سردرگمي در چپ
محمود فاضلي
در حالي كه حزب محافظهكار نئودموكراسي در انتخابات پارلماني روز 31 ارديبهشت يونان با كسب 79/40 درصد (2.403.791 راي) و 146 كرسي به پيروزي بزرگ و دور از انتظاري رسيد، اما حزب ائتلاف چپ يونان با كسب 07/20 درصد (1.182.474 راي) و با كسب 71 كرسي، شكست سنگيني را پذيرفته است. اين شكست بزرگ در انتخابات پارلماني سايه سنگيني در حزب ايجاد كرده و حزب و اعضاي آن بهدنبال راه و روشي جديد براي تغيير فضاي كنوني هستند.
نتايج بسيار ضعيف حزب چپگراي سيريزاي كه تحليلگران آن را «سقوط سياسي چپ يونان» خطاب ميكنند، موجب نااميدي بسياري از رايدهندگان از سبك راديكال و ضد تشكيلاتي اين حزب شده است. حزب ائتلاف چپ، شاهد سقوط محبوبيت خود بود چرا كه ميزان آراي اين حزب از 53/31 درصد در سال 2019 ميلادي، به كمي بالاتر از 20 درصد رسيده است. اين حزب نزديك به 600 هزار راي از هواداران خود را از دست داده است. رياست اين حزب با اعلام نخستين نتايج انتخابات، ضمن تبريك تلفني به حزب رقيب آن را براي ائتلاف چپ فوقالعاده منفي دانست و خواستار تشكيل جلسه ارگانهاي حزب شد. شكست چپ اروپايي يونان نشانگر فروپاشي كامل استراتژي حزب ائتلاف چپ و انحراف دايمي آن به سمت راست بوده و سردرگمي در چپ يونان را عميقتر كرده است.
در جلسه اخير كميته مركزي اين حزب كه به رياست رهبري آن برگزار شد، تلاش گرديد ضمن بررسي دلايل شكست انتخاباتي، فرآيند يافتن روايتي جديد در آستانه انتخابات آتي نيز آغاز شود. پيروزي حزب محافظهكار نئودموكراسي با اختلاف 20 درصد و افزايش آراي حزب سوسياليست پاسوك، چيپراس را در موقعيت دشواري قرار داده است. در حال حاضر باقي ماندن حزب به عنوان قطب اصلي جناح چپ ميانهرو بزرگترين هدف ائتلاف چپ است. اين حزب قصد دارد در انتخاباتي كه در پيش است، حداقل اختلافي كه از حزب پاسوك به ثبت رسيده است، بيشتر كاهش پيدا نكند.
شكست اين حزب عملا شكاف ميان چپگرايان در اين كشور را آشكار كرد. دو حزب كوچك چپگرا كه توسط اعضاي سابق اين حزب تاسيس شده بودند، به پارلمان راه نيافتند. پيش از انتخابات، حزب ائتلاف تلاش كرد تا حزب سوسياليست پاسوك را كه در انتخابات اخير سوم شد و احزاب چپ از جمله حزب كمونيست KKE را متقاعد كند كه در يك دولت ائتلافي، از آن حمايت كنند. اما پس از اين شكست، حزب ائتلاف چپ آنها را متهم كرد كه به تلاشهايش براي تشكيل يك اتحاد گستردهتر عليه محافظهكاران بيتفاوت بودهاند.
به نظر ميرسد روند تغييرات داخلي در اين حزب در آستانه انتخابات مجدد در4 تيرماه آغاز شده است. به دستور رييس حزب، تركيب كميته انتخاباتي تغيير كرده و شخصيتهاي جديدي وارد اين كميته شدهاند. اين كميته متشكل از اعضاي قديميتر اين حزب، تعدادي اعضاي سازمان جوانان حزب و اعضاي انديشكدههاي مختلف وابسته به اين حزب است. در شرايط كنوني، هدف حزب ائتلاف چپ كه شكست سنگيني را شاهد بوده ،اين است كه با يك گفتمان واحد، جامع و قابل اعتماد برنامه خود را به مردم اعلام كند تا نشان دهد كه پيشنهادات اين حزب ميتواند موجب بهبود چشمگير زندگي مردم در برابر سياستهاي حزب راستگراي نئودموكراسي شود.
در روزهاي اخير سخنان بعضي از نمايندگان حزب مبني بر ضرورت استفاده از مقامات جوان كه بيشترين آرا را براي حزب به دست آوردند اين نگراني را ايجاد كرده كه اين سخنان در مخالفت با رهبري حزب يا تضعيف رهبري حزب بيان شده است.
رييس اين حزب در نشست اخير كميته مركزي اين حزب دلايل شكست انتخاباتي را مورد بررسي قرار داد و مسووليت شكست انتخاباتي را بر عهده گرفت. به باور او، در فرهنگ لغت وي، شكست به معناي ايستادن و جنگيدن است. چيپراس دستگاه حزبي را به وحدت و شروعي جديد در آستانه انتخابات 25 ژوئن فرا خواند. او البته تاكيد ميكند در انتخابات آتي ما براي شكست يا حتي حفظ درصد خود نميرويم. به رقابت با جناح راست ميرويم تا براي تك تك آرا مبارزه كنيم. براي پيروزي ميرويم نه براي شكست. بايد خود را براي انتخابات جديد آماده كنيم. وقت تسليم نيست. چپها در چشمانداز سياسي يونان باقي ميمانند.
اين حزب از انتخابات دوم به عنوان «نبرد نهايي» ياد ميكند كه هنوز فرا نرسيده است. او در مواضع خود دلايل شكست حزبش را استفاده حزب رقيب در از اشتباهات حزب ائتلاف چپ، تلاش حزب حاكم براي ايجاد فضاي ترس و وحشت در صورت پيروزي ائتلاف چپ و عواقب منفي كه عدم تشكيل دولت تك حزبي براي ثبات سياسي كشور دارد، ميداند. همچنين از نگاه او، مخالفت مستمر ساير نيروهاي مترقي با تشكيل دولت ائتلافي، اين تصوير را به جامعه داد كه پيشنهاد ائتلاف چپ غير واقعبينانه و غير قابل اجراست و كشور را به بيثباتي سياسي سوق خواهد داد. نتيجه انتخابات نشانه شكست راهبردي حزب چپ در مورد اصرار بر ترويج فرهنگ دولت ائتلافي است. به باور او، در روزهاي پيش از انتخابات، ائتلاف چپ يك وجهه يكپارچه و مشترك نشان نداد. برخي اعضاي حزب سخنان اشتباهي بيان كردند كه بخشي از جامعه را نسبت به ما بياعتماد كرد و با توجه به ميزان زياد آراي «مردد»، اين اشتباهات و اين فقدان مسووليتپذيري هزينه سنگيني براي حزب در صندوقهاي اخذ راي داشت. رهبري اين حزب نتيجه ميگيرد با آرامش و روحيه تيمي و فرهنگ سياسي بايد تغييرات لازم را سريعا پيش ببريم. البته جهتيابي سياسي ما عوض نخواهد شد. نه چپيتر خواهيم شد نه ميانهروتر. اما شرايط ايجاب ميكند جديت، مسووليتپذيري و روحيه تيمي بيشتري از خود نشان دهيم. وي تشكيل يك دولت ائتلافي را غير ممكن دانسته و معتقد است حزب خود را براي دور ديگري از انتخابات آماده ميكند.