آيا زمانه، زمانه داستان كوتاه است؟

درخصوص كم‌حوصله شدن انسان معاصر و اينكه ذائقه‌اش بيشتر به سوي توليدات سهل‌الوصول رفته، بسيار گفته شده. در بيان دلايل اين امر هم مي‌توان به موضوعات مختلفي اشاره كرد. از تسريع فرآيندهاي ارتباطي تا گمگشتگي معنا در عصر حاضر. اينها را نوشتيم تا برسيم به آنچه نويسنده نام‌آشناي ايراني در گفت‌وگويي تصريح كرده است. صمد طاهري به ايسنا گفت كه ديگر دوره رمان گذشته و زمانه زمانه داستان كوتاه است. 
طاهري رمان را متعلق به قرن هجدهم دانسته و مي‌گويد: زمانه ما دوران شتاب و سرعت است، ديگر آدم‌ها اين فراغت را ندارند كه طي چند ماه يك رمان قطور چندجلدي بخوانند. 
 اين داستان‌نويس درباره فعاليت‌هاي خود و اينكه كتاب جديدي آماده چاپ دارد يا نه، به ايسنا گفت: در حال جمع‌آوري يك مجموعه داستان هستم، احتمالا تابستان يا پاييز سال آينده منتشر خواهم كرد؛ درنظر دارم يك مجموعه داستان با ۱۰ داستان كوتاه بنويسم كه چهار، پنج‌تا از داستان‌هايش را نوشته و چهار، پنج‌تا طرح داستان نيز در ذهن دارم. داستان‌هاي نوشته‌ شده هنوز جزيياتي دارند و بايد بازنويسي شوند. فكر مي‌كنم ۶ ماه طول مي‌كشد تا ‌آماده شود.
او تفاوت‌ داستان‌هاي جديد با مجموعه‌هاي قبلي‌اش را در شيوه روايت آنها بيان كرده و گفت: هر نويسنده‌اي جهان ذهني خود دارد و در همان جهان ذهني مي‌نويسد، در واقع يك خط سير ذهني را دنبال مي‌كند و فقط مضمون و سوژه‌هايش متفاوت است.
طاهري درباره اينكه آيا داستان‌هاي اين مجموعه بومي خواهد بود، اظهار كرد: هر نويسنده‌اي در هر جاي جهان كه زندگي كند، درباره اتفاقات سرزمين خود مي‌نويسد، با اين‌ نگاه هر نويسنده‌اي را مي‌توانيم بومي اطلاق كنيم. اما بومي‌نويسي به معناي خاص به اين معناست كه نويسنده درباره يك منطقه خاص و مسائل خاص آن منطقه، بنويسد. اگر بخواهم مثال بزنم، مجموعه داستان «لالي» بهرام حيدري در اين نوع قرار مي‌گيرد. اين مجموعه شامل ۲۵ داستان است كه در روستاي لالي مي‌گذرد، آدم‌ها همان هستند و تكرار مي‌شوند، مسائل اجتماعي و عاطفي جامعه در محدوده همان روستا مي‌گذرد. اما كارهاي من متفاوت است، داستاني دارم كه رئال است، داستاني دارم كه فانتزي است يعني همه داستان‌هايم صرفا رئاليستي نيستند، شخصيت‌ها در داستان‌هاي مختلف، متفاوت هستند، داستان در مناطق مختلف از تبريز و تهران گرفته تا شمال و جنوب مي‌گذرد. البته منظورم اين نيست اگر داستان فقط در يك محدوده بگذرد عيب است يا حُسن؛ مجموعه «لالي» كه عنوان كردم، يكي از درخشان‌ترين مجموعه داستان‌هاي زبان‌ فارسي است.
نويسنده «زخم شير» و «شكار شبانه» درباره «داستان كوتاه» كه به نظر سبكي سهل و ممتنع در داستان‌نويسي، گفت: از نظر من كه ۴۶ سال است در زمينه داستان كوتاه كار مي‌كنم، نوشتن داستان كوتاه، كار سختي است. مجال نوشتن كوتاه است و شما بايد در يك مجال كوتاه حرف خود را بزنيد و از نظر داستاني هم هيچ‌ كمبود و نقصي نداشته باشيد. داستان كوتاه مانند مينياتوركاري است. هر حركت اضافي مانند جمله يا پاراگراف اضافي توي ذوق مي‌زند، اما رمان امكان مانور بيشتري را به نويسنده مي‌دهد، نويسنده مي‌تواند هر چه مي‌خواهد شرح دهد. ما نويسنده‌هاي جهاني داريم كه فقط رمان مي‌نويسند، زيرا رمان مجال بيشتري براي حرف زدن به آنها مي‌دهد. همان‌طور كه گفتم داستان كوتاه مينياتوري بوده و ظريف‌كاري دارد.
 او درباره توجه خود به داستان كوتاه، افزود: همان‌طور كه گفتم هر نويسنده‌اي جهان ذهني خود را دارد؛ يك نويسنده صرفا رمان‌نويس است مثلا علي‌محمد افغاني- نويسنده «شوهر آهوخانم» كه چند رمان ديگر هم دارد اما او يك داستان كوتاه ندارد، زيرا جهان ذهني‌اش رمان است يا دولت‌آبادي را به نحوي مي‌توان رمان‌نويس دانست برعكس هوشنگ گلشيري كه داستان‌كوتاه‌نويس بود. يا در حوزه داستان كوتاه از قاضي ربيحاوي، احمد حسن‌زاده و حسن بهرامي مي‌توان نام برد. خود من براساس دنياي ذهني و علاقه‌ام، داستان‌ كوتاه مي‌نويسم. البته كار بلند هم دارم، مثلا رمان كوتاه «برگ هيچ درختي» و «پيرزن جواني كه خواهر من بود».
طاهري در توضيح اينكه به ‌نظر مي‌رسد مردم هم به خواندن داستان كوتاه تمايل نشان داده‌اند، گفت: رمان متعلق به قرن ۱۸ و ۱۹ است. قرن بيستم، قرن داستان كوتاه است كه با ادگار آلن‌پو و چخوف معرفي مي‌شود. زمان ما زمانه شتاب و سرعت است؛ هر روز شاهد اين هستيم كه يك تكنولوژي جديد ابداع و وارد زندگي ما مي‌شود. در زمينه مطالعه هم آدم‌ها ديگر فراغت اينكه ماه‌ها بنشينند و رمان قطور چندجلدي بخوانند ندارد، كمتر اين فراغت حاصل مي‌شود و آدم‌ها فرصت مطالعه ندارند.
صمد طاهري با بيان اينكه رمان هنوز جايگاه خاص خود را دارد، اظهار كرد: مردم در سال‌هاي اخير به داستان كوتاه تمايل نشان داده‌اند. چند سالي‌ هم مي‌شود گونه «داستانك» ابداع شده، يك داستان نيم‌صفحه يا يك‌صفحه‌اي. فكر مي‌كنم امروزه داستان كوتاه بُرد بيشتري دارد؛ زيرا شما با گذاشتن دو ساعت وقت، يك داستان خوانده و آنچه را كه مي‌خواهيد، دريافت مي‌كنيد.