الفباي لاتين در تركيه امروز
محمد نيكوفر
جمعه 2 مهرماه 1400
اين يك سقاحانه قديمي باقي‌مانده از دوران عثماني در شهر استانبول است. متن سنگ‌نبشته تُركي عثماني است. نوشته زيبايي است كه به سبك نستعليق طراحي شده است. اين نوع آثار را در بسياري از اماكن باستاني يا پاتوق‌هاي قديمي تركيه مي‌توان يافت. من حتي در برخي نقاط مواردي را به زبان فارسي ديدم. همان‌گونه كه مي‌دانيد اين تغيير از زمان به قدرت رسيدن آتاتورك شروع شده و در سال 1929 اجباري گرديده است. حدود صد سال است كه استفاده از حروف لاتين در جامعه تركيه رايج است و به گونه‌اي در آنجا جا افتاده است. من در سفرهاي گوناگون به تركيه از برخي از تُرك‌ها در اين مورد سوال كرده و نظرشان را جويا شده‌ام. بسياري از آنان با اين موضوع راحت هستند و حتي برخي احساس غرور كرده و آن را نشانه‌اي از پيشرفت يا اروپايي‌شدن جامعه تُرك مي‌بينند.
من در مورد درست‌بودن يا غلط‌بودن آن ابراز نظر نمي‌كنم، زيرا اساسا تخصص ندارم. اما مي‌دانم بسياري در تركيه امروز، حتي آن دسته از افرادي كه در حوالي اين سقاخانه يا مراكز مشابه زندگي مي‌كنند، نمي‌توانند اينگونه متون را بخوانند. من يك بار از يكي از ميزبانان تُرك خود خواستم تا يكي از اين متون را كه در بالاي سردر يك حمام قديمي نوشته شده است، بخواند. در جواب تنها گفت اين تُركي عثماني است و نتوانست آن را بخواند. من برايش خواندم، اما البته معناي آن را نفهميدم. تنها افرادي كه دوره يا رشته متون قديم را در مراكز علمي گذرانده باشند، مي‌توانند اين متون را بخوانند. اگر كسي يك كتاب قديمي در خانه پدربزرگ يا مادربزرگ خويش بيابد يا دست‌نوشته قديمي از اجداد خويش را بخواهد بخواند يا حتي اگر به ديدن مزار پدربزرگ خويش كه قبل از سال 1929 فوت شده است، برود و بخواهد آن را بخواند، چه خواهد كرد؟ اينها سوالات بسياري است كه در ذهن يك مسافر كنجكاو باقي مي‌ماند.