به مناسبت درگذشت خسرو سميعي مترجم مجموعه داستان‌هاي تن‌تن و ميلو
برتري اغراق شده انسان غربي
اميرحسين جعفري
تن‌تن صرفا يك كميك براي كودكان نيست و هنگام خواندن و ديدن تصاوير آن با يك سبك زندگي، گذر فرهنگي، رفتار سياسي و تاثيراتي رواني مواجهيم كه صرفا بر حسب اتفاق نيز شكل نگرفته و ذهن نويسنده با توجه به موقعيت زماني نگارش و وضعيت سياسي دوره تدوين آن را به تصوير و متن كشيده است كه در تمامي قسمت‌ها نيز وضعيتي ايده‌آل و انساني را به نمايش نمي‌گذارد و هرژه به عنوان يك اروپايي چشم آبي شخصيتي را آفريده است كه نگاهي برتري‌طلبانه اما با عواطف انساني از زاويه ديد تن‌تن را دنبال مي‌كند.خواندن و جذب محتواي كتاب‌هاي تن‌تن شدن به خصوص براي كودكان تاثيري قابل توجه را به‌دنبال دارد زيرا شخصيت برتر داستان كه همواره با موفقيت چالش‌هاي خود را به پايان مي‌رساند درك و دريافت‌هايي را به خواننده منتقل مي‌كند كه مي‌تواند در بطن رفتار روزمره و حتي نوع برخورد شخصيتي نيز تاثير بگذارد اما آمار مشخص و تحليل روانشناسانه دقيقي از اين تاثير به خصوص در ايران كه از سال 1350 با اين پديده آشنا شد وجود ندارد.
براي درك تاثير غيرتفريحي تن‌تن بايد نگاهي دوباره به خصوصيات او داشته باشيم؛ در اين ماجرا ما با يك خبرنگار جسور با نزديك سي سال سن مواجهيم كه سفر مي‌كند، تا جلد سيزدهم وضعيت مالي آنچناني ندارد، هيچ زن خاصي به او منصوب نمي‌شود، الكل نمي‌نوشد، سگ او همراه‌ترين شخصيت زندگي‌اش است، از قدرت بدني خوبي برخوردار است و تيراندازي و شنا را آموخته است.برآيند اين توانايي‌ها مجموعه‌اي از يك شخصيت قهرمان را ساخته است كه رفتار‌هاي غلط خود را نيز با رويكرد توجيه هدف براي استفاده از وسيله پنهان مي‌كند يا به نوعي القا مي‌شود كه تن‌تن داراي هيچ خطايي نيست و نگاه او به هر پديده درست‌ترين نوع نگاه است.از نگاه به قبيله‌هاي بومي آفريقا و امريكايي‌هاي سنتي تا نگاه سياسي به كشوري مخروبه به نام سرزمين شورا‌ها و درگيري با مافياي ژاپني و مصري كه به خواننده القا مي‌كند در اين فرهنگ‌ها تبهكاري نيز رخ مي‌دهد و اين يك اروپايي قدرتمند است كه مي‌تواند نجات‌بخش مليت‌هاي توسعه نيافته باشد.
هرچند اگر بخواهيم نگاه‌هاي بدبينانه تاثيرات رواني تن‌تن را كنار بگذاريم، ذهن هرژه نكات جالبي را نيز در روند داستان‌ها به نمايش گذاشته است كه نشان از تصورات سورئال اما واقعي هرژه دارد كه بعضا سال‌ها بعد از انتشار كتاب‌هاي او به واقعيت پيوستند مانند تجربه سفر به ماه، كشف ماده‌هاي ناشناخته در قبايل امريكا‌ي‌جنوبي، كشف گنج در كف اقيانوس‌ها يا پيدا كردن يك خرس در قلعه‌اي متروكه در جزيره سياه!كه باعث مي‌شود ذهن خواننده نوجوان و كودك در روياپردازي‌هاي علمي و غيرعلمي و تلاش براي كشف ناشناخته‌ها و جسارت سفر شايد ايجاد نوعي تمايل براي خبرنگار شدن براي يافتن حقيقت تاثيرگذار باشد اگرچه خبرنگاري انجام شده از سوي تن‌تن به طرز قابل توجهي درگير اغراق شده است و نوع كنش او بعضا به يك كارآگاه جنايي بيشتر از يك خبرنگار مطبوعاتي شبيه است و با واقعيت خبرنگاري در عمده كشور‌هاي جهان متفاوت است و اين قدرت اغراق شده بخشي از جذابيت كودكانه ايست كه مخاطب را به پيش مي‌برد و تحت تاثير قرار مي‌دهد. اطرافيان تن‌تن نيز فصل قابل‌توجهي از اين ماجرا هستند؛ اطرافياني كه با وجود چالش‌هايي در زندگي شخصي‌شان چهره‌هاي مثبت تلقي مي‌شوند و انسان‌هاي مضري در كنار تن‌تن ديده نمي‌شوند.از هادوك كه ملواني معروف است اما چالشش گرفتاري با الكل است تا تورنسل كه دانشمندي مهم است اما مقداري بي‌حواس و كم شنواست.اگرچه چهره‌هاي ديگري نيز وجود دارند كه رنگ كمتري را به خود اختصاص مي‌دهند اما آنها نيز همواره شخصيت‌هايي با رويكرد مثبت به نمايش گذاشته مي‌شوند.اگرچه تمامي اين شخصيت‌ها رگ وجودي‌شان به دست‌هاي هرژه وابسته بود. مرگ هرژه به نوعي پايان جست‌وجوگري‌هاي تن‌تن شد زيرا طبق شنيده‌ها هرژه اجازه ادامه داستان‌هاي تن‌تن بعد از مرگ خود را نداده است و همين امر باعث شد تمامي آنچه از تن‌تن در دست داريم صرفا مختص به ذهن يك شهروند بلژيكي باشد و حضور تن‌تن در زمان‌هاي بعدي، با تكنولوژي‌هاي جديد، سني بيشتر و كشور‌هاي ديگر را شاهد نباشيم.هرچند تن‌تن هنوز زنده است و كتاب‌هاي او در تيراژ‌هاي قابل‌توجهي حتي در ايران به فروش مي‌رسد و مخاطب‌هاي بسياري دارد و اقتصاد جالبي را نيز براي مخاطبين ايجاد كرده است و شاهد فروش وسايل مربوط به تن‌تن در صفحات اينستاگرامي و سايت‌ها هستيم.شايد اگر هرژه زنده مي‌ماند پاي تن‌تن به ايران نيز مي‌رسيد و صرفا به اشاره‌اي گذرا به نام تهران در كتاب پرواز 714 خلاصه نمي‌شد.