ضربه آخر تندروها به اينترنت
نايب‌رييس كميسيون مشترك طرح صيانت گفته طرح تصويب شده و به شوراي نگهبان مي‌رود، اما سخنگوي كميسيون گفته ابتدا بايد به صحن برود و عضو ديگر هم گفته كه مصوبه كلا غيرقانوني است
محمدحسن نجمي
انگار محدوديت‌ها و فيلترينگ جاري بر اينترنت در 4ماه گذشته، زير دندان بانيان طرح معروف به صيانت مزه كرده است؛ «صيانت‌چي‌ها» به دنبال آن هستند كه بي‌‌سر و صدا طرح موسوم به صيانت را در همان كميسيون مشترك جمع كنند و با سرعت زياد به شوراي نگهبان بفرستند.
درحالي كه نايب‌رييس كميسيون مشترك طرح صيانت گفته اين طرح تصويب شده و به شوراي نگهبان مي‌رود، اما سخنگوي كميسيون گفته ابتدا بايد به صحن برود و عضو ديگر هم گفته كه كلا مصوبه غيرقانوني است.
طرح موسوم به صيانت از حقوق كاربران در فضاي مجازي، پس از انتقاداتي كه متوجه خود كرد، با تغييراتي، به «نظام تنظيم‌گري فضاي مجازي» تبديل شد. بسياري معتقدند كه «نظام تنظيم‌گري فضاي مجازي» يا همان طرح كه به «صيانت» معروف است، در پي ايجاد محدوديت براي شهروندان در دسترسي به اينترنت است. البته كه طراحان و حاميان، اين موضوع را رد مي‌كنند.
با اين وجود روز گذشته «حسن نوروزي»، نايب‌رييس كميسيون مشترك، در گفت‌وگويي تاكيد كرد كه «طرح صيانت در كميسيون تصويب شده و به زودي راهي شوراي نگهبان مي‌شود.»
هرچند نوروزي مدعي ارسال مستقيم طرح به شوراي نگهبان شده، اما «لطف‌الله سياهكلي»، سخنگوي كميسيون صيانت به «اعتمادآنلاين» گفت كه چنين قراري نيست و طرح را پس از كميسيون بايد پيش از ارسال به شوراي نگهبان در صحن مجلس مطرح كرد؛ البته كه در صحن مجلس، نمايندگان وارد جزييات و محتواي طرح نخواهند شد و فقط تعداد سال‌هاي «اجراي آزمايشي» مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
صيانت‌چي‌هاي پايداري‌چي!
اغلب صيانت‌چي‌ها يا همان حاميان اين طرح مناقشه‌برانگيز، چهره‌هاي نزديك به جبهه پايداري از جريان‌هاي تندروي محافظه‌كار هستند و آنها علم اين طرح را در دست دارند. با حمايت پايداري‌چي‌ها، اين طرح در صحن مجلس مطرح نشد و اصطلاحا «اصل هشتاد و پنجي» شد.
براساس اصل 85 قانون اساسي «سمت نمايندگي قائم به شخص است و قابل واگذاري به ديگري نيست. مجلس نمي‌تواند اختيار قانون‌گذاري را به شخص يا هياتي واگذار كند، ولي در موارد ضروري مي‌تواند اختيار وضع بعضي از قوانين را با رعايت اصل هفتادودوم به كميسيون‌هاي داخلي خود تفويض كند، در اين صورت اين قوانين در مدتي كه مجلس تعيين مي‌نمايد به صورت آزمايشي اجرا مي‌شود و تصويب نهايي آنها با مجلس خواهد بود.» بر پايه اين اصل، كميسيوني تحت عنوان كميسيون مشترك تشكيل شد كه تعداد 16 نماينده در آن عضو شدند و به بررسي اين طرح پرداختند.
بايد به صحن برود
در همين رابطه، لطف‌الله سياهكلي، سخنگوي كميسيون صيانت هم تصويب اين طرح را در كميسيون مشترك تاييد كرد و گفت: «طرح مذكور بايد در صحن بيايد و مجوز بگيرد.»
نماينده قزوين در مجلس در گفت‌وگو با «اعتمادآنلاين»، درباره چگونگي تصويب طرح صيانت گفت: «اين طرح بعد از اينكه شوراي عالي فضاي مجازي تغييراتي در آن داد و كميسيون تنظيم مقررات راه انداخت، ذيل سياست‌هاي شوراي عالي فضاي مجازي كارش را پيش برده است.» او با بيان اين مطالب كه «طرح صيانت خيلي وقت است تصويب شده»، گفت: «همان زماني كه شوراي عالي فضاي مجازي تغييرش داد تصويب شد؛ چون قانون بايد ذيل سياست‌هاي كلان باشد.» به گفته سياهكلي، «اين طرحي كه تصويب شده آن طرح قبلي نيست و به صورت ماهوي تغيير كرده و در حد كميسيون تنظيم مقررات است.» اين درحالي است كه حسن نوروزي معتقد است چون اين طرح مشمول اصل 85 شده، جزيياتش هم در «كميسيون مشترك بررسي شد.» به گفته او «در كميسيون بحث‌هاي بسياري شد و آقاي مصري، نايب‌رييس مجلس هم حضور داشتند و نماينده‌هاي عضو كميسيون هم امضا كردند و اين مشكلات تعديل شد.»
جلسه رسمي و قانوني نداشته‌ايم
اما در واكنش به تصويب و آمادگي براي ارسال طرح به شوراي نگهبان، «غلامرضا نوري‌قزلجه»، عضو كميسيون مشترك صيانت، اين موضوع را رد كرد و گفت كه «پيش از بررسي طرح در جلسه، مطابق با آيين‌نامه كميسيون، اعلام تصويب شدن آن وجاهت قانوني ندارد.»
رييس فراكسيون مستقلين در گفت‌وگو با «اعتمادآنلاين»، روند كار كميسيون مشترك را شرح داد و گفت: «آخرين جلسه رسمي كميسيون حدود يك‌سال قبل برگزار شد و بعد از آن، يك جلسه ديگري را بر خلاف آيين‌نامه مجلس در حين بررسي بودجه سال 1401 به صورت غيرقانوني برگزار كردند.»
او با بيان اينكه «ما به آن جلسه اعتراض كرديم»، افزود: «معاونت قوانين مجلس اعتراض ما را پذيرفت و آن تصميم را ملغي كرد.»
نماينده بستان‌آباد در مجلس ادامه داد: «از آن زمان يعني حدود 11 ماه پيش، كميسيون مشتركي كه به كميسيون صيانت معروف است، هيچ جلسه رسمي و قانوني نداشته چون براساس آيين‌نامه داخلي كميسيون مشترك كه 6-5 جلسه صرف تنظيم آن شده، جلسات بايد با دعوت قبلي و با حضور ذي‌نفعان، اعم از بخش خصوصي، دولتي، مركز پژوهش‌ها باشد. همچنين بايد خبرنگاران هم حاضر باشند و از وب‌سايت خانه ملت، هم پخش مستقيم شود؛ اينها همه از جمله شروط اصلي تشكيل جلسات رسمي اين كميسيون است.»
تصميمات بر اساس آيين‌نامه بايد اتخاذ شوند
نوري قزلجه با بيان اينكه «بنابراين كميسيون هيچ جلسه رسمي نداشته است»، افزود: «البته دو مرتبه ما را به صورت پيامكي به جلسه دعوت كردند كه يكي هفته گذشته بود و ديگري هم حدود 40-30 روز قبل. در هر دو جلسه گفتم كه اين كميسيون و مجلس آيين‌نامه دارند؛ هر تصميم و اتفاقي كه در مجلس بيفتد بايد مبتني بر آيين‌نامه داخلي مجلس و در كميسيون‌هاي مشترك براساس آيين‌نامه اختصاصي آن كميسيون‌ها باشد.»
او افزود: «در جلسه آخر هم كه خلاصه طرح را آورده بودند، گفتم به محتوا ورود نمي‌كنيم ولي همين جلسه‌اي كه گذاشتيد، جلسه رسمي براي كميسيون محسوب نمي‌شود چون آيين‌نامه در آن رعايت نشده و به آن اعتراض كردم.»
نوري‌قزلجه با اشاره به اينكه «برخي اصرار داشتند در آن جلسه طرحي كه غير از طرح قبلي تهيه شده و خلاصه‌تر است را به تصويب برسانند»، ادامه داد: «حتي قصد داشتند تعداد سال‌هاي اجراي آزمايشي آن را هم مصوب كنند كه گفتم اين اقدام ايراد آيين‌نامه‌اي دارد.»
او با تاكيد بر اينكه به اعضاي كميسيون گفته «اين جلسه رسميت ندارد و نبايد تصميم‌گيري شود»، افزود: «آن جلسه حتي حد نصاب 16 نفر را هم نداشت و حضار 14 نفر بودند.»
او درباره محتواي طرح نيز تنها به اين بسنده كرد كه «تغييراتي در آن داده شده؛ چون برخي از اين مباحث در شوراي عالي فضاي مجازي تصويب شده و حتي دو ماده آن در بودجه 1402 آمده است.»
او در ادامه گفت كه «به اعضاي كميسيون هم گفتم اگر چيزي از اين جلسه منتشر نشود، من بحثي ندارم اما الان چون اشاره مي‌كنند كه تصويب شده و در حال ارسال به شوراي نگهبان است و اين مباحث؛ ديگر قابل قبول نيست كه بخواهند با فشار بر مجلس و شوراي نگهبان و جامعه اين موضوع را جا بيندازند.»
نوبت هيات‌رييسه است
رييس فراكسيون مستقلين مجلس يازدهم تاكيد كرد كه «در آن جلسه نه تعداد حاضرين در راي‌گيري درست بود؛ نه اطلاع‌رساني‌اش درست بود؛ نه شرايط تشكيل كميسيون طبق آيين‌نامه مجلس و كميسيون مشترك درست بود. بنابراين آنجا تصميم نمي‌تواند اتخاذ و قانوني تلقي شود.»
او ادامه داد: «چون بيش از يك‌سال از عمر كميسيون مشترك مي‌گذرد، اينجا بايد هيات‌رييسه مجلس بگويد كه اين كميسيون اعتبار دارد يا خير؛ اين موضوع هم بابت راي استمزاجي است كه پارسال گرفتند و هم بابت گذشت زمان از تشكيل آن.» عضو كميسيون مشترك صيانت افزود: «من هم مطمئنم هيات‌رييسه مجلس اگر تشخيصش بر اين باشد كه كميسيون مي‌تواند كماكان به كار خودش ادامه دهد، در آن صورت مطمئنا هيات‌رييسه، كميسيون مشترك را مجاب خواهد كرد كه جلسه رسمي و قانوني را مطابق آيين‌نامه مجلس و آيين‌نامه كميسيون مشترك تشكيل دهد و هر محتوا، پيشنهاد و... كه وجود دارد، آنجا بررسي شود.»
تصويب غيرقانوني است
نوري‌قزلجه افزود: «اگر قرار باشد تصميمي گرفته شود، حتما هيات‌رييسه به كميسيون مشترك ابلاغ مي‌كند كه جلسه را برقرار كنند و اين جلسه حتما بايد از قبل اطلاع‌رساني شود تا افرادي كه بايد حاضر باشند، حضور به هم برسانند و همين‌طور پخش زنده جلسات از طريق وب‌سايت خانه ملت بايد انجام شود. در آن صورت براي ادامه طرح تصميم‌گيري مي‌شود و آن چيزي كه الان به عنوان پيشنهاد يا هر مورد ديگر، روي آن بحث مي‌شود را مي‌توان بررسي كرد و اگر تصويب شود، مي‌توان گفت مصوب شده است و قبل از آن گفتن اعلام تصويب، هيچ وجاهت قانوني ندارد.»
او تاكيد كرد كه «آنچه از اين طرح در صحن مجلس بررسي خواهد شد، تنها تعداد سال‌هاي اجراي آزمايشي آن است وگرنه محتويات طرح در صحن مطرح نمي‌شود و بعد از اينكه سال‌هاي اجرا در صحن تصويب شد، راهي شوراي نگهبان مي‌شود.»
برانگيختن خشم جامعه
با وجود اين اختلافات، احتمالا هيات‌رييسه مجلس خواهد بود كه بايد تصميم بگيرد نقشه محافظه‌كاران تندرو براي صيانت كردن از مردم در فضاي مجازي به ثمر بنشيند يا در روند معمول طرح‌ها بررسي شود؛ از سوي ديگر اصل چنين طرحي مورد اعتراض افكار عمومي است و گويا اراده‌اي درصدد خشمگين كردن جامعه است؛ همين 4 ماه كه اينستاگرام و واتس‌اپ فيلتر شده‌اند و سرعت و كيفيت اينترنت كاهش يافته، به اندازه كافي ايجاد نارضايتي كرده است و تصويب و اجراي چنين طرحي كه خوب يا بد، در افكار عمومي به عنوان محدودكننده شناخته مي‌شود، مي‌تواند خشم‌ها را بيش از پيش كند. اينجا نوبت هيات‌رييسه مجلس است كه نشان دهد كدام سمت غش مي‌كند؛ سمت صيانت‌چي‌ها و پايداري‌چي‌ها يا سمت مخالفان صيانت؛ مخالفاني كه تعدادشان از دو راي‌شان در كميسيون مشترك بسيار بيشتر است اما جريان‌هايي مي‌خواهند نشان دهند كه هرقدر هم كه مخالفان يك اقدام زياد باشند اما تصميمات بر اساس اراده و خواست ما اتخاذ مي‌شود.
نوري‌قزلجه پاسخ مي‌دهد
چرا مصوبه كميسيون مشترك غيرقانوني است؟
تعداد حاضرين در راي‌گيري به حد نصاب نرسيده بود
اطلاع‌رساني براي حضور افراد درست نبود
شرايط تشكيل كميسيون طبق آيين‌نامه مجلس و كميسيون مشترك درست نبود
خبرنگاران در جلسه حاضر نبودند
از وب‌سايت مجلس پخش مستقيم نشد