هفته شلوغ ديپلماتيك
در امارات
ابوظبي تلاش ميكند
به هاب سياست خارجي منطقه بدل شود
شهاب شهسواري
امارات متحده عربي در طول هفته گذشته به مركز سفرهاي ديپلماتيك منطقه تبديل شده است. علاوه بر سفر چهار روزه يون سوك يول، رييسجمهور كره جنوبي به امارات متحده عربي، الهام علياف و قاسم جمرات توكايف، روساي جمهور آذربايجان و قزاقستان و تعداد زيادي از رهبران آفريقايي هم روز گذشته به امارات متحده عربي رفتند. در اين ميان امارات، در حال تبديل شدن به يكي از مقاصد اصلي ديپلماتيك در منطقه است كه به نظر ميرسد پس از دورتر شدن سياستهاي منطقهاي امارات متحده عربي از رويكرد تهاجمي محمد بن سلمان، وليعهد عربستان سعودي، سياست خارجي اين كشور در حال تحول به سمت همكاريهاي گستردهتر منطقهاي و جهاني است. امارات قرار بود نخستين مقصد سفرهاي خارجي بنيامين نتانياهو، نخستوزير اسراييل پس از انتخاب مجددش به اين مقام باشد، هرچند انجام اين سفر در طول هفتههاي گذشته به تاخير افتاد، اما همچنان احتمال انجام اين سفر وجود دارد. علاوه بر اين، هفته گذشته ابوظبي، ميزبان نشست مقدماتي گروه عربي- امريكايي- اسراييلي نقب بود. مقامهايي از ايالات متحده امريكا، اسراييل، امارات، بحرين، مراكش و مصر، براي برنامهريزي در خصوص اجلاس نقب ۲ كه قرار است بهار آينده در مراكش برگزار شود، به ابوظبي سفر كردند تا در خصوص دستور كار نشست نقب ۲ رايزني كنند. نخستين نشست گروه نقب، با حضور وزراي خارجه مصر، امريكا و اسراييل و سه كشور غربي كه به تازگي روابط خود را با اسراييل عاديسازي كردهاند، فروردين ماه امسال در صحراي نقب در سرزمينهاي اشغالي برگزار شدهبود.
سفر رييسجمهور كره جنوبي به امارات
رييسجمهور كره جنوبي، قبل از سفر خود به سوييس براي شركت در اجلاس داووس، سفري چهارروزه به امارات متحده عربي داشت كه يكي از اهداف آن شركت در نشست هفته پايداري ابوظبي بود. در عين حال در اين سفر گفتوگوهايي براي صادرات سلاحهاي ساخت كره جنوبي به امارات متحده عربي انجام شد و يون سوك يول، رييسجمهور كره جنوبي از نيروگاه هستهاي براكه در امارات كه با مشاركت سئول به بهرهبرداري رسيده است بازديد كرد. در طول سفر يون به ابوظبي، امارات و كره جنوبي ۱۳ يادداشت تفاهم در زمينههاي مختلف استراتژيك امضا كردند. هدف از اين يادداشتهاي تفاهم كه تحت نظارت محمد بن زايد، رييس امارات و يون سوك يول، رييسجمهور كره جنوبي امضا شد، تقويت پايههاي همكاري مشترك بين دو كشور است. به گزارش ميدلايستنيوز اين يادداشتهاي تفاهم شامل شراكت سرمايهگذاري استراتژيك بين بانك صنعت كره و صندوق مبادله ملي امارات، همكاري مالي بين بانك صادرات و واردات كره و موسسه انرژي ابوظبي، پروژه ذخيره كره و امارات با هدف صادرات نفت به كره به صورت پايدار، توافقنامه اداري ويژه در حوزه انرژي هستهاي كره و امارات در زمينههاي مسالمتآميز و يادداشتهاي تفاهم در زمينههاي همكاري در صنعت و دفاع استراتژيك، شراكت در بازار كربن، همكاري در زمينه توليد هواپيماي غيرنظامي، همكاري در زمينه امور فضايي، شركتهاي تقريبا بزرگ و كوچك، بخش نوآوري و منابع دريايي است. سفر رييسجمهور كره جنوبي، نخستين سفر در اين سطح از زمان برقراري روابط ديپلماتيك بين دو كشور است.
حضور گسترده رهبران آفريقايي در ابوظبي
اما يون، تنها مهمان محمد بن زايد در ابوظبي نبود. به مناسبت برگزاري هفته پايداري ابوظبي ديگر مهمان اين هفته امارات متحده عربي، الهام علياف، رييسجمهور آذربايجان بود كه يكشنبه وارد ابوظبي شد. رييسجمهور آذربايجان در بدو ورود به ابوظبي مورد استقبال عبدالله بن عواد النعيمي، وزير دادگستري امارات به همراه جمعي از مقامات اين كشور در فرودگاه ابوظبي قرار گرفت. علاوه بر رييسجمهور آذربايجان، قاسم جومارت توكايف، رييسجمهور قزاقستان؛ واول رامكالاوان، رييسجمهور سيشل، ژائو مانوئل لورنسو، رييسجمهور آنگولا، هاكاينده هيچيلما، رييسجمهور زامبيا، نانا آكوفو آدو، رييسجمهور غنا، يووري موسويني، رييسجمهور اوگاندا، سورانگل ويپس جونيور، رييسجمهور پالائو، فيليپه جاسينتو نيوسي، رييسجمهور موزامبيك، ساميه سولوهو حسن، رييسجمهور تانزانيا، عزيز آخانوش، نخستوزير پادشاهي مراكش، ابي احمد، نخستوزير اتيوپي و تيهموكو ميليت، معاون رييسجمهور ساحل عاج مهمان امارات براي برگزاري اجلاس هفته پايداري ابوظبي بودند.
هفته پايداري ابوظبي
كنفرانس هفته پايداري ابوظبي ۲۰۲۳ ديروز دوشنبه با حضور محمد بن زايد آل نهيان، رييس امارات متحده عربي آغاز به كار كرد. به گزارش العين، اجلاس هفته پايداري ابوظبي ۲۰۲۳ كه توسط شركت «مصدر» سازماندهي شده است، به عنوان بخشي از فعاليتهاي هفته پايداري ابوظبي با حضور مقامات حوزه انرژي در جهان و به منظور تدوين دستور كار انرژي براي سال آينده و بررسي راهكارهاي دستيابي به «كربن صفر» آغاز به كار كرده است. كنفرانس دو روزه برجستهترين رويداد در هفته پايداري ابوظبي است كه از ۱۴ تا ۱۹ ژانويه برگزار ميشود. اين اجلاس بر چگونگي گسترش دامنه و نقش فناوريهاي نوآورانه و كيفي، تاكيد بر اهميت مشاركتهاي بينالمللي، بحث در مورد مسائل امنيت غذايي و انرژي و چگونگي تشكيل ساختارهاي مالي جهاني كه به گسترش اقدامات اقليمي كمك ميكنند، تاكيد دارد. علاوه بر اين، در اين اجلاس در مورد راههاي تامين منابع انرژي پايدار به موازات تلاش براي دستيابي به انتشار كربن صفر گفتوگو ميشود. اجلاس هفته پايداري ابوظبي ۲۰۲۳ در راستاي روند آمادهسازي اين كشور براي ميزباني از بيستوهشتمين اجلاس كنفرانس اعضاي كنوانسيون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغييرات آب و هوايي (۲۸ COP) برگزار ميشود. كنفرانس( ۲۸ COP )قرار است از ۳۰ نوامبر تا ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ در دبي برگزار شود.
سفر به تاخير افتاده
بنيامين نتانياهو، نخستوزير اسراييل قرار بود در نخستين سفر خارجي خود به امارات متحده عربي سفر كند. سفر به امارات متحده عربي، بعد از آنكه سال ۲۰۲۰، نتانياهو با ميانجيگري دونالد ترامپ، رييسجمهور وقت امريكا توافقنامههاي موسوم به ابراهيم را با بحرين و امارات متحده امضا كرد، يكي از حسرتهايي بود كه در دوران نخستوزيري پيشين او در دلش مانده بود. اين سفر بارها به دلايل فني و برنامهريزي و مشكلات بيماري كرونا به تاخير افتاده بود. در نتيجه نتانياهو تصميم داشت تا نخستين سفر خارجي خود را در دوره جديد نخستوزيرياش به امارات متحده عربي انجام دهد. اما اين سفر هم بار ديگر به دلايل نامعلومي به تاخير افتاد. روزنامه اسراييل هيوم، نوشته بود كه اين سفر به دليل تعرض ايتمار بنگوير، وزير امنيت داخلي به مسجدالاقصي از سوي امارات لغو شده است، اما باراك راويد، خبرنگار اسراييلي، همان زمان نوشته بود كه منابعش گفتهاند تاخير در اين سفر ارتباطي با موضوع تعرض به مسجدالاقصي ندارد و قرار است در زماني ديگر انجام شود.
در هر صورت، دولت امارات متحده عربي، با پيشبيني انجام اين سفر و نگرانيهاي منطقهاي مرتبط با آن، مانور ديپلماتيكي را براي كاهش دادن اعتراضات انجام داد. در اين مانور ديپلماتيك، سيف الزعابي، سفير امارات متحده عربي در تهران، پيام كتبي وزير خارجه امارات را به حسين اميرعبداللهيان، وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران تقديم كرد و عبدالله بن زايد، وزير خارجه امارات نيز شخصا براي ديدار با رييسجمهور سوريه، به دمشق سفر كرد. پيام وزير خارجه امارات به تهران و سفر او به دمشق، در كنار برگزاري نشست مقدماتي براي برگزاري اجلاس نقب ۲ در مراكش به ميزباني ابوظبي، نشان ميدهد كه بهرغم اعتراض امارات به تعرض وزير امنيت داخلي اسراييل به مسجدالاقصي، تحول چنداني در روابط امارات با رژيم اسراييل ايجاد نشده است و احتمالا سفر نتانياهو به امارات متحده عربي، به عنوان نخستين سفر خارجي او، هر چند با تاخير، به زودي انجام خواهد شد.
چندجانبهگرايي كوچك
فارن پاليسي در يادداشتي به قلم دو پژوهشگر مستقر در امارات، رويكرد جديد سياست خارجي امارات متحده عربي را در قالب «چندجانبهگرايي كوچك (Minilateralism)» يا «جمعگرايي (Plurilateralism)» توصيف ميكنند. امارات متحده عربي در سالهاي اخير به شكل چشمگيري فعاليتهاي خود را از سازمانهاي چندجانبه، به گروههاي چندجانبه كوچك منتقل كرده است، گروههايي مانند I2U2 (امريكا، امارات، هند و اسراييل)، نشست هند- فرانسه- امارات و گروه نقب نمونههايي از اين رويكرد جديد امارات متحده عربي هستند. حسين حقاني و ناراياناپا جاناردهان، دو پژوهشگر در انديشكده آكادمي ديپلماسي انور قرقاش، در مقالهاي براي فارن پاليسي نوشتهاند: «كشورها با توجه به تكه پاره شدن نظم جهاني، به گروههايي وارد ميشوند كه در قالبي ميان دوجانبه و چندجانبه قرار دارند و به آنها چندجانبه كوچك يا جمعگرا گفته ميشود. در حالي كه سياست خارجي ايالات متحده امريكا بهشدت بر رقابت تقابلي با چين و روسيه تمركز كرده است، قدرتهاي مياني ترجيح ميدهند كه يك جهان چندتراز و چندشبكهاي و حتي غيرقطبي ايجاد كنند. اين گروهها، با كار كردن در كنار يكديگر در دستوركارهاي خاص و گروههايي كوچكتر از كشورها از پيچيدگيهاي تصميمسازي در سازمانهاي بزرگتر اجتناب ميكنند.»
در ادامه اين مقاله آمده است: «قالب سازمانهاي چندجانبه، مانند سازمان ملل و اتحاديه اروپا، قادر به هماهنگي در سياستهاي خارجي نيستند و برخي از كشورها ترجيح ميدهند كه خارج از اينگونه موسسات رسمي در قابل شراكتهاي مسالهمحور و كوتاهمدت فعاليت كنند. چندجانبهگراي كوچك از لحاظ حوزه عملكرد نسبت به چندجانبهگرايي محدودتر است و تعداد كمتري از كشورها را كه منافع مشتركي دارند گرد هم ميآورد. اين جمعها عملگراتر، منعطفتر، اقتصادي و داوطلبانه هستند و به كاغذبازيهاي سازماني معمول وابسته نيستند.» در اين يادداشت آمده است: «سال ۲۰۲۲ رهبران سنگاپور، هند و امارات متحده عربي، تمايل خود را به اجتناب از موضعگيري به نفع امريكا و چين اعلام كردند. اغلب سازوكارهاي چندجانبه كوچك براي توسعه همكاريهاي عملي بين كشورهاي همفكر و اجتناب از روياروييهاي ژئوپوليتيك شكل ميگيرند. براي مثال گروه I2U2 گروهي با حضور امريكا، امارات، اسراييل و هند كه به كواد جديد مشهور شده است، از جمله اين سازوكارها است. عنوان كواد جديد گمراهكننده است، كواد به گفتوگوهاي امنيتي چهارجانبه استراليا، ژاپن، هند و ايالات متحده امريكا گفته ميشود. اما برخلاف كواد، I2U2 بر مبناي تمركز بر زيرساختهاي فناوري ايجاد شده است نه رقابت با چين يا رويارويي با ايران.»
اظهارات ضد ایرانی رییس جمهور کرهجنوبی در ابوظبی
به گزارش آسوشیتدپرس، یون سوک یول، رییس جمهور کره جنوبی در سفر به ابوظبی، در اظهاراتی ضد ایرانی گفت: «امنیت ملت برادر [امارات] امنیت ماست. دشمن امارات متحده عربی، تهدیدکنندهترین ملت برای آن، ایران است و دشمن ما کرهشمالی است. ما درست در شرایطی مشابه هستیم.»