ضربه كاري اوكراين به اعتبار روسيه
چگونه اشتباهات فاحش فرماندهان روس به كشته شدن ده‌ها سرباز
و بلند شدن صداي منتقدان داخلي منجر شد؟
محمدحسين لطف‌الهي
حمله اوكراين به مواضع روسيه با استفاده از راكت‌هاي امريكايي، ده‌ها كشته و زخمي برجاي گذاشت و باعث شد انتقادات داخلي از عملكرد فرماندهان نظامي ارشد ارتش روس به شدت افزايش پيدا كند. در يكي از مرگبارترين حملات عليه نيروهاي نظامي روسيه، اوكرايني‌ها با استفاده از راكت‌‌اندازهاي هيمارس توانستند يكي از مقرهاي اسكان نيروهاي روس در شهر ماكيئيفكا واقع در استان دونتسك را هدف قرار دهند و ده‌ها - و شايد صدها - كشته بر روس‌ها تحميل كنند. در پي اين اتفاق، جنگ‌طلبان تندرو در داخل روسيه به شدت به فرماندهان نظامي ارشد به دليل آنچه «تكرار مداوم اشتباهات گذشته» مي‌خواندند، حمله كردند.وزارت دفاع روسيه روز دوشنبه با صدور بيانيه‌اي اعلام كرد كه در پي حمله راكتي اوكراين به مواضع ارتش روسيه 63 نفر از نظاميان روس كشته شده‌اند. تاييد حملات مرگبار اوكراين و اعلام رسمي خبر كشته شدن 63 سرباز روس در يك روز در شرايطي اتفاق افتاد كه عموما مقام‌ها و نهادهاي مسوول در روسيه از اعلام اخبار شكست يا تلفات سنگين در ميدان جنگ خودداري مي‌كنند. به گفته دانيل بزونوف (يك مقام ارشد تحت حمايت روسيه در مناطق اشغالي دونتسك) محلي كه در نيمه‌شب سال نو هدف حملات نيروهاي اوكرايني قرار گرفته، يك كالج فني و حرفه‌اي در شهر ماكيئيفكا (در استان دونتسك) بوده و حملات زماني آغاز شده است كه مردم براي شركت در جشن‌هاي سال نوي ميلادي جمع شده بودند.مقام‌هاي دفاعي اوكراين روايت متفاوتي از تلفات اين حمله دارند. به نوشته شبكه خبري سي‌ان‌ان، مقام‌هاي اوكرايني بدون آنكه مسووليت رسمي حملات اخير به نظاميان روس را بپذيرند، اعلام كرده‌اند كه تلفات تحميل شده بر روسيه را حدود 400 نفر تخمين مي‌زنند. ايگور گيركين، يكي از فرماندهان نظامي پيشين جمهوري خودخوانده خلق دونتسك در كانال تلگرامي خود نوشته است كه طي حمله نظاميان اوكراين «صدها نفر» كشته و زخمي شده و «بسياري زير آوار مانده‌اند.» نيويورك‌تايمز نوشته است كه به‌طور مستقل قادر به تاييد هيچ كدام از آمارهاي ارايه شده از سوي دو طرف نيست. با اين حال، اين روزنامه تاكيد دارد حتي اگر آمار 63 نفر كه وزارت دفاع روسيه آن را اعلام كرده ملاك قرار گيرد، اين يكي از سنگين‌ترين تلفات ارتش روسيه طي يك روز در ميدان جنگ بوده و مايه شرمساري ولاديمير پوتين خواهد بود.تحليلگران روسي طرفدار جنگ و برخي مقام‌هاي دولت در روسيه مي‌گويند حوادثي نظير آنچه در ماكيئيفكا اتفاق افتاد نتيجه اشتباهات مكرر و پر هزينه برخي فرماندهان ارتش است. به گفته آنها تجمع سربازان به‌طور متراكم در يك ساختمان در محدوده توپخانه نيروهاي اوكرايني، استقرار سربازان در ساختماني كه به عنوان انبار تجهيزات نيز از آن استفاده مي‌شود و صدور اجازه استفاده سربازان از تلفن‌هاي همراه شخصي كه اوكراين قادر به رديابي آنهاست، اشتباهاتي هستند كه به اين حادثه و حوادث خونبار پيشين براي ارتش روسيه منجر شده است.يك وبلاگ‌نويس نظامي روسيه با بيش از ۷۰۰ هزار دنبال‌كننده در شبكه‌هاي اجتماعي به نام «Archangel Spetznaz Z» نوشت: «چه كسي به اين فكر افتاد كه اين همه نيرو را در يك ساختمان جاي دهد؟ جايي كه حتي يك احمق هم مي‌فهمد كه حتي با شليك يك توپ هم تعداد زيادي مجروح يا كشته مي‌شوند.»ايگور گيركين كه يكي از منتقدان جدي فرماندهي نظامي روسيه در جنگ و سرگئي شويگو وزير دفاع به حساب مي‌آيد، معتقد است ژنرال‌هاي فعلي ارتش روسيه «اساسا آموزش‌ناپذير» هستند.برخي قانونگذاران طرفدار جنگ خواستار تحقيقاتي در خصوص دلايل بروز اين حادثه هستند.سرگئي مينوروف، رهبر يكي از احزاب طرفدار كرملين در پارلمان روسيه روز دوشنبه گفت: «همه مقام‌ها و مسوولاني كه در بروز اين حادثه نقش داشتند بايد مورد پيگرد قانوني بگيرند.» او افزود: «آشكار است كه نه واحدهاي اطلاعاتي، نه واحدهاي ضد جاسوسي و نه سيستم پدافند هوايي كار خود را به درستي انجام ندادند.» دانيل بزونوف، سخنگوي دولت منصوب روسيه در منطقه دونتسك اين حمله را «يك شكست بزرگ» خوانده و مي‌گويد: «دشمن يكي از سخت‌ترين شكست‌ها را نه به خاطر توانايي و استعداد خود بلكه به دليل اشتباهات خودمان بر ما تحميل كرد.» گزارشي در تلويزيون دولتي روسيه هم منتشر شده كه اذعان مي‌كند: «استفاده سربازان تازه اعزام شده به ماكيئيفكا از تلفن‌هاي همراه شخصي» عامل اصلي شناسايي شدن منطقه و حمله اوكراين بوده است.دارا ماسيكوت، پژوهشگر ارشد موسسه رند معتقد است ارايه اطلاعات كشته شدن تعداد زيادي از سربازان روس از سوي وزارت دفاع اين كشور با هدف مشخصي صورت گرفته است. او مي‌گويد: «روس‌ها معمولا چنين اطلاعاتي را پس از يك شكست سخت منتشر نمي‌كنند و اين اقدام اخير آنها نشان مي‌دهد كه خواهان كنترل روايت‌ها درباره حمله اوكراين هستند.»منابع اطلاعاتي غربي مدعي هستند كه از ده ماه قبل كه روسيه حمله نظامي خود را به اوكراين آغاز كرد، حدود صد هزار نفر از سربازان روس در جنگ كشته شده‌اند. اين در حالي است كه ارتش روسيه ضمن متحمل شدن اين تلفات سنگين، چندين بار از دستيابي به اهداف تعيين شده خود از جمله فتح كي‌يف يا تثبيت مناطق اشغال شده باز مانده است.
هيمارس، تعيين‌كننده و مرگبار
حمله اخير اوكرايني‌ها با يك سلاح ويژه انجام گرفت؛ راكت‌انداز امريكايي هيمارس كه راكت‌هايي با قابليت هدايت ماهواره‌اي را با دقت بسيار زياد به سوي اهداف تعيين شده شليك مي‌كند و تاثير زيادي در تحولات ميدان جنگ در اوكراين داشته است.اين راكت‌انداز از ماه ژوئن به مرور در اختيار نيروهاي اوكرايني قرار گرفت و توانايي آنها در حملات دوربرد عليه روسيه را به‌طور چشمگيري افزايش داد. اين راكت‌انداز 80 كيلومتر برد مفيد دارد.در جنگ بر سر بازپس‌گيري خرسون، اوكرايني‌ها از اين راكت‌اندازها براي تخريب پل‌ها به منظور جلوگيري از عقب‌نشيني نيروهاي روسيه و ممانعت از تامين تداركات براي آنها استفاده مي‌كردند.ماه گذشته، يك هتل در شهر كاديوكا در استان لوهانسك با راكت‌هاي هيمارس هدف قرار گرفت. به گفته مقام‌هاي اوكرايني يكي از مقام‌هاي ارشد گروه شبه نظامي واگنر در اين حمله كشته شد.بر اساس گزارش رسانه‌هاي امريكايي، دولت بايدن تاكنون 20 راكت‌انداز هيمارس را در اختيار اوكراين قرار داده است.
ضدحمله روس‌ها
يك روز پس از حمله مرگبار اوكراين به يكي از مقرهاي اسكان نيروهاي روس در شهر ماكيئيفكا، مسكو براي انتقام‌گيري از كي‌يف مجموعه‌اي از حملات موشكي و پهپادي عليه زيرساخت‌ها و شهرهاي اوكراين را در دستور كار قرار داد. وزارت دفاع اوكراين مي‌گويد هدف اصلي اين حملات قطع دسترسي شهرها و شهروندان اوكرايني به برق بود.روزنامه نيويورك‌تايمز نوشته است: پدافند هوايي اوكراين كه به تازگي با كمك كشورهاي غربي تقويت شده، بخش اعظمي از حملات روسيه را دفع كرد.ارتش اوكراين در بيانيه‌اي اعلام كرده دست‌كم 22 پهپاد مهاجم را بر فراز شهر كي‌يف ساقط كرده، اما شاهدان محلي مي‌گويند دست‌كم صداي دو انفجار بزرگ را در شهر شنيده‌اند. ويتالي كليشكو، شهردار كي‌يف روز گذشته اعلام كرد: تعدادي از تاسيسات زيرساختي نظير نيروگاه‌هاي برق آسيب ديده‌اند و در پي اين اتفاق سيستم‌هاي گرمايشي در برخي نقاط شهر كي‌يف قطع شده است. ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين مدعي است كه روسيه اين حملات را با استفاده از «پهپادهاي ايراني» انجام مي‌دهد. رييس‌جمهور اوكراين در تازه‌ترين پيام ويديويي خود نسبت به جنگ فرسايشي در كشورش هشدار داد و مدعي شد: «اطلاعاتي داريم كه روسيه در حال برنامه‌ريزي يك حمله طولاني مدت با پهپادهاي شاهد است.» ولوديمير زلنسكي هدف مسكو را تحليل نيروي مقاومت مردم، فرسودن پدافند هوايي اوكراين و از كار انداختن شبكه انرژي كشور دانست و افزود: «هر كاري بتوانيم انجام مي‌دهيم تا اين هدف نيز مانند اهداف پيشين تروريست‌ها ناكام بماند.»اين در حالي است كه ناصر كنعاني، سخنگوي وزارت خارجه جمهوري اسلامي ايران، روز دوشنبه به مقامات اوكراين توصيه كرد كه از متهم كردن ايران دست بكشند.
نتانياهو و افزايش فاصله اسراييل با بلوك غرب در مساله جنگ اوكراين
الي كوهن، وزير خارجه رژيم اسراييل مي‌گويد كه تل‌آويو قطعا درباره جنگ بين روسيه و اوكراين، كمتر ابراز عقيده و موضع‌گيري علني خواهد كرد، اما سياست كابينه جديد در اين باره «مسوولانه» خواهد بود. كوهن در نخستين سخنراني خود براي كاركنان وزارت خارجه رژيم اسراييل، درباره جنگ در اوكراين گفت: قطعا از يك چيز مطمئن هستيم؛ اينكه به‌طور علني كمتر صحبت خواهيم كرد. او همچنين اضافه كرد كه وزارت خارجه رژيم اسراييل در حال آماده‌سازي «گزارش مشورتي جامعي» است و با هدف تدوين يك «سياست مسوولانه»، اين گزارش را به كابينه جديد ارسال خواهد كرد. وي افزود: «در هر صورت، كمك‌هاي چشمگير بشردوستانه به اوكراين همچنان ادامه خواهد يافت.» كوهن همچنين از گفت‌وگو با سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه خبر داد. يكي از سخنگويان بنيامين نتانياهو، نخست وزير جديد رژيم اسراييل ديروز به «تايمز اسراييل» گفت كه نتانياهو هنوز درباره سياست تل‌آويو در قبال اوكراين تصميم نهايي را نگرفته است.
به دنبال آغاز عمليات نظامي روسيه در اوكراين در اوايل فوريه، روابط ميان مسكو و تل‌آويو تيره شد. يايير لاپيد، نخست وزير سابق رژيم اسراييل با اتخاذ موضعي شديد درباره اين جنگ، مسكو را علنا محكوم و به جنايت جنگي در اوكراين متهم كرد. ماريا زاخارووا، سخنگوي وزارت خارجه روسيه در ماه جولاي، تل‌آويو را به اتخاذ مواضع «كاملا مخرب» و بيان اظهارات «مغرضانه» متهم كرد.
دولت ولاديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين به دفعات از تل‌آيو خواسته تا براي كي‌يف كمك نظامي بيشتر به ويژه پدافند هوايي تامين كند. در نوامبر ۲۰۲۲، بني گانتس، وزير جنگ وقت رژيم اسراييل مدعي شد كه تل‌آويو نمي‌تواند سامانه پدافند هوايي «گنبد آهنين» براي اوكراين بفرستد، چون نه تنها قادر نيست كه به اندازه كافي اين سامانه را توليد كند، بلكه ارتش رژيم اسراييل به اين سامانه‌ها نياز بيشتري دارد.
باراك راويد، خبرنگار بخش خاورميانه «آكسيوس»، اظهارات كوهن را نشانه‌اي از تغيير رويكرد تل‌آويو در قبال جنگ اوكراين و «سوگيري اسراييل به سمت مسكو» تعبير كرده است. كوهن كه پنجشنبه هفته گذشته به سمت وزير خارجه رژيم اسراييل منصوب شد، پيش از اين هدايت وزارتخانه‌هاي اقتصاد و اطلاعات تل‌آويو را برعهده داشت. او در ادامه گفت كه روابط رژيم اسراييل و امريكا «در اولويت» بوده و هيچ جايگزيني براي روابط واشنگتن- تل‌آويو وجود ندارد.