معاون پيشين امور زنان و خانواده رييس‌جمهوري:
اتفاقات اخير نتيجه انباشت مطالبات زنان بود
«معصومه ابتكار»، معاون پيشين امور زنان و خانواده رييس‌جمهوري، در برنامه «حضور» كه وب‌سايت «جماران» منتشر كرد، گفت: امام هرگز انقلاب اسلامي را غير از يك انقلاب و تحول عظيم فرهنگي نمي‌ديد. در واقع ايشان به دنبال تحول فرهنگي بودند. تحول فرهنگي كه زنان نقش بسيار مهم و محوري در آن داشتند، چون امام از ابتدا براي زن شخصيت قائل بود.
يك عده مي‌گفتند خانم‌ها به تظاهرات نيايند چون صداي خانم‌ها را نامحرم مي‌شنود
ابتكار با بيان اينكه امام(ره) صادق بود، گفت: امام هماني كه از اسلام مي‌دانست را مي‌گفت و بي‌رودربايستي مي‌گفت ما براي زنان اين نقش را قائليم. ما قائل به اين نيستيم كه زنان در تظاهرات شركت نكنند، چون من يادم است كه يك عده‌اي مي‌گفتند خانم‌ها به تظاهرات نيايند، چون صداي خانم‌ها را نامحرم مي‌شنود و امام گفته بودند كه اصلا چنين چيزي نيست و زنان هم حق دارند براي آينده خود تلاش كنند.
وي با اشاره به خاطره‌اي بيان داشت: بعد از انقلاب در روزهايي كه امام(ره) به مدرسه رفاه مي‌رفتند، كساني كه در آنجا بودند، روايت مي‌كنند كه عده‌اي گفتند خب انقلاب ديگر پيروز شد؛ خانم‌ها ديگر به مدرسه نيايند، چون اينجا شلوغ است و ممكن است چادر از سرشان بيفتد كه امام در جواب گفته بودند شما كه هستيد و من كه هستم كه بخواهيد جلوي خانم‌ها را بگيريد؟ اين انقلاب براي اينهاست. ما به چه حقي مي‌توانيم جلوي يك زن را براي ديدار با رهبرش بگيريم به صرف اينكه يك زن است؛ اجازه دهيد خانم‌ها بيايند.
ابتكار افزود: يك عده‌اي به امام گفته بودند كه نيازي نيست خانم‌ها براي نمايندگي كانديدا شوند؛ شما اجازه ندهيد و به شوراي نگهبان بگوييد ردصلاحيت كند. امام گفته بودند خانم‌ها همان قدري كه در انقلاب نقش داشتند، حق دارند راي بدهند و راي بگيرند و هيچ كس نمي‌تواند مانع اين موضوع شود. اينها خط قرمزهايي بود كه امام مي‌كشيد و اگر ايشان نبود، معلوم نبود به كجا مي‌رسيديم!
ابتداي انقلاب بحث اجباري شدن حجاب مطرح نبود
وي با بيان اينكه اصلا در ابتداي انقلاب بحث اجباري شدن حجاب مطرح نبود، گفت: حجاب انتخابي بود و جالب اينجا بود كه اكثريت هم به اين سمت آمدند و حجاب را انتخاب كرده بودند. بدون اينكه كسي به آنها امر كند. امام از ابتدا با اين نگاه‌هاي سختگيرانه و افرادي كه موضع صرفا فقهي داشتند و حتي ابعاد اجتماعي و روانشناختي موضوع را نمي‌ديدند، درگير بودند و بالاخره فضايي ايجاد شد كه به اين سمت رفت كه روي حجاب سختگيري و اجبار آن شروع شود.
معاون سابق رييس‌جمهوري در امور زنان و خانواده بيان داشت: در سالهاي جنگ يك دوره، عده‌اي از جبهه مي‌آمدند و در خيابان‌ها به خصوص خيابان وليعصر، با خانم‌ها سر مساله حجاب درگير مي‌شدند. آن موقع آقاي موسوي‌خوئيني‌ها دادستان كل بودند و آقاي ناطق‌نوري وزير كشور. امام دستور دادند كه اين افراد را بازداشت كنيد؛ گفتند اينها از جبهه آمدند و در ميان‌شان فرمانده و ايثارگر هست! امام گفتند اصلا چنين چيزي نبايد در مملكت اتفاق بيفتد و اين مساله را سامان دادند يا مثلا سعي مي‌كردند از امام فتوا بگيرند كه خانم‌هايي كه بي‌حجاب هستند را در صدا و سيما نشان ندهيد و چقدر سعي مي‌كردند، سختگيري كنند.
ابتكار با اشاره به انتخاب سفير خانم از سوي امام (ره) در جريان ارسال پيام به گورباچف گفت: امام با اين كارشان اين پيام را دادند كه اين استعدادها را در ديپلماسي به كار بگيريد! امام فكرشان به اين رسيد كه يك زن ايشان را نمايندگي كنند و پيام انقلاب را برساند ولي ما تا سال‌ها بعد، نتوانستيم سفير زن براي جمهوري اسلامي بگذاريم؟ تا در دوره آقاي دكتر روحاني 5 سفير زن منصوب كرد كه خيلي اتفاق بزرگي بود.
وي ادامه داد: مرحوم خانم طالقاني يك‌بار كانديد شد كه اجازه ندادند ايشان بيايند و تاييد صلاحيت شوند و اين روند تاييد صلاحيت در عرصه‌هاي مختلف سياسي و حضور زنان در مسووليت‌ها خيلي لطمه زد و باعث عقب نگهداشتن خانم‌ها شد. حتي تا دوره آقاي خاتمي ما در كابينه يك زن نداشتيم. آقاي خاتمي يك خانم را به عنوان معاون خودش انتخاب مي‌كند. در دوران آقاي هاشمي هم خانم حبيبي، مشاور امور زنان و خانواده بودند كه چقدر سختي كشيدند و چقدر با موانع و ضديت مواجه بودند و ايشان تلاش داشتند كه خانم‌ها بتوانند در عرصه‌هاي مختلف فعاليت كنند.
ابتكار افزود: در همين عرصه ورزش، زماني صحبت از اين بود كه چه نيازي است كه خانم‌ها به اين عرصه‌ها بيايند! با كدام لباس بروند؟! براي خانم‌ها در عرصه‌هاي ورزشي، لباس شرعي كه بتوانند در مسابقات شركت كنند، نه در داخل قابل تاييد بود و نه در خارج؛ فدراسيون‌هاي بين‌المللي هم حتي نمي‌پذيرفتند كه خانم‌ها با حجاب اسلامي در بازي‌ها شركت كنند؛ چقدر سر اينها كار شد و چقدر خون دل‌ها خوردند تا راه باز شد!
خطا مي‌كنيم و حاضر نيستيم عذرخواهي كنيم
ابتكار با بيان اينكه امام خميني(ره) همواره روي شناخت و مراقبت از خود در برابر نفسانيتي كه هميشه يك تهديد است، تاكيد داشتند، اظهار داشت: مخصوصا براي كسي كه مي‌خواهد در يك موقعيت اجتماعي يا سياسي قرار بگيرد، هر دوي اين جوانب را امام هميشه مي‌ديد؛ يعني يك دشمن بيروني و يك دشمن دروني و به آن جهاد اكبر و جهاد بزرگ مي‌گفتند. اما الان چنين نيست. براي اينكه باورمان شده كسي هستيم؛ خطا مي‌كنيم و حاضر نيستيم عذرخواهي كنيم.
وي با بيان اينكه در شرايط كنوني، معتقدم كه بايد سكوت كرد، افزود: سكوت، نه از اين بابت كه حقيقت گفته نشود، بلكه از اين بابت كه واقعا فضا آنقدر سخت و دشوار است و به قدري نگراني‌‌هاي انباشته و اعتراضات زياد است، چون خيلي‌ها پيش‌بيني مي‌كردند كه اين وقايع رخ خواهد داد و براي خيلي‌ها چنين اتفاقاتي با همين شدت در ارزيابي‌ها و نظرسنجي‌ها قابل پيش‌بيني بود.
آيا به مشكلات اقتصادي و رواني زنان همپاي حجاب توجه مي‌شود؟
ابتكار تصريح كرد: در اين سال‌ها خانم‌ها مشكلات و تبعيض‌هايي داشتند و نسبت به حفظ جايگاه زن در جامعه بي‌توجهي شده است، اما مساله‌اي كه فقط روي آن حساسيت وجود داشته، بحث پوشش و حجاب بوده است. آيا اين اصل شده است و همه چيز را فراموش كرده‌ايم؟
وي افزود: آيا به آسيب‌هايي كه زنان دارند، مانند مشكلات اقتصادي، فشارهاي رواني كه در خانواده‌ها وجود دارد و حتي مسائلي مثل طلاق يا زنان سرپرست خانوار، هرگز همپاي مساله حجاب توجه شده است؟
ابتكار، اتفاقات ماه‌هاي اخير را، انباشت مطالبات و اعتراضات زنان دانست و افزود: اين اعتراضات، انباشت سالهاي طولاني ديده نشدن و شنيده نشدن و تبعيض‌هايي بود كه در عرصه قانون و مقررات وجود داشت. چرا بايد يك مرد به خود اجازه دهد كه سر زن خود را ببُرد و در خيابان بگرداند و خيالش هم راحت باشد كه 8 سال محكوميت بيشتر نمي‌گيرد! آيا علاوه بر قتل همسر، چرخاندن سر يك زن در يك معبر عمومي يك فاجعه نيست؟
معاون اسبق محيط زيست دولت با تاكيد بر اينكه بايد واقعيت‌ها را ديد، گفت: متاسفانه تحليل‌هايي كه مي‌شنويم و مي‌بينيم، خيلي اوقات در آن صداقت نيست. بايد نسل جوان دهه 70 و 80 كه حقوق خود را مطالبه و از يك زاويه ديگري به دنيا نگاه مي‌كند به رسميت بشناسند. مطالبات آنها را تحقير نكنيم و نگوييم كه اينها دنبال يكسري مسائل بي‌ارزش هستند، چون متاسفانه اينها را مي‌گويند.
ابتكار گفت: مطالبه اين جوانان، مطالبه داشتن يك زندگي خوب است؛ آنها دارند همقطاران خود را در كشورهاي دنيا مي‌بينند و مطالبه يك زندگي خوب، توام بانشاط و پيشرفت و آزادي را مي‌خواهند. اگر مي‌خواهيم اتفاقي بيفتد، بايد نسل جوان را به رسميت بشناسيم؛ همان‌طور كه امام شناخت. بايد عزت نفس آن جوان را در نظر بگيريم.
وي اظهار داشت: وقتي يك جوان مدافع امنيت آسيب مي‌بيند، چه تفاوتي دارد با يك جوان ديگر كه آسيب ديده؟ همه را ببينيم. ما هيچ راهي نداريم جز اينكه اصلاحات مبنايي داشته باشيم. [رهبر انقلاب] اين مطلب را هم گفتند كه جهاد تبيين، از آن برخوردهاي قهري كمتر نيست. پايه جهاد تبيين، گفت‌وگو است و بنيان گفت‌وگو هم درك ملازمات فرهنگي و درك حق اعتراض است. حقِ داشتن يك انديشه و تفكر متفاوت است؛ چقدر امام و رهبري روي آزادي انديشه تاكيد داشتند كه شما نمي‌توانيد جلوي انديشه را بگيريد!
ابتكار با گلايه از تلاش عده‌اي براي ايجاد دوقطبي و نااميدسازي مردم و جوانان بيان داشت: آيا شما مي‌خواهيد نسل جوان به اين نقطه برسد كه هيچ اميدي براي اصلاح وجود ندارد و براي بهبود و تغيير هيچ اميدي نيست؟! كشوري كه هر سال يك انتخابات دارد براي اين است كه يك اميدي ايجاد كند؛ وگرنه انتخابات براي چيست؟
وي افزود: خاطرم هست كه رهبري روي اين موضوع خيلي تاكيد داشتند كه انتخابات را اجازه دهيد شهرستاني باشد؛ يعني يك شهر كوچك يا يك روستاي كوچك، در حاكميت نماينده دارد. اما حالا يك قشر بزرگي از مردم و جوانان فكر مي‌كنند در حاكميت نماينده ندارند! كجا بايد اين را بگوييم؟ چرا به اينجا رسيديم؟ چرا با دخالت‌هاي بي‌جا در مراحلي مانند نظارت‌هاي استصوابي يا ردصلاحيت‌ها بايد به اينجا برسيد كه براي يك ان‌جي‌او هم يك فرد را ردصلاحيت مي‌كنيد؟
او تاكيد كرد: ما درباره بدحجابي و گشت ارشاد قانوني نداريم و اين مصوبه شوراي فرهنگ عمومي زير نظر وزير ارشاد است و در زمان آقاي احمدي‌نژاد تصويب شد.
ابتكار ادامه داد: حتي در زمان آقاي هاشمي هم بحث نوع برخوردها، تحت عنوان امر به معروف و نهي از منكر مطرح بود؛ ولي خب اين مساله ادامه پيدا كرد و مخالفت‌ها شروع شد. من جزو كساني بودم كه در دوره آقاي هاشمي، در مورد برخوردهاي امر به معروف و نهي از منكر مورد برخورد قرار گرفتم. ما در پارك چيتگر درگيري داشتيم سر موضوع دوچرخه‌سواري‌ها و همسرم، آقاي هاشمي از آمرين تندروي گشت ارشاد كتك خورد به خاطر اينكه از يك دختر 15 ـ 14 سالهاي كه داشت دوچرخه‌سواري مي‌كرد و به‌زعم اين آقايان حجابش درست نبود، دفاع كرد. اين رفتارها را از اول انقلاب هم داشتيم.
او درباره ماجراي اسيدپاشي‌هاي اصفهان هم با بيان اينكه هيچ وقت مشخص نشد، افزود: اتفاقا اين يكي از آن موضوعاتي است كه به مباني عدالت در نظام خدشه وارد مي‌كند و امام روي اين موضوعات بسيار حساس بود. يك اتفاق خيلي مهمي رخ داد. امام وقتي كه مي‌خواستند نامه خود را براي آقاي گورباچف بفرستند، دو نفر نماينده داشتند. يكي آقاي جوادي‌آملي و ديگري مرحوم خانم مرضيه دباغ كه خدا رحمت‌شان كند. به صورت 50 ـ50؛ يك زن سفير و يك مرد سفير گذاشتند.
معاون سابق رييس‌جمهوري ادامه داد: زمان آقاي خاتمي هنگامي كه بنده را به عنوان معاون رييس‌جمهور انتخاب كرد، هيچ كدام از كشورهاي منطقه خليج فارس يك خانم در كابينه خود نداشتند و همه براي‌شان عجيب بود كه آقاي خاتمي در موضوع محيط زيست يك معاون زن انتخاب كرده است؛ ما پيشرو بوديم كه خانم‌ها مسووليت بگيرند و جايگاه سياسي و اجرايي در نظامات كشور داشته باشند. ولي چه شد؟ چرا اجازه ندادند اين روند ادامه پيدا كند؟
او افزود: ما در دولت قبل با سياستي كه دولت دوره يازدهم و آقاي روحاني شروع كرد و خانم ملاوردي آن را پايه‌گذاري كردند، توانستيم جايگاه‌هاي عالي مديريت را براي اولين‌بار براي خانم‌ها به شكل جدي باز كنيم. سال 92 زير 5 درصد از مديران جمهوري اسلامي زن بودند. چرا تا آن موقع بايد فضاي مديريتي براي زنان بسته باشد؟ از سال 92 تا 96 و از 96 تا 1400. در سال 96 سياست رسمي اعلام شد كه 30 درصد از مديران دولت بايد زن باشند و اين سياست، اجرايي شد و از بين خانم‌هاي توانمند بيش از 40 يا 42 درصد كارمندان دولت خانم هستند؛ ولي فقط 5 درصدشان در سطوح مديريت عالي هستند. منظورم مديريت مدرسه دخترانه نيست.