فرشاد مومني در نشست تخصصي شاخه اقتصادي گروه علوم انساني فرهنگستان علوم:
وقتي ساختار قدرت به تسخير دلال‌ها درآمده، دنبال نفوذ در كجا مي‌گرديد؟
نشست تخصصي شاخه اقتصادي گروه علوم انساني فرهنگستان علوم با موضوع «بودجه و بحران يادگيري دولت» برگزار شد. فرشاد مومني عضو هيات‌علمي دانشگاه علامه و اقتصاددان در اين نشست، با بيان اينكه در شرايط بحراني، شيوه‌هاي تك‌بعدي‌نگر پاسخگو نيست، گفت: وقتي توسعه، عدالت و آزادي محور كوشش تصميم‌گيران قرار گيرد، مشاركت، يادگيري و... به رويه‌هاي گانگستري تقدم مي‌يابد. حكومتگران بفهمند كه هركس در مواجهه با مردم بر طبل خشونت مي‌كوبد مشكوك يا نادان است. جامعه‌اي كه شهروندان خود را گرامي ندارد، قادر به انجام كارهاي بزرگ نيست. خوار كردن شهروندان به خواري مضاعف و بزرگ‌تر حكومت‌ها مي‌انجامد. ما مي‌توانيم ذهن خود را به صدها سال پيش ببريم و ياد بگيريم كه سهل‌انگاري مالي حكومت‌ها و تحميل فشارهاي مافوق طاقت مالياتي در شرايط بحراني، يكي از ريشه‌هاي سقوط تمدن‌ها است. مومني افزود: مقامي كه بايد مساله ترافيك را حل كند عليه توليدكننده داخلي و به نفع خارجي‌ها حرف مي‌زند بعد همان‌ها كه اين افراد را در اين مناصب مي‌گمارند، مي‌گويند ما نسبت به نفوذ حساس هستيم. وقتي ساختار قدرت به تسخير واردات‌چي‌ها و دلال‌ها مي‌آيد به جاي كشف نفوذ از بيرون بايد خود را در آينه ببيند. وقتي وزير شما سنگ واردات را به سينه مي‌زند دنبال نفوذ در كجا مي‌گرديد؟ نفوذ در انديشه‌ها نمود پيدا مي‌كند.
شوك درماني لاشخورها را چاق كرده
به گزارش جماران، مومني با تاكيد بر فروافتادگي مالي دولت در اثر شوك درماني‌ها، گفت: صندوق پول گزارشي از ميزان مسووليت‌شناسي حكومت‌هاي جهان در خصوص تعهدات خود ارايه كرد كه فقط 5 كشور در دنيا هستند كه وضع بدتري از ايران دارند. يعني شوك درماني لاشخورها را چاق كرده و مردم و توليدكنندگان را به فلاكت كشانده است و ايران را به يكي از بي‌مسووليت‌ترين كشورها تبديل كرده است. او افزود: به ازاي يك واحد نقدينگي كه بانك مركزي خلق مي‌كند، بانك‌هاي خصوصي نزديك به 6 برابر آن پول خلق مي‌كنند. وقتي ما مي‌گوييم تا زماني كه بانك‌هاي خصوصي فعال هستند شما نمي‌توانيد در بازار پول اعمال حاكميت كنيد، چنين حساب و كتاب‌هايي دارد. وقتي بيش از 60 درصد بازار سرمايه در اختيار فعاليت‌هاي رانتي- معدني و سوداگرانه است، با شاخصي كه گوياي واقعيت اين بازار نيست با حكومت بازي مي‌كنند و باج مي‌گيرند. اگر حكومت نسبت به اين شيوه‌ها حساس نشود، نمي‌تواند از عهده اين ناآرامي‌ها و آشفتگي‌ها بر بيايد. او اضافه كرد: به اندازه فاصله ارز 4200 تا 28500 تومان به سر چه كساني گل زديد؟ نمي‌بينيد چه كساني را به افلاس كشيديد و چه كساني را چاق كرديد كه حالا مي‌گوييد دوباره روز از نو؟ مي‌خواهند ارز جهانگيري كه آن همه در تقبيحش حرف زدند را با 100 پله بي‌آبرويي بيشتر به عنوان ارز مخبر جا بيندازند.
نحوه تخصيص ارز را شفاف كنيد
استاد اقتصاد دانشگاه علامه افزود: ما به تمام روساي بانك مركزي از سال 1396 تاكنون گفته‌ايم نحوه تخصيص ارز در حدفاصل سال‌هاي 1394 تا 1396 را شفاف كنيد. از چه مي‌ترسيد كه داده‌هاي تخصيص دلار مربوط به مديريت قبل خودتان را منتشر نمي‌كنيد؟ چطور داده‌هاي قبل و بعد آن منتشر شده اما داده‌هاي مربوط به اين دوسال عمومي نمي‌شود؟ چه چيزي در آن داده‌ها وجود دارد؟ اكنون به رييس جديد بانك مركزي هم مي‌گوييم هم داده‌هاي مربوط به آن سال‌ها و هم داده‌هاي مربوط به سال 1400 به بعد را منتشر كنيد.
دست از شوك درماني برداريد
مومني گفت: از تجربه سال 1401 پرهيز كنيد و دست از شوك‌درماني برداريد. چندبار بايد اين سياست شكست بخورد تا از آن درس بگيريم؟ يادتان رفته كه مي‌گفتند، بگذاريد ارز ترجيحي را حذف كنيم تا توليدكننده‌ها حمايت شوند؟ آيا شرافت اين را دارند كه بگويند ميزان توليد مرغ چقدر در اين 8 ماهه كاهش يافته است؟ وقتي شما بر سر توليدكننده مرغ مي‌زنيد راه را براي واردات مرغ باز مي‌كنيد. درباره هر توليد ديگر هم اين است. فشارهاي فاسد رانتي به خودروسازها آورديد و آنها را به مركز مطامع رانتي تبديل كرديد بعد با افتخار مي‌گوييد ما راه را براي واردات خودرو باز مي‌كنيم؟ در شرايطي كه كشور با اين همه بحران روبرو است بايد تصميم‌گيران ما افتخار كنند كه خودرو وارد مي‌كنند؟
افزايش نرخ ارز، كسري را بيشتر مي‌كند
حسين نمازي رييس شاخه اقتصادي فرهنگستان علوم و وزير اسبق دارايي ديگر سخنران اين نشست در سخنان كوتاهي گفت: استفاده از تجربه‌هاي تاريخي در بودجه‌ريزي خيلي حايز اهميت است. بايد ديد دانش اقتصاد به چه اندازه به دانش‌هاي تجربي نزديك است. يك نظريه مطرح است كه نظريات اقتصادي قابل تجربه است و با مشاهدات عملي نشان داده مي‌شود كه نظريات اقتصادي با واقعيت چقدر انطباق دارد. وي افزود: من سال‌ها پيش گفتم شما فكر مي‌كنيد اين سياست درست است و كسري مالي دولت را رفع مي‌كند. هفتاد درصد متقاضي ارز خود دولت است بنابراين افزايش نرخ ارز، كسري را بيشتر مي‌كند. وقتي ما از اين تجارب استفاده نكنيم و باز نرخ ارز را افزايش مي‌دهيم بايد بدانيم كساني كه اين سياست را پيشنهاد مي‌كنند يا فاقد درك هستند يا به خاطر اهداف و منافعي كه دارند با ذينفعان زد و بند مي‌كنند. اگر ما سعي كنيم از تجربيات عملي و مشاهدات عيني خود در اين سي سال استفاده كنيم، بسياري از مسائل اين روزها را نخواهيم داشت.