در گفت و گو با یک فعال اقتصادی مطرح شد:
راهکار جلوگیری از فرار سرمایه
گروه اقتصادي
براساس آمارها در يك بازه زماني 14 ساله (از سال 1382 تا سال 1396)، رقمي به ارزش 284 ميليارد دلار ارز از كشور خارج شده است كه اگر فروش نفت را 40 ميليارد دلار برآورد كنيم اين رقم معادل 7 سال از بودجه نفتي كشور است. براساس اين گزارش در سال 1382 قيمت دلار 832 تومان بود و اين نرخ در سال 1396 به 4 هزار و 250 تومان رسيد كه رشد 410.82درصدي را نشان مي‌دهد و يكي از عامل‌هاي فرار سرمايه بوده است چراكه يكي از علل اصلي فرار سرمايه كه اكثر كارشناسان هم بر آن اتفاق‌نظر دارند، افزايش نرخ ارز است. به عبارت ديگر ارزش پول ملي نسبت به دلار هر روز كمتر مي‌شود، در نتيجه كاهش رسمي در ارزش‌گذاري پول در آينده براي مردم قابل پيش‌بيني است و در چنين شرايطي مردم به وسيله تبديل ثروت خود به ارز از ضرر بالقوه سرمايه‌هاي خود اجتناب مي‌كنند؛ چراكه كاهش رسمي ارزش پول منجر به كاهش ارزش پس‌انداز‌هاي داخلي مي‌گردد و ثروت هم به سمت دارايي‌هاي خارجي مجددا تخصيص مي‌يابد و بنابراين پديده فرار سرمايه اتفاق مي‌افتد.
پيش از اين، مركز پژوهش‌هاي مجلس نيز با انتشار گزارشي نسبت به كاهش سرمايه‌گذاري در كشور هشدار داده است. گزارش بازوي پژوهشي مجلس نشان مي‌دهد كه در سه ماهه نخست سال 1400 بيش از ۶ ميليارد دلار سرمايه از كشور خارج شده است.
شدت فرار سرمايه از كشور
اما سوال اينجاست كه چرا اين ميزان از فرار سرمايه در كشور رخ داده و سياست‌گذاري‌ها به گونه‌اي بوده كه به جاي جذب سرمايه شاهد فرار سرمايه از كشور هستيم؟
عباس آرگون، كارشناس اقتصادي و عضو هيات نمايندگان اتاق بازرگاني تهران با بيان اينكه موضوع مربوط به كاهش سرمايه‌گذاري‌ها و فرار سرمايه از كشور بسيار مهم است به «اعتماد» گفت: سرمايه‌گذاري نيازمند يك بستر باثبات است، چراكه در جايي سرمايه‌ها جمع مي‌شوند كه ثبات و امنيت باشد و اقتصاد هم قابل پيش‌بيني باشد و تنها در اين شرايط است كه مي‌توان انتظار رشد سرمايه‌گذاري‌ها را داشت كه متاسفانه ما در اين مدت در اين حوزه‌ها ضعيف عمل كرده‌ايم.
اين عضو هيات نمايندگان اتاق بازرگاني تهران تصريح كرد: متاسفانه ما در اين مدت نتوانسته‌ايم سرمايه جديدي جذب كنيم و به جز اين سياست‌ها به سمتي حركت كردند كه باعث خروج سرمايه‌هاي داخلي از كشور شد و اين قضيه و ضعف‌ها تنها به شرايط پيش رو برمي‌گردد و اينكه چه ميزان قوانين و مقررات تسهيل شدند و چقدر نرخ ارز ثبات داشت و اينكه ميزان تعاملات مان با كشورهاي دنيا چگونه بوده است.
چطور مي‌توان جذب سرمايه كرد؟
آرگون خاطرنشان كرد: سوال اينجاست در شرايط فعلي و با وجود تحريم‌هاي امريكا چطور مي‌توان جذب سرمايه كرد، زماني كه سيستم بانكي كشور قفل است و بانك‌هاي داخلي قادر نيستند با سيستم بانكي دنيا در ارتباط باشند و امروز فارغ از مشكلاتي كه همه صادركنندگان در انتقال پول دارند خود دولت هم زماني كه نفت را صادر مي‌كند هزينه‌هاي گزافي بابت انتقال پول نفت به كشور مي‌پردازند پس چطور مي‌توان به جذب سرمايه فكر كرد؟
او با بيان اينكه كدام سرمايه‌گذار خارجي حاضر است در اين شرايط سخت سرمايه خود را به ايران بياورد گفت: اين روزها چه مسير روشني براي سرمايه‌گذاران در كشور وجود دارد و اين افراد به اميد چه آينده‌اي بايد سرمايه‌گذاري كنند زماني كه نرخ ارز 42 هزار تومان را هم رد كرده و تصميم مسوولان در بازار ارز مشخص نيست چطور مي‌توان سرمايه‌گذاري بلندمدت داشت؟
اين كارشناس اقتصادي ادامه داد: همه اين نوسانات در بازار ارز نشان‌دهنده آن است كه سرمايه‌گذاري‌ها نمي‌تواند بازدهي مشخصي داشته باشد و در بازارهاي واسطه‌اي هم سود بيشتري وجود دارد و كنترل‌ها و نظارت‌هاي كمتري هم هست اين در حالي است كه در بخش‌هاي مولد و واقعي اقتصادي شاهد كنترل‌ها و نظارت‌هاي بالا و حاشيه سود پاييني هستيم و مسلما اين منابع مالي هم از كشور خارج مي‌شوند.
نيازمند تعاملي سازنده با دنيا هستيم
اين عضو هيات نمايندگان اتاق بازرگاني تهران خاطرنشان كرد: تا زماني كه فضاي مثبت و اميدبخشي از آينده اقتصادي كشور ايجاد نشود قطعا شاهد آنيم كه سرمايه‌ها هم از كشور خارج خواهند شد، هر چند يك بخش مهم اين قضيه بيشتر سياسي است و اينكه بايد تعامل سازنده‌اي با دنيا برقرار شود و بايد بحث‌هاي مربوط به برجام و FATF جدي گرفته شود اين در حالي است كه امروز هيچ دورنماي مثبتي از اين موضوعات وجود ندارد و سرمايه‌ها هم به سمتي مي‌روند كه بتوانند آينده روشني داشته باشند و پيش‌بيني‌پذير هم باشند، چراكه هر جايي كه ناامني باشد پول از آنجا فرار مي‌كند.
او با بيان اينكه سرمايه ترسو است، گفت: اگر بازدهي مناسبي در سرمايه‌گذاري نباشد نمي‌توان انتظار ادامه سرمايه‌گذاري را داشت و تا زماني كه اين شرايط فراهم نشود نه تنها سرمايه‌اي جذب نمي‌شود بلكه سرمايه‌هاي قبلي هم از كشور خارج خواهند شد و ما در سال‌هاي گذشته با وجود شرايط تورمي (ميانگين بيش از 40درصد) در كشور و افت ارزش پول ملي عملا ديديم كه سرمايه‌گذاري‌ها از توجيه اقتصادي خارج شده و بازدهي‌ها هم كم شده‌اند و همه اين عوامل خروج سرمايه را رقم زده است.
توسعه سرمايه
با وجود نيروهاي كيفي و نخبگان شدني است
آرگون ادامه داد: مهم‌تر از سرمايه‌هاي مادي ما در كشور سرمايه‌هاي معنوي و نيروي انساني ما هستند كه بايد با ايجاد اشتغال در كشور از نيروهاي تحصيلكرده و نخبه‌مان بهره بگيريم، چراكه اين افراد ثروت‌هاي اصلي و سازنده ما هستند اين درحالي است كه شاهد مهاجرت نخبگان هستيم، چراكه فضاي مثبتي براي آينده وجود ندارد و با وجود آنكه براي اين نيروهاي درجه يك در ايران هزينه شده كشورهاي ديگر از آنها بهره مي‌گيرند اين درحالي است كه نيروي انساني كيفي ثروت‌ساز است و مي‌تواند منجر به توسعه سرمايه شود.
او در مورد ركوردهاي اخير دلار نيز افزود: اينكه امروز نرخ دلار به 42 هزار تومان رسيده نشان‌دهنده انتظارات تورمي است و اينكه قدرت خريد و رفاه مردم افت كرده است و اين موضوع تنها به چشم‌اندازها برمي‌گردد كه متاسفانه مثبت هم نيستند و بايد مسوولان به فكر چاره‌اي براي اين موضوع باشند ضمن آنكه بحث‌هاي مربوط به برجام هم به نتيجه نرسيده است و تاكنون تنها فرصت‌سوزي شده و تاخير در تصميم‌گيري‌ها ما را با مشكل مواجه كرده است اين در حالي است كه با تصميم در يك شرايط بهتر مي‌توانستيم اقدامات سازنده‌اي داشته باشيم و بايد با حفظ منافع ملي يك تصميم درست اتخاذ شود.
او در خاتمه گفت: تنها راه در اين شرايط تعامل سازنده با دنيا است تا با حفظ سرمايه داخلي، صادرات توسعه يابد و با ظرفيت‌سازي و ايجاد اشتغال سرمايه‌هاي خارجي را هم بتوان جذب كرد.