پاسخ فلسطيني‌ها به حملات مرگبار اسراييل به اردوگاه جنين
چرا نتانياهو آتش تنش را در كرانه باختري روشن كرد؟
محمدحسين لطف‌الهي
كمتر از 48 ساعت پس از حمله سربازان اسراييلي به اردوگاه جنين در كرانه باختري كه به كشته شدن 9 فلسطيني از جمله يك زن مسن منجر شد، دو عمليات تلافي‌جويانه فلسطيني‌ها در شهر قدس، بحران جديدي را براي دولت نوپا و افراطي بنيامين نتانياهو ايجاد كرده است.
يك نوجوان فلسطيني روز شنبه 28 ژانويه در بخش شرقي شهر قدس به سوي اسراييلي‌ها آتش گشود كه در پي اين حمله دست كم دو اسراييلي زخمي شدند. ماگن ديويد آدام، رييس اورژانس اسراييل مي‌گويد اين اتفاق ساعت 40: 10 صبح روز شنبه اتفاق افتاد و مهاجم يك نوجوان 13ساله فلسطيني بود. به گفته او، تيراندازي يكي از «شهرك‌نشينان غيرنظامي و مسلح» باعث شد اين نوجوان جان خود را از دست بدهد.
اين حمله در شرايطي انجام گرفت كه شامگاه جمعه 27 ژانويه، تيراندازي يك مرد مسلح 21ساله فلسطيني به سوي نمازگزاران در يك كنيسه در شرق قدس به كشته شدن 7 اسراييلي منجر شده بود و فلسطيني‌ها براي جشن گرفتن اين حمله كه پاسخي به جنايت روز پنجشنبه اسراييلي‌ها در جنين بود به خيابان‌ها آمده بودند.
مقام‌هاي اسراييلي از دو حمله روزهاي جمعه و شنبه با عنوان «حمله تروريستي» ياد مي‌كنند اما فلسطيني‌ها آنها را حملات «شهادت‌طلبانه» مي‌خوانند.
حمله مسلحانه شامگاه جمعه به اسراييل يكي از مرگبارترين حمله‌ها طي سال‌هاي اخير بود. روزنامه واشنگتن‌پست نوشته است: «حمله‌هاي اخير در زماني اتفاق افتاد كه امكان ورود دوباره منطقه به يك چرخه تنش و خونريزي بسيار زياد است.»
شروع اين اتفاقات به روز پنجشنبه بازمي‌گردد؛ زماني كه نظاميان اسراييلي به بهانه بازداشت چند نفر از رزمندگان جهاد اسلامي وارد اردوگاه جنين واقع در كرانه باختري شدند و به روي فلسطينياني كه در اين اردوگاه حضور داشتند آتش گشودند. در اين حوادث 9 غيرنظامي از جمله يك زن مسن كشته شد و فلسطيني‌ها وعده دادند كه به زودي انتقام اين حمله را خواهند گرفت. مقام‌هاي فلسطين نيز در واكنش به اين مساله اعلام كردند به همكاري‌هاي امنيتي با اسراييل پايان خواهند داد.
«يك واكنش طبيعي»
حازم قاسم، يكي از سخنگويان حماس - گروهي كه كنترل غزه را در اختيار دارد - به رويترز گفته است كه حمله روز جمعه يك «پاسخ به جنايت اسراييلي‌ها در جنين و پاسخي طبيعي به اقدامات جنايتكارانه اشغالگرهاست.» قاسم مسووليت اين حمله را برعهده نگرفت. جهاد اسلامي فلسطين نيز به رغم ستايش اين حمله و شجاعانه خواندن آن از پذيرش مسووليت خودداري كرد.
الجزيره مي‌نويسد: حملات اسراييل در كرانه باختري به يك اتفاق عادي روزانه تبديل شده است و تنها در سال 2022 نزديك به 200 نظامي و غيرنظامي فلسطيني طي اين حملات جان خود را از دست داده‌اند. حزب‌الله لبنان نيز در بيانيه‌اي به ستايش اين حمله پرداخت: «اين عمليات دليرانه دشمن را سردرگم و نيز شكنندگي امنيت و تدابيرش را آشكار كرد و همچنين ترس و اضطراب را در دل رژيم و شهرك‌نشينانش انداخت.» در اين بيانيه آمده است: «اين عمليات پاسخي سريع، قاطع و جسورانه به تجاوزات و كشتارهاي دشمن صهيونيستي در اردوگاه جنين و ضربه محكمي به دولت فاسد و افراطي آن است. ما معيارهاي دوگانه ناعادلانه و غيرقابل قبول برخي از دولت‌هاي غربي و برخي از دولت‌هاي عربي با همدستي و سكوت در قبال كشتار دشمن صهيونيستي در اردوگاه جنين كه منجر به شهادت بسياري از مظلومان شد را به‌شدت محكوم مي‌كنيم. اين دولت‌ها در مقابل عمليات قدس و ديگر عمليات‌هاي فلسطيني‌ها را محكوم مي‌كنند كه در چارچوب حق دفاع از خود انجام مي‌شوند.»
در آستانه يك سفر مهم
افزايش تنش‌ها ميان اسراييل و فلسطين در شرايطي رخ مي‌دهد كه آنتوني بلينكن، وزير خارجه ايالات متحده قرار است روز يكشنبه 29 ژانويه به خاورميانه سفر كند و در تل‌آويو و كرانه باختري هم توقف داشته باشد. بلينكن روز شنبه در واكنش به اتفاقات اخير در بيانيه‌اي اعلام كرد كه «ايالات متحده به شديدترين وجه اين حملات وحشتناك تروريستي را محكوم مي‌كند.» در اين بيانيه آمده است: «ما در ارتباط نزديك با شركاي اسراييلي‌مان هستيم و بر تعهد خدشه‌ناپذير خود به امنيت اسراييل تأكيد مي‌كنيم.»
تام نيدس، سفير ايالات متحده در اسراييل در توييتر نوشت از وقوع اين حملات در روز جهاني زنده نگه داشتن ياد هولوكاست «شوكه» شده است. جيك ساليوان، مشاور امنيت ملي امريكا نيز اعلام كرد كه «رييس‌جمهور بايدن حمايت خود را از دولت و ملت اسراييل ادامه خواهد داد.» تايمز اسراييل نوشته است بايدن تماسي تلفني با نتانياهو داشته و حملات اخير را محكوم كرده است. بر اساس اين گزارش علاوه بر ايالات متحده، كشورهاي امارات، تركيه و 10 كشور اروپايي هم حملات را محكوم كرده‌اند. در چنين شرايطي ويليام برنز، مدير سازمان اطلاعات مركزي ايالات متحده در اسراييل حضور دارد. رسانه‌هاي امريكايي مي‌گويند: «تنش ميان اسراييل و گروه‌هاي فلسطيني، يكي از مهم‌ترين موضوع‌هاي مورد بحث او با مقامات اسراييلي و رهبر تشكيلات خودگردان فلسطيني است.»
اسراييل پاسخ مي‌دهد؟
پس از حمله مسلحانه در قدس، ايتامار بن گوير، وزير امنيت ملي و پس از آن بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي در ميان تدابير شديد امنيتي به محل حمله رفتند. بن گوير در واكنش به اين حمله گفته است: «بايد به حمله قدس پاسخ دهيم. وضع به همين منوال نمي‌تواند ادامه يابد.» ايتامار بن گوير جمعه شب از مكان عمليات قدس اعلام كرد: «هر اسراييلي بايد سلاح داشته باشد. ما سياست مسلح كردن را به زودي تغيير مي‌دهيم.»
به نوشته نشريه نيويوركر، «خريد اسلحه در اسراييل نيازمند مجوز دولتي است و فرد خريدار بايد شرايط لازم براي دريافت اين مجوز را داشته باشد. يعني داراي حداقل سن ۲۷ سال باشد و خدمت سربازي را پشت سر گذاشته باشد و در تست ايمني اسلحه و دريافت نامه از پزشك مبني بر برخورداري از سلامت جسمي و رواني پذيرفته شده باشد».
يوآو گالانت وزير جنگ نيز سفرش به امريكا را در پي حمله قدس متوقف و دستوراتي را مبني بر آماده باش نيروها براي هرگونه حادثه احتمالي ميداني صادر كرد. هرتزي هالوي، رييس ستاد ارتش اسراييل نيز دستور داد نيروهاي اضافي ارتش به كرانه باختري در پي اين حمله گسيل شوند. مقامات رژيم اسراييل فورا تجهيزات امنيتي را به منطقه فرستاده و منطقه را بستند. همچنين ارتش موانع نظامي را در مسيري كه قدس را به شمال كرانه باختري و جنوب آن مرتبط مي‌كرد، قرار داد. بنيامين نتانياهو درباره عمليات تيراندازي در نزديكي كنيسه‌اي در نزديكي شهرك بيت حنينا در قدس گفت: «بعد از نشست با سيستم‌هاي امنيتي تصميمات فوري بعد از عمليات را لحاظ كرديم. اين تصميمات را در جلسه عصر امروز شنبه كابينه مطرح مي‌كنيم تاتصويب شوند. از شهروندان مي‌خواهيم خودشان دست به اعمال قانون نزنند.» او افزود: «مي‌خواهم تاكيد كنم بايد از روي تصميم و درايت اقدام كنيم. از مردم مي‌خواهم خودشان دست به اعمال قانون نزنند، ما پليس، ارتش و نيروهاي امنيتي داريم آنها طبق اوامر كابينه عمل خواهند كرد.» نخست‌وزير اسراييل ادامه داد: «ما در يكي از بدترين حملاتي قرار داريم كه طي سال‌هاي اخير شاهد بوده‌ايم. قلب‌هاي ما با خانواده‌هاي كشته‌ها و زخمي‌هاست.»
عصر روز شنبه، كابينه اسراييل يك جلسه امنيتي تشكيل داد كه گفته مي‌شود براي مشخص كردن پاسخي است كه اسراييل مي‌خواهد به حملات اخير فلسطيني‌ها بدهد.
فرصتي براي نتانياهو
بن كاسپيت تحليلگر سياسي در المانيتور مي‌نويسد: «براي بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل تشديد تنش در جنين مي‌توانست يك راه مناسب براي تحريف مسير اعتراضاتي باشد كه عليه اصلاحات قضايي راستگرايان در اسراييل در جريان است.» او پيش‌بيني مي‌كند كه احتمال تشديد تنش‌ها در پي حملات روز جمعه و پاسخ احتمالي اسراييل هم وجود دارد. بن كاسپيت معتقد است: «حتي اگر خشونت‌ها تشديد شود، براي نتانياهو وضعيت به عنوان فرمانده كل نيروهاي مسلح شرايط راحت‌تري براي مقابله با اعتراضات گسترده و پيشبرد اصلاحات راديكال قضايي به وجود مي‌آيد.»
براي بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل تشديد تنش در جنين مي‌توانست يك راه مناسب براي تحريف مسير اعتراضاتي باشد كه عليه اصلاحات قضايي راستگرايان در اسراييل در جريان است. احتمال تشديد تنش‌ها در پي حملات روز جمعه و پاسخ احتمالي اسراييل هم وجود دارد. حتي اگر خشونت‌ها تشديد شود، براي نتانياهو وضعيت به عنوان فرمانده كل نيروهاي مسلح شرايط راحت‌تري براي مقابله با اعتراضات گسترده و پيشبرد اصلاحات راديكال قضايي به وجود مي‌آيد.