هيات بزرگ ايراني با اميدهاي بزرگ در پكن
در نخستين روز سفر رييسي به چين، ۲۰ تفاهمنامه همكاري در حوزه‌هاي مختلف بين ايران و چين امضا شد
شهاب شهسواري |سيد ابراهيم رييسي، رييس‌جمهور اسلامي ايران كه دوشنبه شب تهران را براي سفري به دعوت رسمي همتاي چيني خود به مقصد پكن ترك كرده بود، ظهر ديروز با استقبال رسمي شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور چين، رسما ديدارهاي خود را آغاز كرد. در روز نخست از سفر سه روزه رييسي به چين، رييس‌جمهور ايران علاوه بر ديدار با همتاي چيني خود با نخست‌وزير چين و رييس كنگره ملي اين كشور نيز ديدار و گفت‌وگو كرد. همچنين مقام‌هاي ارشد ايراني و چيني در حضور روساي جمهوري دو كشور ۲۰ تفاهمنامه همكاري در حوزه‌هاي مختلف امضا كردند. ظهر ديروز، شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور چين در محل كنگره ملي خلق چين رسما از همتاي ايراني خود استقبال كرد. در اين مراسم به افتخار رييس‌جمهوري اسلامي ايران و هيات عاليرتبه همراه ۲۱ گلوله توپ شليك شد. براساس گزارش رسانه‌هاي چيني شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور چين در ديدار با رييسي بر عزم پكن براي تعميق همكاري‌ها با ايران در زمينه تجارت و كشاورزي و زيرساخت‌ها تاكيد كرده است. جين‌پينگ در ادامه به رييس‌جمهوري ايران گفت، چين بدون درنظر گرفتن هرگونه تغيير در شرايط منطقه‌اي و بين‌المللي به صورت تزلزل ناپذير همكاري‌هاي دوستانه خود با ايران را ادامه خواهد داد. وي با اشاره به برنامه‌اي هسته‌اي ايران نيز گفت: «پكن از ايران در حفاظت از حقوق مشروع خود و حل و فصل مناسب و فوري موضوع هسته‌اي ايران حمايت مي‌كند.» رييسي با ۶ وزير كابينه خود از جمله وزراي امور خارجه، نفت، اقتصاد، راه و شهرسازي، امور اقتصادي و دارايي، صنعت، معدن و تجارت و كشاورزي و چندين مقام بلندپايه ديگر از جمله مديركل بانك مركزي، معاونان سياسي و اقتصادي وزارت امور خارجه و معاون سياسي دفتر رييس‌جمهور به اين سفر رفته است.
مهم‌ترين دستور كار اين سفر همكاري‌هاي اقتصادي دو كشور و همچنين عملي كردن سند جامع همكاري‌هاي بلندمدت راهبردي ايران و چين است؛ سندي كه در آخرين سال دولت حسن روحاني، رييس‌جمهور پيشين ايران امضا شد و قرار بود روابط ايران و چين را به شكل گسترده‌اي توسعه دهد.
علي‌رغم گذشت نزديك به دو سال از امضاي سند جامع همكاري‌هاي بلندمدت راهبردي ايران و چين، شتاب سرمايه‌گذاري چين در ايران بسيار ناچيز است. هفته پيش، رييس سازمان سرمايه‌گذاري و كمك‌هاي اقتصادي و فني ايران، مجموع سرمايه‌گذاري چين را در اقتصاد از زمان روي كار آمدن دولت سيزدهم، يعني در طول يك سال و نيم، ۱۸۵ ميليون دلار اعلام كرد. اين رقم معادل ۰.۱درصد از مجموع ۱۴۰ ميليارد دلار سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي چين در جهان محسوب مي‌شود. با اين حال مبادلات تجاري ايران و چين با رسيدن به ۲۵ ميليارد دلار در 10 ماهه نخست سال جاري، چين را به بزرگ‌ترين شريك تجارت غيرنفتي ايران بدل كرده است. چيني‌ها حجم قابل توجهي نفت نيز از ايران خريداري مي‌كنند، اما دولت ايران به دليل نگراني از تحريم‌ها هيچ آماري از ميزان فروش نفت ايران به چين اعلام نمي‌كند و مشخص نيست دقيقا درآمد تهران از فروش نفت به چين چه مقدار است.
ما شيائولين، استاد روابط بين‌الملل در دانشگاه مطالعات بين‌الملل ژه‌جيانگ در هانگ‌ژو به روزنامه هنگ‌كنگي ساوت‌چاينا مورنينگ‌پست مي‌گويد: «ايران در حال حاضر دنبال اين است كه چگونه برنامه همكاري جامع ۲۵ ساله را عملي كند. در عين حال احتمالا رييسي دنبال حمايت‌هايي از سوي رهبران چين، براي مثال در حوزه استفاده از يوان براي سرمايه‌گذاري و معاملات انرژي، خواهد بود.»
رييسي: تحكيم پيوند ايران و چين در امنيت منطقه و جهان موثر است
سيد ابراهيم رييسي، در ديدار با شي جين پينگ، رييس‌جمهور چين با تاكيد بر ضرورت گسترش مناسبات دو كشور در زمينه‌هاي مختلف اقتصادي، تجاري، علمي، فناوري و فرهنگي، اجراي سند جامع مشاركت راهبردي ميان ايران و چين را اقدامي مهم در جهت تثبيت صلح و ثبات در منطقه دانست. رييس‌جمهور سفر هيات‌هاي اقتصادي و سياسي دو كشور به پايتخت‌هاي يكديگر و مذاكرات صورت گرفته بين طرفين را در گسترش مناسبات مهم و موثر توصيف كرد و افزود: «با وجود مخالفت دشمنان جمهوري اسلامي ايران و چين با تحكيم و گسترش روابط دو كشور، اين روابط با مديريت مطلوب طرفين گام‌هاي بلندي را طي كرده است.» رييسي در اين ديدار همچنين با بيان اينكه ايران و چين دوستان روزهاي سخت هستند و دوستي در روزهاي سخت، تسريع و تسهيل‌كننده پيوندها در ايام ديگر است، افزود: «تحكيم اين پيوندها و دوستي‌ها در امنيت منطقه و جهان موثر است.» رييس‌جمهور در ادامه با استقبال از تاكيد رييس‌جمهور چين بر احترام به تماميت ارضي جمهوري اسلامي ايران و همچنين مقابله با يكجانبه‌گرايي در نظام بين‌الملل، بر لزوم مقابله با دخالت بيگانگان در نقاط مختلف جهان تاكيد كرد. رييسي همچنين با قدرداني از نقش مثبت و سازنده چين در گفت‌وگوهاي رفع تحريم، به پيمان‌شكني امريكايي‌ها و بدعهدي كشورهاي اروپايي در عمل به تعهدات اشاره كرد و گفت: «غربي‌ها يك‌بار ديگر در مورد جمهوري اسلامي ايران گرفتار محاسبه غلط شدند غافل از اينكه ايران اسلامي و ملت رشيد آن بالنده‌تر و مطمئن‌تر از هر زمان ديگري در مسير توسعه و پيشرفت قرار دارند.»
رييس‌جمهور با اشاره به اينكه جمهوري اسلامي ايران مصمم به گسترش روابط دو كشور با رويكرد احترام متقابل است، تصريح كرد: «توسعه روابط ايران و چين رو به جلو بوده است، اما آنچه انجام شده با آنچه بايد انجام مي‌پذيرفته فاصله دارد و براي جبران اين عقب‌ماندگي بايد گام‌هاي بلندتري برداشت.» رييسي همچنين ضمن استقبال از ابتكار رييس‌جمهور چين در ارايه طرح «كمربند-راه» آمادگي جمهوري اسلامي ايران براي اجرايي شدن اين طرح را اعلام كرد. تاكيد بر گسترش همكاري‌هاي دو كشور در حوزه كشاورزي، خودرو‌سازي، معدن، گردشگري و همچنين فعال‌تر شدن كميسيون‌هاي مشترك اقتصادي، از ديگر محورهاي سخنان رييس‌جمهور در ديدار با رييس‌جمهور چين بود. رييسي در پايان ضمن تمجيد از همكاري چين در مقابله با همه‌گيري كرونا پيش از توليد واكسن در ايران گفت: «خوشبختانه امروز جمهوري اسلامي ايران با توليد ۶ واكسن كرونا نه تنها به خودكفايي در اين زمينه رسيده، بلكه به يكي از معدود صادركنندگان آن نيز تبديل شده است.»
در اين ديدار شي جين پينگ، رييس‌جمهور چين نيز با اشاره به روند رو به توسعه روابط ايران و چين، اجراي سند جامع مشاركت راهبردي ميان دو كشور را در تعميق و گسترش روابط دو كشور بسيار موثر دانست و گفت: چين قاطعانه معتقد به توسعه روابط با ايران است. رييس‌جمهور چين در ادامه با انتقاد از اعمال يكجانبه‌گرايي و رفتارهاي زورمدارانه كشورهاي غربي در صحنه بين‌الملل افزود: «متاسفانه اين كشورها همچنان بر رويكرد غلط دوران جنگ سرد اصرار دارند و همين موجب آسيب ديدن هنجارهاي بين‌المللي و صلح و امنيت جهاني شده است.» شي جين پينگ ضمن حمايت از تماميت ارضي جمهوري اسلامي ايران، بر لزوم مقابله با يكجانبه‌گرايي، دخالت بيگانگان و تهديد امنيت و ثبات در منطقه و جهان تاكيد كرد. رييس‌جمهور چين در بخش ديگري از سخنان خود در اين ديدار از اعلام آمادگي دولت چين براي حمايت از شركت‌هايي كه تمايل به سرمايه‌گذاري در ايران دارند، خبر داد و گفت: دولت چين همچنين براي توسعه همكاري‌ها در زمينه تجارت و ترانزيت و مناسبات فرهنگي با ايران آمادگي كامل دارد.
شي جين پينگ در ادامه با قدرداني از مواضع و اقدامات جمهوري اسلامي ايران در زمينه مبارزه با تروريسم، بر ضرورت اجرايي شدن هر چه سريع‌تر توافق هسته‌اي به عنوان يكي از دستاوردهاي چند جانبه‌گرايي براي حل و فصل اختلافات تاكيد كرد.
امضاي ۲۰ تفاهمنامه همكاري
مراسم امضاي ۲۰ سند همكاري و يادداشت تفاهم ميان جمهوري اسلامي ايران و چين از سوي مقامات عاليرتبه دو كشور و در حضور سيد ابراهيم رييسي و شي جين‌پينگ برگزار شد. تفاهمات همكاري در زمينه مديريت بحران، گردشگري، ارتباطات و فناوري اطلاعات، محيط‌زيست، تجارت بين‌المللي، مالكيت معنوي، كشاورزي، صادرات، بهداشت و درمان، رسانه، ورزش و ميراث فرهنگي از جمله اسناد امضا شده ميان مقامات جمهوري اسلامي ايران و چين است.
جزيياتي در مورد محتواي اين تفاهمنامه‌هاي همكاري اعلام نشده است، اما به گفته تحليلگران در ميان تفاهمنامه‌هاي امضا شده خبري از همكاري‌ها در حوزه نفت و گاز و صنعت نيست.
ديدار با نخست‌وزير چين
رييس‌جمهور سند جامع مشاركت راهبردي ميان جمهوري اسلامي ايران و چين را نمادي از اراده دو كشور براي توسعه روابط دانست و بر ضرورت تلاش دو كشور براي اجراي كامل آن تاكيد كرد.
سيد ابراهيم رييسي، در ديدار لي كه كيانگ، نخست‌وزير چين سند جامع مشاركت راهبردي ميان جمهوري اسلامي ايران و چين را نمادي از اراده دو كشور براي توسعه روابط دانست و بر ضرورت تلاش دو كشور براي اجراي كامل آن تاكيد كرد. رييس‌جمهور در ادامه با اشاره به پيشينه همكاري‌هاي تاريخي و ارزشمند دو تمدن بزرگ ايران و چين و همچنين توافقات مهم دو كشور در زمينه‌هاي مختلف اقتصادي و تجاري، بر گسترش هر چه بيشتر روابط ايران و چين تاكيد كرد. رييسي با مهم دانستن رويكرد چند جانبه‌گرايي به عنوان محور مشترك در مواضع بين‌المللي دو كشور، بر اهميت تقويت همكاري‌هاي ايران و چين در سازمان‌هاي بين‌المللي و منطقه‌اي تاكيد كرد. در اين ديدار لي كه كيانگ، نخست‌وزير چين نيز با اشاره به سابقه تاريخي روابط و وحدت نظر دو كشور در رويكرد چندجانبه‌گرايي در جهان گفت: «مذاكرات سازنده‌اي ميان دو كشور در جهت توسعه روابط در موضوعات مختلف در جريان است.» نخست‌وزير چين در ادامه سند جامع مشاركت راهبردي ميان دو كشور را ازجمله دستاوردهاي حاصل از توافقات في‌مابين عنوان و بر تمايل پكن براي اجراي كامل آن و همچنين تقويت همكاري و هماهنگي با تهران در راستاي استمرار روند توسعه مناسبات دو كشور تاكيد كرد. لي همچنين با اشاره به نقش مهم و تاثيرگذار جمهوري اسلامي ايران در منطقه بر ضرورت همكاري و هماهنگي ميان دو كشور براي توسعه امنيت در راستاي تامين منافع دو كشور تاكيد كرد.
ديدار با رييس كنگره ملي خلق چين
رييس‌جمهور در ديدار رييس كنگره ملي خلق چين، ايران و چين را دوستان دوران سخت توصيف و از حمايت‌هاي سازنده كنگره ملي خلق چين در جهت گسترش همكاري‌هاي دو كشور قدرداني كرد. رييس‌جمهور در اين ديدار با تاكيد بر اهميت نقش همكاري‌هاي پارلماني بر روند توسعه همكاري‌هاي دوجانبه، از حمايت‌هاي سازنده كنگره ملي خلق چين در جهت پيشبرد روابط راهبردي ايران و چين قدرداني كرد. رييسي در اين ديدار با اشاره به سطح مناسب روابط دوستانه و قرابت‌هاي تاريخي دو كشور، از ايران و چين به عنوان دوستان دوران سخت ياد كرد و بر استمرار و تقويت مشاركت جامع راهبردي ايران و چين تاكيد كرد. در اين ديدار ضرورت استفاده از ظرفيت ساز و كارهاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي مورد تاكيد قرار گرفت. در ادامه اين ديدار همچنين با اشاره به دستاوردهاي كنگره ملي خلق چين در تهيه و تصويب طرح‌ها و برنامه‌هاي توسعه‌اي چين، بر تبادل تجربه در اين زمينه تاكيد شد.
سرمقاله روزنامه دولتي چين درخصوص سفر رييسي
روزنامه گلوبال تايمز، روزنامه انگليسي زبان وابسته به حزب كمونيست چين در سرمقاله روز سه‌شنبه خود سفر رييسي به پكن را «ديداري مهم براي هر دو كشور» توصيف كرده است. اين روزنامه چيني مي‌نويسد: «عبارت استراتژيك به مراتب در مورد روابط چين و ايران به كار مي‌رود، اين عبارت چكيده‌اي از مناسبات جاري ميان دو كشور است.» سرمقاله گلوبال تايمز ادامه مي‌دهد: «چين و ايران اين دو تمدن باستاني آسيا اكنون به ترتيب يك قدرت صنعتي و يك توليدكننده انرژي هستند. دو كشور به لحاظ اقتصادي مكمل يكديگر هستند و هر دو تمايل زيادي به توسعه دارند. نيازهاي توسعه‌اي دو كشور در بسياري از حوزه‌ها سازگار است.» روزنامه گلوبال تايمز ظرفيت بالقوه همكاري ميان تهران و پكن را «عظيم» توصيف مي‌كند. اين روزنامه با اشاره به تبليغات منفي امريكا درخصوص روابط ايران و چين مي‌نويسد: «رويكرد حاصل جمع صفر ازسوي امريكا متكبرانه، مغرورانه و مستكبرانه است. چين و ايران ضرورتي نمي‌بينند كه رفتارشان را بر اين اساس تغيير دهند و بعيد است كه دو طرف مناسبات‌شان را به دليل نارضايتي عده‌اي كاهش دهند.» گلوبال تايمز مي‌نويسد: «در واقع بسياري از دستاوردهاي همكاري ايران و چين از طريق فائق آمدن بر مداخله‌ها و خرابكاري‌هاي امريكا به دست آمده است. ممكن است كه بهبود اين شرايط در كوتاه‌مدت مشكل باشد، اما بيرون از دايره نفوذ بلوك امريكا-غرب فضا و ظرفيت بالقوه عظيمي براي همكاري‌هاي برد-برد ميان كشورها، از جمله ايران و چين وجود دارد كه نمي‌تواند با فشارهاي سياسي غرب و امريكا متوقف شود.» اين يادداشت ادامه مي‌دهد: «نظام بين‌الملل كنوني تحت رهبري امريكا به شكلي طراحي شده است كه كشورهاي در حال توسعه و نوظهور را آزار دهد و استثمار كند. حالا واشنگتن هنوز فكر مي‌كند كه به اندازه كافي از اينكه وزن منافع كشورهاي در حال توسعه، افزايش يافته است، رضايت ندارد و قصد دارد نظام نوين جهاني طراحي كند كه اين گرايش در آن قوي‌تر باشد، نظامي كه قطعا چالشي جدي براي جهان غيرغربي است و بايد با اقدام مشترك در مقابل آن مقاومت شود.»