پاتك چين و روسيه به حملات گروه 7
به‌رغم حملات لفظي متقابل چين و گروه 7 نشانه‌هايي از پيشرفت محدود در روابط دوجانبه امريكا و چين مشاهده مي‌شود
محمدحسين لطف‌الهي
هر چند در پي بيانيه‌هايي كه گروه 7 عليه چين صادر كرد، تنش‌ها ميان غرب و چين بار ديگر تشديد شد و پكن واكنش تندي نشان داد، اما شواهدي وجود دارد كه نشان مي‌دهد ايالات‌متحده و چين به دنبال مديريت بحران‌ها در روابط دوجانبه و كاستن از تنش‌ها هستند.
يك روز پس از صدور يك بيانيه رسمي از سوي كشورهاي گروه 7 و هشدار به چين درخصوص فعاليت‌هاي اين كشور در راستاي «نظامي‌سازي منطقه اقيانوس آرام»، پكن، كشورهاي گروه 7 را به همكاري براي «اتهام‌زني و حمله» به چين متهم كرده است.
وزارت امور خارجه چين روز دوشنبه 22 مه سفير ژاپن را احضار و اعتراض رسمي پكن را به او ابلاغ كرد. چين همچنين به بريتانيا هشدار داد كه «تهمت زدن» به پكن را متوقف كند تا روابط دوجانبه بيش از اين آسيب نبينند. قانونگذاران چيني هم در آخر هفته گذشته اعلام كردند شركت امريكايي ميكرون تكنولوژي در بازبيني‌هاي امنيتي رد شده و استفاده از محصولات اين شركت در زيرساخت‌هاي اساسي چين ممنوع خواهد شد.
درحالي كه فرانسه اصرار داشت موضع‌گيري‌ها در نشست گروه 7 نبايد به گونه‌اي باشد كه اين نشست به عنوان اجلاسي ضدچيني درنظر گرفته شود، كشورهاي گروه 7 روز شنبه 20 مه در بيانيه‌اي رسمي تاكيد كردند كه مي‌خواهند «روابطي سازنده و پايدار» با پكن داشته باشند و افزودند به جاي «قطع روابط» به دنبال «ريسك‌زدايي از روابط» خود با چين هستند. به‌رغم اين تاكيدها، ادعاهاي زيادي نيز درباره «نظامي كردن شرق آسيا و درياي چين جنوبي»، نيات چين در قبال تايوان و نقض حقوق بشر در تبت و سين‌كيانگ در بيانيه گروه 7 مطرح شده بود.
رهبران گروه كواد -استراليا، هند، ژاپن و ايالات‌متحده- هم در نشستي كه در ژاپن داشتند محتاطانه به انتقاد از چين پرداختند و ضمن تاكيد بر اينكه خواهان «صلح و ثبات در منطقه اقيانوس هند-اقيانوس آرام» هستند از چين به دليل «اقدامات بي‌ثبات‌كننده يا يكجانبه كه به منظور تغيير وضعيت موجود با زور يا اجبار صورت مي‌گيرد» انتقاد كردند.
در پاسخ، چيني‌ها كشورهاي گروه 7 را به تضعيف صلح بين‌المللي و ممانعت از توسعه صلح بين‌المللي متهم كردند و روز دوشنبه نيز سان ويدونگ، معاون وزير خارجه چين، ژاپن را به همكاري با ديگر كشورها براي دخالت در امور داخلي چين متهم كرد. از سوي ديگر، سفارت چين در بريتانيا در بيانيه‌اي از لندن خواست تا از تهمت زدن به چين براي جلوگيري از آسيب بيشتر به روابط پكن و لندن دست بردارد. اين بيانيه پس از آن منتشر مي‌شود كه ريشي سوناك، نخست‌وزير هندي‌تبار بريتانيا گفته بود چين بزرگ‌ترين چالش جهان براي امنيت و رفاه جهاني است و از ديگر اقتصادهاي پيشرو خواسته بود در اين خصوص به صورت جدي‌تر با يكديگر همكاري داشته باشند. در بيانيه سفارت چين همچنين آمده است: «اظهارات مربوطه طرف انگليسي صرفا سخنان طوطي‌وار ديگران است و به منزله تهمت‌هاي بدخواهانه در بي‌توجهي به واقعيات است. چين قاطعانه با اين امر مخالف و قويا آنها را محكوم مي‌كند.»
وزارت خارجه روسيه هم روز يكشنبه با انتشار بيانيه‌اي، نشست سران گروه ۷ در هيروشيماي ژاپن را يك رويداد «سياسي شده» خواند كه بيانيه‌هاي ضد روسيه و ضد چين منتشر مي‌كند و به دنبال تضعيف ثبات جهاني است. اين بيانيه پس از آن منتشر شد كه رهبران ثروتمندترين دموكراسي‌هاي جهان در جريان نشست گروه ۷ تاكيد كردند كه از حمايت از اوكراين دست برنخواهند داشت و به ولاديمير پوتين هشدار دادند. در اين بيانيه، وزارت خارجه روسيه گروه ۷ را يك ائتلاف رو به اضمحلال خواند كه در آن تحت رهبري آنگلوساكسون‌ها، ابتكارات مخربي با هدف تضعيف ثبات جهاني آماده مي‌شود. در اين بيانيه همچنين گروه ۷ به دامن زدن به «هيستري» ضدروسيه و ضدچين متهم شده است.
روسيه قبلا يكي از اعضاي گروه ۷ بود كه البته در آن زمان گروه ۸ ناميده مي‌شد، اما پس از آنكه مسكو شبه‌جزيره كريمه اوكراين را در سال ۲۰۱۴ ميلادي به خاك خود ضميمه كرد، از اين گروه اخراج شد. بيانيه تند وزارت خارجه روسيه عليه گروه ۷ درحالي منتشر شده كه امسال ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين مهمان اين نشست در شهر هيروشيماي ژاپن بود و اين فرصت را يافت تا كشورهاي عضو را بار ديگر به تامين تسليحات و حمايت ديپلماتيك از كي‌يف در بحبوحه جنگ با روسيه متعهد كند. زلنسكي همچنين اين فرصت را يافت تا با ديگر شركت‌كنندگان نشست امسال ازجمله نارندرا مودي، نخست‌وزير هند و لولا داسيلوا، رييس‌جمهور برزيل با هدف جلب حمايت‌شان وارد گفت‌وگو شود.
در ميان تمام اين تنش‌ها نكات مثبتي نيز وجود داشت. جو بايدن رييس‌جمهور ايالات‌متحده روز يكشنبه گفت كه انتظار دارد يخ‌هاي روابط ايالات‌متحده و چين به زودي آب شود. جو بايدن در آخرين روز از اجلاس سه روزه سران گروه 7 كه در هيروشيماي ژاپن برگزار شد، همچنين اشاره‌اي گذرا كرد به اينكه «به‌زودي» با رييس‌جمهور چين گفت‌وگو خواهد كرد.
در هفته‌هاي گذشته تحركات ديپلماتيك زيادي براي بازسازي روابط امريكا و چين مشاهده شده است. روزهاي چهارشنبه و پنجشنبه 10 و 11 مه طي ديدارهايي در شهر وين، پايتخت اتريش كه از قبل درباره آنها اطلاع‌رساني نشده بود، جيك ساليوان مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور ايالات‌متحده و
وانگ يي مسوول سياست خارجي حزب كمونيست چين براي بيش از 8 ساعت با يكديگر گفت‌وگو كردند. براساس بيانيه‌اي كه كاخ سفيد درباره اين ديدار منتشر كرده دو طرف «بحث‌هايي صريح، اساسي و سازنده» درخصوص موضوعات كليدي شامل روابط دوجانبه واشنگتن و پكن داشتند. همزمان در پكن، وانگ ونتائو وزير بازرگاني چين با نيكلاس برنز سفير ايالات‌متحده در اين كشور ديدار كرد و دو طرف «گفت‌وگويي آزادانه و حاوي جزييات زياد درباره روابط تجاري دوجانبه» انجام دادند. برنز يك هفته پيش از ديدار ساليوان و وانگ يي نيز براي اولين‌بار از زمان انتصاب وزير خارجه چين با
چين گانگ ديدار و گفت‌وگو كرد.
از زمان سفر نانسي پلوسي، رييس وقت مجلس نمايندگان ايالات‌متحده به تايوان در آگوست 2022 دولت چين تعدادي از كانال‌هاي همكاري با واشنگتن را مسدود كرده بود. اين تنش‌ها در نوامبر 2022 پس از ديدار جو بايدن رييس‌جمهور ايالات‌متحده با
شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور چين در حاشيه نشست گروه 20 در اندونزي تا حدي كاهش يافت و دو طرف متعهد به ارتقاي همكاري‌ها شدند اما پس از ساقط كردن بالن‌هاي چيني از سوي ايالات‌متحده روابط پكن و واشنگتن رو به سردي گراييد. در پي اين اتفاق، آنتوني بلينكن وزير امور خارجه ايالات‌متحده سفر از پيش برنامه‌ريزي شده خود به چين را لغو كرد و پكن هم تصميم گرفت درخواست امريكايي‌ها براي گفت‌وگوي تلفني ميان لويد آستين و وي فنگه وزراي دفاع دو كشور را رد كند.