زنان؛ قربانيان جنگ بي‌پايان در نيجريه
چگونه سربازان ارتش نيجريه به لبه ديگري از قيچي ظلم عليه زنان اسير در دست بوكوحرام تبديل شده بودند؟
يك گزارش تحقيقي كه اخيرا منتشر شده نشان مي‌دهد كه زنان در نيجريه، چگونه قرباني جنگي طولاني و بدون چشم‌اندازي از نزديك شدن به پايان ميان تروريست‌هاي بوكوحرام و سربازان ارتش نيجريه شده‌اند.
بوكوحرام گروهي تروريستي است كه خود را گروه «اهل سنت براي دعوت و جهاد» معرفي مي‌كند و در شمال نيجريه مستقر است. دامنه فعاليتهاي اين گروه به ديگر كشورهاي آفريقايي نظير چاد، نيجر و شمال كامرون نيز كشيده شده و به يك بحران غيرقابل حل براي دولت نيجريه كه خود مشكلات بسياري مانند فساد اداري گسترده دارد، بدل شده است.
بر اساس داده‌هاي وب‌سايت گلوبال كانفليكت تركر، از سال 2011 گروه بوكوحرام -كه نام آن به معناي «آموزش غربي ممنوع» است- حملات تروريستي عليه مراكز ديني، سياسي و شهروندان عادي در نيجريه آغاز كرده است. اقدام اين گروه در راستاي ربودن بيش از 200 دانش‌آموز دختر از يك مدرسه در سال 2014 باعث شد توجه جهاني به فعاليتهاي آنها جلب شود. با تلاش‌هاي بين‌المللي تاكنون بيش از 103 نفر از اين دختران آزاد شده‌اند، اما دردسرهاي زنان و دختران در نيجريه به ربوده شدن از سوي بوكوحرام محدود نمي‌شود.
زنان پس از ربوده شدن در نيجريه از سوي بوكوحرام به بردگي گرفته شده و به ازدواج با اعضاي اين گروه مجبور مي‌شوند. دردسرهاي زنان نيجريه‌اي پس از آزادي از اسارت بوكوحرام هم ادامه دارد. به گزارش خبرگزاري رويترز، گفت‌وگو با شاهدان عيني و بررسي مستندات موجود نشان مي‌دهد ارتش نيجريه دست‌كم از سال 2013 يك كارزار مخفي و غيرقانوني براي وادار كردن زنان به سقط جنين به راه انداخته است. از آن زمان حداقل 10 هزار زن كه بيشتر آنها از سوي تروريست‌ها ربوده شده و پس از تجاوز توانسته‌اند راهي براي فرار بيابند، مجبور به سقط جنين شده‌اند.
اين تحقيق پس از گفت‌وگو با 33 زن قرباني، تعدادي از سربازان و بررسي مدارك نظامي و بيمارستاني در نيجريه نوشته شده است.
قربانياني كه فكر مي‌كردند نجات يافته‌اند
يكي از قربانيان به نام «ف» مي‌گويد: روزي كه سربازان ارتش روستايي در شمال شرق نيجريه كه تروريست‌ها در آن ساكن بودند محاصره كردند، گلوله‌باران روستا و شليك مداوم گلوله‌هاي توپ و خمپاره به سوي روستا باعث شد تا تروريست‌ها پا به فرار بگذارند و زناني كه در آنجا زنداني بودند فرصت فرار پيدا كنند. ف. كه در آن زمان از وحشت بي‌هوش شده بود، در شرايطي به هوش آمد كه خود را در يك پايگاه نظامي ارتش مي‌ديد، تعريف مي‌كند كه احساس مي‌كرد در «خوشحال‌كننده‌ترين لحظه» زندگي‌اش قرار دارد.
او به رويترز گفته است براي مدت بيش از يك‌سال به اجبار با يكي از شورشيان ازدواج كرده، مورد ضرب و شتم قرار گرفته و مكررا به او تجاوز جنسي شده و به همين دليل باردار بود. «ف.» تعريف مي‌كند كه در آن زمان خود را مديون سربازان ارتش نيجريه مي‌ديد و بسيار از آنها سپاسگزار بود كه او را از آن مخصمه نجات داده بودند.
به گفته «ف.» حدود يك هفته بعد از اين زمان، او خود را در يك پادگان نظامي در اتاقي باريك و كم‌نور يافت درحالي كه روي يك تشك نظامي كهنه و مندرس دراز كشيده بود و مرداني يونيفرم‌پوش به او و 5 زن ديگر كه در آن اتاق حضور داشتند، قرص‌هايي مي‌دادند و آمپول‌هايي مرموز به آنها تزريق مي‌كردند. ف. كه در آن زمان حدودا چهار ماهه باردار بود، مي‌گويد: پس از حدود چهار ساعت درد بسيار شديدي در شكمم احساس كردم و خونريزي بسياري داشتم. زنان ديگري كه آنها هم در حال خونريزي بودند روي زمين از درد به خود مي‌پيچيدند. ما فكر مي‌كرديم آنها مي‌خواهند ما را بكشند.
خانم ف. به ياد تزريقي كه ساعاتي قبل داشت، افتاد و متوجه شد سربازان بدون اينكه از او بپرسند يا به او اطلاعي دهند، فرزند در شكمش را سقط كرده‌اند.
براساس روايت او، درحالي كه زنان از درد و خونريزي به خود مي‌پيچيدند به آنها گفته شد: «حق ندارند اين موضوع را با ديگران در ميان بگذارند و در صورتي كه چنين كاري انجام دهند به شدت كتك خواهند خورد.»
به زنان دروغ مي‌گفتند
ارتش نيجريه پيش از اين درباره اين كارزار متكي بر فريب و اجبار فيزيكي سقط جنين گزارشي به رسانه‌ها يا مردم نيجريه نداده بود. چهار سرباز و يك افسر نيجريه‌اي مي‌گويند معمولا به زناني كه اغلب روزها و هفته‌ها در پادگان مانده و از نظر جسمي ضعيف شده بودند، گفته مي‌شد داروها و تزريق آمپول براي بازيابي سريع‌تر سلامتي آنها و جلوگيري از ابتلاي‌شان به بيماري‌هايي نظير مالارياست. بر اساس گفته‌هاي آنها، در صورتي كه زنان مقاومت مي‌كردند با اسلحه و چوب دستي مورد ضرب و شتم قرار مي‌گرفتند يا به آنها مواد مخدر داده مي‌شد تا تسليم شوند. يك كارمند بخش بهداشت چنين مي‌گويد كه برخي زنان دست و پاي‌شان بسته مي‌شد تا به آنها دارو تزريق شود.
بينتو ابراهيم كه اكنون در آستانه 30 سالگي است، سه سال پيش توانست از دست شورشيان فرار كند. به گفته او، زماني كه از چنگال شورشيان رها شده بودند، سربازان ارتش نيجريه دو آمپول به او و زنان ديگري كه همراه او در كمپ ارتش بودند، تزريق كردند. بينتو ابراهيم مي‌گويد: «ساعاتي بعد خونريزي و درد وحشتناك آغاز شد و متوجه شديم جنين‌هاي‌مان را سقط كرده‌اند. اين تزريق بدون رضايت بود و زماني كه از آنها درباره چرايي اين سقط جنين سوال كرديم تهديد به مرگ شديم.» اين زن مي‌افزايد اگر او را به حال خود رها مي‌كردند فرزندش را نگه مي‌داشت و او را از بين نمي‌برد.
نيجريه: «رويترز دروغ مي‌گويد»
رويترز نوشته است كه نتوانسته مشخص كند دقيقا چه كسي مسوول راه‌اندازي اين برنامه در دولت يا ارتش نيجريه است. ارتش نيجريه هرگز حاضر به تاييد وجود چنين برنامه‌اي نشده و اعلام كرده است گزارش رويترز «دروغ خارجي‌هايي است كه مي‌خواهند مبارزات ما عليه شورشيان را تضعيف كنند.»
ژنرال كريستوفر موسي، فرمانده عمليات ارتش نيجريه در شمال شرق در گفت‌وگو با رويترز مي‌گويد: «هرگز در نيجريه چنين اتفاقي نيفتاده است. [در اينجا] همه به زندگي احترام مي‌گذارند. ما به خانواده احترام مي‌گذاريم، ما براي زنان و كودكان احترام قائل هستيم و براي هر جسم زنده‌اي احترام قائليم.» يكي ديگر از ژنرال‌هاي ارتش نيجريه، رويترز را به باج‌گيري و قلدري متهم كرده است. رييس ارتش نيجريه هفته گذشته از كميسيون ملي حقوق بشر خواست تا تحقيقات مستقلي را براي برنامه سقط جنين غيرقانوني گزارش شده توسط رويترز انجام دهد.
بازنگري در حمايت‌هاي امريكا؟
در پي انتشار گزارش رويترز درخصوص برنامه غيرقانوني سقط جنين و كشتار كودكان توسط ارتش نيجريه، يكي از سناتورهاي امريكايي در كميته روابط خارجي سنا خواستار بازبيني كمك امنيتي و برنامه‌هاي همكاري در اين كشور آفريقايي شده است. جيم ريش، سناتور جمهوري‌خواه امريكايي در نامه‌اي به آنتوني بلينكن، وزير خارجه ايالات‌متحده همچنين خواستار بررسي استفاده احتمالي تحريم‌ها به انضمام بازبيني سريع كمك و همكاري امنيتي امريكا براي نيجريه شده است. وي در اين نامه نوشته است: من مشتاقانه منتظر شنيدن موارد بيشتر در مورد واكنش برنامه‌ريزي شده وزارت خارجه به اتهامات جدي عليه يكي از ذي‌نفع‌هاي قديمي كمك و همكاري امنيتي ايالات‌متحده هستم كه اگر معتبر باشد، لطمه‌هاي جبران‌ناپذيري به نسلي از شهروندان نيجريه و اعتبار ايالات‌متحده وارد كرده است. در اين ميان، يكي از سخنگوهاي وزارت خارجه امريكا در پاسخ به سوالي درباره نامه اين سناتور امريكايي گفت: ايالات‌متحده هنوز در حال بررسي گزارش رويترز است و سپس گام‌هاي بعدي را برمي‌دارد. اين سخنگو همچنين گفت: تصميمات براي ادامه ارايه آموزش و تجهيزات نظامي به صورت موردي اتخاذ مي‌شود و عوامل مختلفي از جمله احترام به حقوق بشر و پايبندي به قانون درگيري‌هاي مسلحانه در‌نظر گرفته مي‌شود. وي ادامه داد: فروش كنوني تسليحات به نيجريه از‌سوي امريكا شامل قطعات با تمركز بر حقوق بشر، جلوگيري از لطمه به شهروندان و ارتقاي مسووليت‌پذيري و عدالت ارتش است. سخنگوي وزارت خارجه امريكا افزود: اين وزارتخانه تمام واحدهاي نيروي امنيتي نيجريه را كه براي آموزش و كمك‌هاي لازم معرفي شده‌اند، بررسي مي‌كند و در صورتي كه اطلاعات معتبري وجود داشته باشد كه نشان مي‌دهد يك واحد نيرو حقوق بشر را نقض كرده است، كمك امنيتي صورت نمي‌گيرد. اوايل سال جاري ميلادي، پس از اينكه نيجريه سال گذشته هواپيماي A-۲۹ Super Tucanos ساخت كمپاني «امبرائر» را تحويل گرفت، ايالات‌متحده فروش نزديك به يك ميليارد دلاري سلاح به اين كشور آفريقايي را تصويب كرد. اين توافق كه در آوريل ۲۰۲۲ تصويب شد به دليل مسائل و نگراني‌هاي حقوق بشري توسط دولت نيجريه به حالت تعليق درآمد. ايالات‌متحده همچنين حدود شش ميليون دلار بين سال‌هاي ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ براي برنامه آموزش و آموزش نظامي بين‌المللي (IMET) متعهد شده بود.
جنگ بي‌پايان
دو دهه پيش يك جنبش بنيادگراي مدعي اسلام‌گرايي به نام بوكوحرام در شمال شرق نيجريه متولد شد. قتل بنيانگذار اين جنبش به نام محمد يوسف توسط پليس نيجريه باعث شد فعاليتهاي آن به صورت يك شورش مسلحانه در آيد. بارها و بارها از سال 2013 كه ارتش عمليات خود را آغاز كرده، دولت اعلام كرده كه در جنگ پيروز شده و تروريست‌ها نابود شده‌اند، اما كارشناسان مي‌گويند هنوز نشانه‌اي از شكست كامل بوكوحرام يا پايان جنگ در نيجريه وجود ندارد.
چهار سرباز و يك افسر نيجريه‌اي مي‌گويند معمولا به زناني كه اغلب روزها و هفته‌ها در پادگان مانده و از نظر جسمي ضعيف شده بودند، گفته مي‌شد داروها و تزريق آمپول براي بازيابي سريع‌تر سلامتي آنها و جلوگيري از ابتلاي‌شان به بيماري‌هايي نظير مالارياست. بر اساس گفته‌هاي آنها، در صورتي كه زنان مقاومت مي‌كردند با اسلحه و چوب دستي مورد ضرب و شتم قرار مي‌گرفتند يا به آنها مواد مخدر داده مي‌شد تا تسليم شوند. بينتو ابراهيم كه اكنون در آستانه 30 سالگي است، سه سال پيش توانست از دست شورشيان فرار كند. به گفته او، زماني كه از چنگال شورشيان رها شده بودند، سربازان ارتش نيجريه دو آمپول به او و زنان ديگري كه همراه او در كمپ ارتش بودند، تزريق كردند. بينتو ابراهيم مي‌گويد: «ساعاتي بعد خونريزي و درد وحشتناك آغاز شد و متوجه شديم جنين‌هاي‌مان را سقط كرده‌اند. اين تزريق بدون رضايت بود و زماني كه از آنها درباره چرايي اين سقط جنين سوال كرديم تهديد به مرگ شديم.»
رويترز نوشته است كه نتوانسته مشخص كند دقيقا چه كسي مسوول راه‌اندازي اين برنامه در دولت يا ارتش نيجريه است. ارتش نيجريه هرگز حاضر به تاييد وجود چنين برنامه‌اي نشده و اعلام كرده است گزارش رويترز «دروغ خارجي‌هايي است كه مي‌خواهند مبارزات ما عليه شورشيان را تضعيف كنند.» ژنرال كريستوفر موسي، فرمانده عمليات ارتش نيجريه در شمال شرق در گفت‌وگو با رويترز مي‌گويد: «هرگز در نيجريه چنين اتفاقي نيفتاده است. [در اينجا] همه به زندگي احترام مي‌گذارند. ما به خانواده احترام مي‌گذاريم، ما براي زنان و كودكان احترام قائل هستيم و براي هر جسم زنده‌اي احترام قائليم.» يكي ديگر از ژنرال‌هاي ارتش نيجريه، رويترز را به باج‌گيري و قلدري متهم كرده است. رييس ارتش نيجريه هفته گذشته از كميسيون ملي حقوق بشر خواست تا تحقيقات مستقلي را براي برنامه سقط جنين غيرقانوني گزارش شده توسط رويترز انجام دهد. در گزارش رويترز همچنين آمده است كه برنامه سقط‌جنين دست‌كم در پنج مركز نظامي و پنج بيمارستان غيرنظامي در منطقه انجام شده است.