جديدترين جزييات از لايحه «عفاف و حجاب» منتشر شد
مجازات‌هايي براي «جرم كشف حجاب»
آيا پايداري‌ها اين لايحه را در انتخابات هيات رييسه، وجه‌المصالحه قرار مي‌دهند؟
محمدحسن نجمي| لايحه عفاف و حجاب هفته گذشته راهي مجلس شده است ولي تا ديروز هيچ خبري از جزييات آن نبود. روز گذشته خبرگزاري‌ها در متني بخش‌هايي از لايحه عفاف و حجاب را منتشر كردند؛ متني مشترك كه به نظر مي‌رسد از منبعي يكسان ارسال شده باشد. در اين متون كه عنوان رسمي اين لايحه، «حمايت از فرهنگ عفاف و حجاب» گفته شده است. اين متن ابتدا در قوه قضاييه شكل لايحه به خود گرفته است و پس از تنظيم شدن در اين قوه، به قوه ديگر يعني مجريه رفت. مدتي هم در پاستور ماند و دولتي‌ها هم آن را بررسي و اين لايحه را راهي مجلس كردند. البته از زمان ارسال لايحه به بهارستان، مجلس هنوز جلسه علني نداشته تا آن را اعلام وصول كند كه احتمالا امروز اين كار صورت بگيرد، چراكه پيش از اين مرتضي آقاتهراني رييس كميسيون فرهنگي و از اعضاي ارشد جبهه پايداري، به نقل از رييس مجلس گفته بود كه «قاليباف قول داده تا اگر لايحه‌اي پيرامون عفاف و حجاب از سوي دولت يا قوه قضاييه به مجلس بيايد، آن را در 70 ساعت به نتيجه خواهد رساند.» حالا توپ در زمين قاليباف است؛ از زمان اعلام وصول آن توسط هيات رييسه گرفته تا نحوه بررسي كليات و جزييات در صحن و كميسيون‌ها. هر حركتي از قاليباف، هيات رييسه و افراد منتسب به قاليباف مي‌تواند او را دچار تلاطم سياسي كند؛ خصوصا اينكه لايحه عفاف و حجاب، پيش از انتخابات هيات رييسه قاعدتا به مجلس مي‌رسد. احتمالا قاليباف وضعيت آرا براي رياستش را سبك و سنگيني مي‌كند و اگر اوضاع بر وفق مراد نباشد، براي آنكه دل پايدراي‌چي‌هاي مجلس را بخواهد نسبت به خودش، نرم كند، كارهاي ديواني اين لايحه را سرعت دهد. شايد هم پايداري‌ها بخواهند از اين لايحه به عنوان وجه‌المصالحه با قاليباف درباره انتخابات هيات رييسه استفاده كنند؛ امري كه در لابي‌ها و تعاملات درون مجلس، نمي‌تواند دور از ذهن باشد.
عفاف و حجاب؛ روند تغييرات از طرح تا لايحه
از زماني كه اين لايحه تبديل به قانون و براي اجرا ابلاغ شود، مجازات‌هايي براي افرادي كه در لايحه گفته شده اقدام به «كشف حجاب» كرده‌اند، در نظر گرفته شده است.
گويا شالوده و پِي اين طرح كه بسياري از مقامات علاقه زيادي نسبت به تصويب شدن هر چه سريع‌تر آن دارند، از طرحي مي‌آيد كه كميسيون فرهنگي مجلس تحويل قوه قضا داده بوده است. حسين جلالي، عضو كميسيون فرهنگي مجلس در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد: «قبلا طرحي در وزارت كشور و كميسيون فرهنگي بود كه تحويل قوه قضاييه داده شد ولي اطلاعي از تغييرات قوه و دولت ندارم.»
او در پاسخ به اينكه در طرح كميسيون فرهنگي چه مواردي ديده شده بوده، گفته كه «در بحث عفاف و حجاب هيچ مواجهه فيزيكي مطرح نيست و كاملا براساس هوشمندسازي و مواجهه هوشمند است.» نماينده رفسنجان درباره نحوه برخورد در طرح كميسيون افزوده: «مرتبه اول از همه گذشت مي‌كنند و با يك پيامك مودبانه و بسيار مبارك، تذكر مي‌دهند. اگر كسي بخواهد بر تخلفات خود اصرار كند و هنجارشكني خود را ادامه دهد و به يك معنا بخواهد همچنان لجاجت كند، در مراحل چهارم و پنجم خدمات اجتماعي‌اش كاهش مي‌يابد.» جلالي درباره طرح كميسيون فرهنگي افزوده كه «اين طرح 7 ماده و سه تبصره داشت و مهم كاهش خدمات اجتماعي است.»
اما گويا در تغييراتي كه قوه قضاييه داده، بيشتر از كاهش خدمات اجتماعي، بر تذكر، جريمه و معرفي به مرجع قضايي تاكيد شده است. در متن منتشر شده، رويكرد اين لايحه «اجتماعي و پيشگيرانه» معرفي شده است كه به صورت «هوشمند و با استفاده از فناوري‌هاي نوين» عملياتي خواهد شد. در لايحه مذكور، اقداماتي كه «كشف حجاب سر توسط بانوان»، «برهنگي بدن» و «پوشيدن لباس‌هاي نازك بدن‌نما» توصيف شده‌اند، «جرم» تلقي شده و «مرتكبين اين جرم پس از شناسايي از طريق سامانه‌هاي هوشمند تا سه‌بار مورد تذكر و جريمه‌هاي نقدي قرار گرفته و در صورت تكرار جرم براي بار چهارم به مرجع قضايي معرفي خواهند شد.»
تعهد الكترونيك
بخش ديگري از لايحه «عفاف و حجاب» به موضوع نداشتن حجاب در خودرو پرداخته است و گفته «چنانچه جرم كشف حجاب در خودرو انجام شود، پس از دو بار تذكر و جريمه مالي در مرتبه سوم علاوه بر جريمه، وسيله نقليه به مدت هفت روز به صورت الكترونيك توقيف گردد.»
همچنين «تذكر» به مالكان خودرو‌هايي كه از نظر اين لايحه، در آن «جرم كشف حجاب» صورت گرفته است، «توسط فراجا و از طريق سامانه‌هاي هوشمند انجام مي‌شود.» در لايحه «عفاف و حجاب» تبصره‌اي هم پيش‌بيني شده كه طبق آن با انجام «تعهد» الكترونيك براي عدم تكرار و «فقط براي يك بار»، آن «مجازات» كه «تذكر» يا «جريمه نقدي» باشد، منتفي خواهد شد: «چنانچه مرتكب پس از ابلاغ تذكر يا جريمه در مهلت اعتراض يا رسيدگي به آن ظرف يك هفته پس از ابلاغ نتيجه اعتراض از طريق سامانه، متعهد به عدم تكرار تخلف شود، فقط براي يك‌بار، تذكر و جريمه ابلاغي منتفي و از اقدامات مذكور در اين مرحله رفع اثر خواهد شد.» البته در اين بخش تناقضي وجود دارد كه بر اين اساس، فرد بابت «جرم كشف حجاب» مشمول «تذكر» يا «جريمه نقدي» مي‌شود ولي گفته شده در صورت «متعهد به عدم تكرار تخلف» تذكر يا جريمه بلااثر مي‌شود.
پيش‌بيني مجازات براي كارمندان دولت
در بحث اماكن عمومي و دولتي نيز اين لايحه تقسيم‌بندي‌هايي را انجام داده است. در صورت ارتكاب كارمندان دستگاه‌هاي دولتي به اقدامي كه لايحه آن را «جرم كشف حجاب» خوانده، «تا ۳ مرتبه از طريق ساز كارهاي نظارتي دستگاه مربوطه مورد پيگيري و پيگرد قرار خواهد گرفت.» بنا بر اظهار اين لايحه، در صورت تكرار براي مرتبه چهارم، آن فرد به «مراجع قضايي» معرفي خواهد شد.
مراجعه‌كنندگان به دستگاه‌هاي دولتي و عمومي نيز اگر فاقد حجاب باشند يا طبق اين لايحه «مرتكب جرم كشف حجاب» شوند، از دريافت «خدمات اداري آن دستگاه محروم خواهند شد.» ماده ۲ اين لايحه يك تبصره دارد كه طبق آن «رعايت حجاب براي مراجعان به دستگاه‌هاي مذكور الزامي است و ارايه خدمات اداري به آنان حسب مورد در دستگاه‌هاي مذكور منوط به رعايت مقررات اين قانون خواهد بود.»
پيش‌بيني مجازات براي اماكن غيردولتي
در اين لايحه همچنين گفته شده اگر در اماكن غيردولتي مانند فروشگاه‌ها، رستوران‌ها، سينما‌ها و اماكن ورزشي، تفريحي و هنري، اقدامي كه «جرم كشف حجاب» خوانده شده، صورت بگيرد، در مرتبه اول اين اماكن «اخطار تعطيلي» دريافت مي‌كنند؛ مرتبه دوم، «تا يك هفته» و در مرتبه سوم تا «دو هفته» تعطيل مي‌شوند. مجري اين كار نيز، «ضابطين فراجا يا حسب مقررات صنفي توسط مرجع ذي‌صلاح» خواهند بود.
لايحه عفاف و حجاب، صاحبان و مديران واحد‌هاي مذكور را مكلف كرده كه به منظور «پيشگيري از جرم كشف حجاب توسط مراجعان و مشتريان خود»، اقداماتي مانند «نصب تابلو و تذكر» را انجام دهند. مطابق اين لايحه چنانچه از اين كار «خودداري» كنند و «موجب تردد يا تجمع افرادي شوند كه حجاب را رعايت نمي‌كنند مشمول جرايم و مجازات‌هايي كه به آنها اشاره گرديد، خواهند شد.»
مجازات براي سلبريتي‌ها
«افراد مشهور و تاثيرگذار» يا به عبارت ديگر «سلبريتي‌ها» نيز يكي از محور‌هاي لايحه پيشنهادي به مجلس است: «هر گاه اشخاصي كه به واسطه فعاليت‌هاي اجتماعي، سياسي، فرهنگي، هنري يا ورزشي داراي شهرت و تاثيرگذاري اجتماعي هستند، مرتكب جرم كشف حجاب شوند مجازات آنان حسب مورد يك درجه تشديد شده و نيز به محروميت از فعاليت حرفه‌اي به مدت ۳ ماه تا يك سال توسط مراجع مربوط محكوم مي‌شوند.» ماده ۴ لايحه به اشخاصي اختصاص دارد كه از نظر اين لايحه، «در فضاي مجازي مبادرت به تبليغ عليه حجاب كنند» كه فراجا در مرتبه اول «علاوه بر حذف صفحه يا صفحات وبگاه يا پايگاه اطلاع‌رساني» به آنان «تذكر» مي‌دهد. در مرتبه دوم «علاوه بر حذف»، از «دريافت خدمات اينترنتي به مدت سه ماه تا شش ماه» محروم مي‌شوند و به حداكثر جريمه نقدي درجه هشت نيز محكوم مي‌شوند. مرتبه سوم هم معرفي به مراجع قضايي خواهد بود. «جريمه نقدي درجه هشت»، طبق قانون مجازات اسلامي، جريمه‌اي تا يك ميليون تومان است.
مجازات براي توهين به افراد بدون حجاب
لايحه پيشنهادي از قوه قضاييه درباره آمرين به معروف و ناهيان از منكر دارد و سعي در مديريت اقدامات آنها كرده است. در ماده 6 اين لايحه تاكيد شده كه «هيچ كس حق ندارد تحت عنوان امر به معروف يا نهي از منكر نسبت به بانواني كه حجاب شرعي را رعايت نكرده‌اند مرتكب اعمال مجرمانه از قبيل توهين، افتراء، تهديد يا ضرب و جرح يا نقض حريم خصوصي آنان شود و در صورت اقدام به مجازات مقرر در قانون محكوم خواهد شد.» اقداماتي كه اين لايحه آن را «اقدامات سازمان يافته خلاف فرهنگ عفاف در كشور» خوانده نيز بخشي از آن را مورد توجه قرار داده كه براي آن مجازات‌هايي در نظر گرفته شده است. «واردات، توليد و توزيع لباس‌هاي منافي عفت عمومي» هم جرم تلقي شده و مجازات‌هايي پيش‌بيني كرده است.
سرنوشت لايحه چه مي‌شود؟
هرچند متن اين لايحه به صورت كامل منتشر نشده و خبري از تمام مواد و تبصره‌هاي آن در دست نيست، اما با ورود به مجلس و اعلام وصول، هيات رييسه موظف است متن كامل را منتشر كند. با اعلام وصول، لايحه به كميسيون تخصصي كه كميسيون فرهنگي خواهد بود، مي‌رود تا در آنجا، محتواي لايحه چكش‌كاري شود. البته كه در اين ميان نكته قابل توجه آن است كه كميسيون فرهنگي مجلس در سيطره جبهه پايداري است و رياست آن را مرتضي آقاتهراني از بانفوذهاي پايداري برعهده دارد. با توجه به نظرات اين طيف از محافظه‌كاران كه نظرات غالبا تند و تيزي هم هست، اين احتمال وجود دارد كه مفاد آن در كميسيون، تندتر شود. از آنجا كه جبهه پايداري با حضور حداكثري در كميسيون فرهنگي، قدرت تغيير لايحه را دارد، مي‌تواند راي آوردن تغييرات مدنظر را در روبه‌رويي با طيف قاليباف، وجه‌المصالحه براي انتخابات هيات رييسه مجلس قرار دهد. به اين شكل كه پايداري اگر بخواهد از كارت كميسيون فرهنگي خود استفاده كند، مي‌تواند پيشنهاد دهد تا در ازاي حمايت از قاليباف در انتخابات هيات رييسه و كسب راي بالا از سوي او، اعضاي فراكسيون انقلاب اسلامي نيز با نظرات و تغييرات پايداري‌ها همراهي كنند. هر چند به نظر مي‌رسد كه نگاه طيف قاليباف در موضوعاتي مانند عفاف و حجاب، فرق آنچناني با جبهه پايداري ندارد اما مسائل سياسي ايجاب مي‌كند تا براي عدم قدرت‌گرفتن پايداري و تحكيم جايگاه سياسي قاليباف، با اين جبهه روبه‌رو باشد.
پايداري اگر بخواهد از كارت كميسيون فرهنگي خود استفاده كند، مي‌تواند پيشنهاد دهد تا در ازاي حمايت از قاليباف در انتخابات هيات رييسه و كسب راي بالا از سوي او، اعضاي فراكسيون انقلاب اسلامي نيز با نظرات و تغييرات پايداري‌ها همراهي كنند. هر چند به نظر مي‌رسد كه نگاه طيف قاليباف در موضوعاتي مانند عفاف و حجاب، فرق آنچناني با جبهه پايداري ندارد اما مسائل سياسي ايجاب مي‌كند تا براي عدم قدرت گرفتن پايداري و تحكيم جايگاه سياسي قاليباف، با اين جبهه روبه‌رو باشد.