسر نيست مستند كند.»
لي روزانه هزاران پيام و تصوير دريافت كرده است و مي‌گويد در اوج اعتراضات تا ده‌ها پيام در هر ثانيه دريافت مي‌كرد. تعداد دنبال‌كنندگان او در توييتر ظرف مدت دو هفته چهار برابر افزايش يافت و به بيش از ۸۰۰ هزار نفر رسيد. روزنامه‌نگاران، ناظران و فعالان خبر‌هاي او را از نزديك دنبال مي‌كردند. برخي از پست‌هاي او از تلويزيون‌هاي سراسر جهان پخش شدند. او مي‌گويد: «اصلا وقت واكنش نشان دادن نداشتم. تنها فكر من در آن زمان اين بود كه آنچه را كه رخ مي‌دهد مستند كنم. تاثير اين كار فراتر از تصور من بوده است. من انتظار نداشتم در مدت زمان كوتاهي ميليارد‌ها كليك روي فيد‌ام انجام شود.»
با افزايش دنبال‌كنندگان «لي» توجه مقام‌هاي چيني به آن حساب كاربري جلب شد. درحالي كه دستگاه امنيتي چين كارزاري گسترده از نظارت، ايجاد ارعاب و بازداشت معترضان تحت تعقيب در چين را راه‌اندازي كرد «لي» نيز در ليست‌سياه حكومت قرار گرفت. شنبه گذشته «لي» تماسي تلفني و مضطربانه را از پدر و مادرش در خانه در شرق چين دريافت كرد. آنان به او گفتند كه ماموران پليس به سراغ‌شان رفته بودند. او مي‌گويد: «به محض آنكه به‌روزرساني توييتر را آغاز كردم آنان با والدينم تماس گرفتند و به من گفتند كه ديگر پست منتشر نكنم. سپس نيمه شب به خانه ما رفتند تا پدر و مادرم را مورد آزار و اذيت قرار دهند.» اين دومين مراجعه ماموران پليس به خانه والدين «لي» در يك روز بود. صبح آن روز يك رييس پليس محلي و تعدادي از افسران با والدين «لي» تماس گرفته بودند. آنان لي را به «حمله به دولت و حزب كمونيست» متهم كردند و فهرستي از توييت‌هاي او را به عنوان «شواهد ارتكاب جرم» ارايه كردند. «لي» مي‌گويد: «آنان مي‌خواستند بدانند آيا نيرو‌هاي خارجي پشت من هستند آيا من پولي دريافت كرده‌ام يا به چيني‌ها براي ارسال تصاوير و پيام‌ها پول پرداخت كرده‌ام يا خير.»
لي به والدينش گفت كه براي كسي كار نمي‌كند و پولي نيز در كار نيست. پدرش از او خواهش كرد كه «از لبه پرتگاه عقب‌نشيني كند» و ديگر پستي منتشر نكند. «لي» به پدرش گفت: «اكنون نمي‌توانم به عقب برگردم. لطفا نگران من نباش. فكر نمي‌كنم در حال ارتكاب كار اشتباهي هستم.» پدرش به او گفت: «تو هنرمند هستي نبايد به سياست دست بزني.»
«لي» مي‌گويد: «چيني‌ها علاقه‌اي به سياست ندارند، اما سياست دايما در زندگي آنان در حال نفوذ است. آنان تصور مي‌كنند يك فيل در اتاق وجود دارد، اما فيل به تدريج بزرگ‌تر مي‌شود و فضاي زندگي همه را فشرده مي‌كند. به همين دليل است كه ما اكنون شاهد انفجار اعتراضات از سوي معترضان هستيم.»
لي مي‌گويد به دنبال سياست نيست در عوض مانند بسياري از جوانان چيني كه به خيابان‌ها آمدند ناخواسته توسط جريان‌هاي سياسي تحت‌تاثير قرار گرفت. او خود را فردي توصيف كرد كه روند تحولات «تاريخي» به‌طور اتفاقي وي را براي مستند كردن يك فصل مهم از تاريخ «انتخاب» كرده است.
لي در بيانيه‌اي خطاب به مقام‌هاي چيني در تاريخ ۲۸ نوامبر پس از اولين ملاقات مقام‌هاي پليس با والدينش نوشته بود: «من كسي بودم كه داستان‌هاي عاشقانه تلخ را نقاشي و طراحي مي‌كردم. قرار است همه اينها از من دور باشد. تو با كنترلي كه بر بيان اعمال مي‌كني مرا هماني ساختي كه هستم.»
كاربران در رسانه‌هاي اجتماعي چين عادت كرده‌اند براي دور ماندن از سانسور و فيلتر حكومت از زبان رمزآلود استفاده كنند. در اين زبان zf به معناي دولت يا zy به معناي آزادي است و حساس‌ترين واژه كه نام «شي» است كه هرگز نمي‌توان آن را ذكر كرد و كاربران از شي تحت عنوان «او» يا «آن مرد» ياد مي‌كنند تا دچار فيلترينگ و پيامد‌هاي بدتر آن نشوند. برخي از كاربران اينترنت به دليل اشتراك‌گذاري تصاوير يا لطيفه‌هايي درباره شي در چت‌هاي گروهي توسط پليس چين تحت پيگرد و بازجويي قرار گرفته‌اند.
به همين ترتيب، در تاريخ ۲۶ نوامبر زماني كه «لي» در اينباكس توييتر خود ويديويي را ديد كه نشان مي‌داد جمعيت تظاهرات‌كننده در خيابان‌هاي شانگهاي تحت نظارت دقيق پليس شعار مي‌دادند «شي جين پينگ، كناره‌گيري كن»! از تعجب مات و مبهوت شده بود. «لي» در اين باره مي‌گويد: «تا پيش از آن ما حتي نمي‌توانستيم چنين جمله‌اي را در اينترنت بگوييم. اعتراضات فراتر از تصور همگان است. هيچ‌كس فكر نمي‌كرد چنين شعاري در خيابان «اورتا اورومچي» در شهر شانگهاي سر داده شود.» او مي‌گويد: «با شنيدن شعار‌ها قدري خجالت‌زده شدم. يك ثانيه شوكه شده بودم. با خود گفتم اگر آنان چنين شجاعتي در سر دادن شعار‌ها دارند من بايد آن‌قدر شجاع باشم كه اين تصاوير را مستند كنم. بنابراين، آن اعتراضات را واژه به واژه در پستي در توييتر منتشر كردم.»
او از سال ۲۰۱۹ ميلادي به دليل محدوديت‌هاي مرزي چين و قيمت‌هاي سرسام‌آور بليت هواپيما به خانه پدري‌اش بازنگشته است. كاهش اقدامات داخلي در مورد كوويد اين اميد را ايجاد كرده كه چين گامي به باز كردن مرز‌هاي خود نزديك‌تر شده باشد. با اين وجود، لي ممكن است ديگر هرگز نتواند به خانه بازگردد. او مي‌گويد: «وقتي تظاهرات‌‌كنندگان را ديدم كه با كاغذ‌هاي سفيد به خيابان‌ها آمدند مي‌دانستم بايد بخشي از خود را قرباني كنم. من از نظر رواني آماده هستم حتي اگر مقام‌هاي حكومت چين اجازه ندهند دوباره والدينم را ببينم.»
لي پس از اتمام تحصيلات تكميلي در اوايل سال جاري در ابتدا اميدوار بود كه مانند پدرش به چين بازگردد تا در كالج هنر تدريس كند. اكنون او مي‌داند كه مسير زندگي‌اش براي هميشه تغيير خواهد كرد. او مي‌گويد: «من فكر نمي‌كنم يك قهرمان باشم قهرمان آنان (معترضان چيني) هستند كه به خيابان‌ها آمدند. آنان قهرمان واقعي هستند.» آواتار گربه خلق شده توسط «لي» در حال حاضر براي مهاجران چيني در سراسر جهان شناخته شده است. با اين وجود، در عين حال اين گربه خطرناك‌ترين گربه در اينترنت چيني نيز محسوب مي‌شود.ترجمه: فرارو