درباره سوژه‌اي كه اين روزها ابراهيم حاتمي‌كيا را خبرساز كرد
آیا سریال موسی(ع) باید ساخته شود؟
تينا جلالي
هفته گذشته نام ابراهيم حاتمي‌كيا بعد از يك دوره طولاني، دوباره در صدر خبرها قرار گرفت و رقم بودجه سريالش او را در كانون توجه قرار داد. آنقدر برآورد هزينه سريال بالا بود كه حتي اگر نمي‌خواستيم، نمي‌توانستيم به رقم آن توجه نكنيم. آن‌هم درست در اوج زماني كه نرخ دلار در بازار هر لحظه ركورد مي‌زند و مردم از افزايش فشار مالي، تورم و گراني افسارگسيخته تنگ آمده‌اند، رقم بودجه حاتمي‌كيا در فضاي مجازي دست به دست مي‌شد. به اينها اضافه كنيد بيكاري اهالي سينما و ركود توليد فيلم را كه اختصاص اين رقم بودجه به حاتمي‌كيا بيشتر از اينكه از توليد ملي حكايت داشته باشد، از يك تبعيض و تفاوت خبر مي‌داد. بي‌راه نيست اگر بگوييم همچون مشكلات متعدد كشور، بودجه سريال حاتمي‌كيا خود بحران جديدي بود بر ديگر بحران‌ها.
رسانه‌ها در هفته گذشته از زواياي متعدد به چگونگي ساخته شدن اين سريال نگاه داشتند، فارغ از تمام نكات و حواشي مطرح‌شده اساسا طرح رقم بودجه 10 هزار ميليارد تومان براي سريال حضرت موسي درست نيست، اين سريال كه بعد از فرج‌الله سلحشور قرار بود توسط جمال شورجه ساخته شود، طبق روايت‌هايي كه در رسانه‌ها مطرح است، در سال 96 بودجه 250 ميليارد توماني براي آن برآورد شده بود. حالا با در نظر گرفتن تورم روبه رشد و افزايش هزينه ساخت سريال، بعد از 5 سال به صورت منطقي پنج برابر رقم بودجه 250 ميليارد توماني به يكهزار و 250 ميليارد تومان رسيده باشد.البته طبق گفته محمدرضا ميرتاج‌الديني، نايب‌رييس كميسيون برنامه و بودجه مجلس شوراي اسلامي قرار است اين رقم دوهزار ميليارد تومان در سال باشد اما يك منبع آگاه و مطلع به «اعتماد» گفته «بسياري از امكانات براي ساخت اين سريال رايگان در اختيار ابراهيم حاتمي‌كيا قرار مي‌گيرد». حال پرسش اين است كه با توجه به رشد تكنولوژي كه اساسا شرايط ساخت اين سريال را براي حاتمي‌كيا در بيشتر بخش‌ها تسهيل مي‌كند، اين ميزان بودجه چرا بايد به ساخت اين سريال اختصاص داده شود؟ بياييد، بگوييم با رشد نرخ تورم، برآورد بودجه سريال «موسي(ع)» هزار يا دو هزارميليارد تومان است. ما به شما مي‌گوييم اين رقم در شرايط فعلي با چند استدلال منطقي نبايد براي اين مجموعه خرج و اين سريال نبايد ساخته شود كه ما به صورت اجمالي به آن اشاره مي‌كنيم.
از بحث فيلمنامه شروع كنيم؛ با اين پرسش كه حاتمي‌كيا زندگي حضرت موسي را چگونه قرار است به قصه تبديل كند؟ آن‌هم موضوعي كه به خاطر سوءتفاهم‌‌هاي موجود بين پيروان ادياني چون اسلام و يهوديت وجود دارد! اگرچه پرداختن به زندگي و زمانه پيامبر اولو‌العزمي چون موسي به خودي خودي اهميت دارد و مي‌تواند از جهات مختلفي جذابيت هم داشته باشد اما ذيل اين نكته پرسش‌هايي هم مطرح است. اينكه حاتمي‌كيا قرار است چه ديدگاهي در فيلمنامه داشته باشد كه بتواند جهانشمول باشد و به جانبداري‌هاي فرقه‌اي و مذهبي متهم نشود؟ پاسخ به اين پرسش از آن رو اهميت دارد كه مي‌دانيم پروژه‌اي به بزرگي بودجه هزار ميليارد تومان، قرار نيست فقط منحصر به مخاطبان ايراني باشد. موضوع حساس ديگري كه وجود دارد اين است كه ديدگاه‌ها به دين يهود در دنيا يك‌دست نيست و حتي بين خود يهوديان - خصوصا با در نظر گرفتن ديدگاه‌هاي صهيونيستي- روايت‌هاي متفاوتي از دين يهود وجود دارد. حاتمي‌كيا قرار است چه روايتي از «سريال موسي» داشته باشد كه جامع و دربرگيرنده نظرات باشد و قصه را به ضد خودش تبديل نكند. نكته ديگر اينكه اساسا حاتمي‌كيا براي ساخت مجموعه تلويزيوني موسي(ع) چه دورخيزي در نظر گرفته است؟ آيا قرار است اين مجموعه در سطح جهان ديده شود؟ با كدام استراتژي و برنامه‌ريزي؟ به اينها اضافه كنيم موضوع تحريم ايران را و بپرسيم كدام كشور‌هاي جهان حاضر به نمايش فيلم حاتمي‌كيا مي‌شوند؟ همان‌طوركه ديگر رسانه‌ها هم مطرح كردند، آيا قرار است تجربه شكست‌خورده «محمد رسول‌الله» مجيدي را دوباره تكرار كنيم؟ آيا اين همان‌جايي نيست كه بايد تجربه شكست گذشته را به كار ببنديم. آيا به اين فكر شده كه اين سريال قرار است دست‌كم شش سال ديگر از تلويزيون پخش شود، آيا به سرنوشت اين پروژه بزرگ و زمان پخش سريال فكر كرده‌ايم؟ وقتي به دو راس سازنده اين سريال نگاه مي‌كنيم، يكي محمود رضوي و ديگري ابراهيم حاتمي‌كيا، مي‌بينيم كه از قضا هيچ‌كدام آنها تجربه ساخت سريال تاريخي را آن‌هم در ابعادي تا اين اندازه بزرگ و گسترده ندارند؛ آن‌طور كه مثلا كارگرداني چون داود ميرباقري را در مقام سازنده آثار تاريخي براي تلويزيون مي‌شناسيم. وقتي به پيشينه ميرباقري نگاه مي‌كنيم، مي‌بينيم او آثار موفقي در ژانر تاريخي دارد و با هر ميزان بودجه‌اي كه داشته، كارهاي قابل‌قبولي كرده. چه تضميني وجود دارد كه بودجه كلان سريال موسي به پاي اعتماد موجود به حاتمي‌كيا و رضوي هدر نشود؟
و نكته آخر اينكه در بحران اقتصادي كنوني كشور كه دامن‌گير حوزه‌هاي مختلف از دارو و درمان تا ساده‌ترين اقلام مصرفي مردم است، آيا بودجه بيش از هزار ميلياردي بايد به سريالي اختصاص داده شود كه معلوم نيست ديده مي‌شود يا خير؟