جنگ سرد جديد بار ديگر با محوريت كوبا
مقام‌هاي واشنگتن مدعي ساخت «تاسيسات جاسوسي چين» در نزديكي سواحل فلوريدا هستند
شهاب شهسواري
در آستانه سفر اعلام‌شده آنتوني بلينكن، وزير خارجه امريكا به پكن براي گفت‌وگو با همتاي چيني‌اش، بار ديگر رسانه‌هاي امريكايي به نقل از مقام‌هاي بدون نام از نفوذ چين در نزديكي سواحل امريكا و آنچه «احتمال جاسوسي چين از امريكا» مي‌خوانند، اظهار نگراني كرده‌اند. سفر بلينكن به چين، قرار بود بهمن‌ماه سال گذشته انجام شود، اما تبليغات رسانه‌اي گسترده در مورد ديده شدن يك بالن هواشناسي چين در آسمان امريكا كه گفته مي‌شد با هدف جمع‌آوري اطلاعات و جاسوسي وارد حريم هوايي امريكا شده است، باعث شد اين سفر تا ماه جاري ميلادي به تاخير بيفتد. حال در آستانه انجام اين سفر، بار ديگر مقام‌هاي بدون نام امريكايي و رسانه‌هاي اين كشور در حال فضاسازي در مورد «جاسوسي چين» از امريكا با ساخت تاسيساتي در خاك كوبا هستند كه با قرار گرفتن در نزديك به ۱۶۰ كيلومتري سواحل ايالت فلوريدا به سادگي مي‌تواند از امواج مخابراتي در خاك امريكا جاسوسي كند.
اطلاعات مربوط به ساخت تاسيسات جديد چين در خاك كوبا، نخستين‌بار روز پنجشنبه توسط وال‌استريت‌ژورنال منتشر شد. دو مقام ارشد امريكايي به رسانه‌ها در اين مورد گفته‌اند كه چين در حال «درست كردن جاي پا در كوبا براي جاسوسي از ايالات متحده امريكا» است. به نوشته پوليتيكو، اين مقام‌هاي امريكايي كه به دليل حساس بودن مسائل اطلاعاتي به شرط پنهان ماندن نام‌شان با رسانه‌ها گفت‌وگو كرده‌اند، تاكيد كرده‌اند كه چين در حال گفت‌وگو با كوبا است تا تاسيسات جديدي را در اين جزيره در ۱۶۰ كيلومتري خاك ايالات‌متحده امريكا ايجاد كند. به گفته اين مقام‌ها ايجاد تاسيساتي در اين مسافت به پكن اجازه مي‌دهد تا سيگنال‌هاي مخابراتي و اطلاعاتي را در جنوب شرقي امريكا، جايي كه تعداد زيادي تاسيسات نظامي و صنايع بزرگ قرار دارد، جمع‌آوري كنند. به گفته اين مقام‌ها، شواهد مربوط به گفت‌وگوهاي هاوانا و پكن در هفته‌هاي اخير به دست آمده است. وال استريت ژورنال نوشته است كه دولت چين به توافقي محرمانه رسيده است به ازاي ساخت اين تاسيسات در كوبا، قرار است ميلياردها دلار در اختيار هاوانا قرار دهد، اما پوليتيكو به نقل از دو ديپلمات ارشد نوشته است كه هيچ شاهدي مبني بر نهايي شدن گفت‌وگوها ميان چين و كوبا وجود ندارد.
به‌رغم مصاحبه‌هاي مقام‌هاي بدون نام امريكايي با رسانه‌هايي مانند وال‌استريت ژورنال، نيويورك تايمز و پوليتيكو، جان كربي سخنگوي شوراي امنيت ملي امريكا در جمع خبرنگاران تاكيد كرده است كه نمي‌تواند گفت‌وگوها بين چين و كوبا را تاييد كند. كربي تاكيد كرده است كه واشنگتن از نزديك همه تحركات كوبا را در منطقه دنبال مي‌كند. وي به پوليتيكو گفته است كه گزارش‌ها در مورد اين موضوع «دقيق نيست». كربي به پوليتيكو گفته است: «ما همچنان اطمينان داريم كه مي‌توانيم تعهدات امنيتي خودمان را درون كشور و در منطقه عملي كنيم.»
رابطه پر فراز و نشيب
درحالي كه دولت بايدن سياست اصلي خود را تنش‌زدايي از روابط با پكن اعلام كرده است، اما هر بار تحركاتي تازه در عرصه ديپلماسي ميان اين دو قدرت رقيب اقتصادي ديده مي‌شود، انتشار اخبار اينچنيني باعث مي‌شود تا بار ديگر روابط بين دو كشور تيره شود. براساس گزارش رسانه‌هاي امريكايي قرار است آنتوني بلينكن وزير خارجه امريكا در طول ماه جاري ميلادي به چين سفر كند، هنوز تاريخ دقيقي براي اين سفر اعلام نشده است. روابط ميان پكن و واشنگتن، تابستان سال گذشته و در پي سفر نانسي پلوسي، رييس وقت مجلس نمايندگان امريكا به تايوان به‌شدت تنش‌آلود شد. دولت چين در پي اين سفر چندين رزمايش بزرگ اطراف تايوان برگزار كرد. دولت چين، تايوان را بخش جدايي‌ناپذير از خاك خود تلقي مي‌كند و همواره نسبت به ديدارهاي مقام‌هاي امريكايي با مقام‌هاي دولت تايوان اعتراض مي‌كند و اقداماتي مانند سفر نانسي پلوسي به تايوان را نقش حاكميت ملي و تماميت ارضي خود مي‌داند. پاييز سال گذشته، سه ماه بعد از سفر رييس وقت ديدار سه ساعته جو بايدن رييس‌جمهور امريكا با شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور چين در حاشيه نشست سران گروه ۲۰ در بالي اندونزي باعث تنش طولاني‌مدت در روابط دو كشور شد. هر چند جو بايدن در طول دوران خدمتش به عنوان معاون اوباما بارها با شي ديدار كرده‌بود، اما ديدار سال گذشته نخستين ديدار بايدن و شي از زمان انتخاب بايدن به عنوان رييس‌جمهور امريكا بود. در پي ديدار روساي جمهور دو كشور قرار بود بهمن‌ماه سال گذشته آنتوني بلينكن، وزير خارجه ايالات‌متحده امريكا به چين سفر كند تا درخصوص بهبود روابط دو كشور پس از يك دوره طولاني تنش گفت‌وگو كند؛ اما انتشار اخبار مربوط به پرواز يك بالن هواشناسي چيني در آسمان امريكا در ارتفاع بالا، باعث شد تا سفر به زمان ديگري موكول شود. هر چند دولت چين تاكيد كرده‌بود كه اين بالن هواشناسي به دليل وزش باد از مسير اصلي خود خارج شده است، اما امريكايي‌ها مدعي بودند كه اين بالن با هدف جاسوسي به حريم هوايي امريكا ارسال شده است و نهايتا با دستور رييس‌جمهور امريكا، اين بالن با يك موشك شليك‌شده از جنگنده اف-۲۲ در آسمان اقيانوس اطلس منهدم شد. حالا بعد از چند ماه مجددا آمادگي در طرف امريكايي براي استمرار گفت‌وگوهاي ديپلماتيك با طرف چيني ايجاد شده است. مشخص نيست جنجال اخير درخصوص ساخت تاسيسات چيني در خاك كوبا، تا چه اندازه بر رويكرد ديپلماتيك دولت امريكا در قبال چين تاثير بگذارد.
در حالي كه گفت‌وگوهاي ديپلماتيك ميان چين و امريكا در حال حاضر عمدتا در حوزه‌هاي اقتصادي و تجاري است، دولت بايدن اخيرا تلاش‌هايي براي توسعه گفت‌وگوهاي ديپلماتيك به حوزه‌هاي نظامي و امنيتي انجام داده است. ماه گذشته ويليام برنز، رييس آژانس اطلاعات مركزي امريكا (CIA) در سفري محرمانه به پكن رفت تا خطوط گفت‌وگو در زمينه‌هاي نظامي و امنيتي ميان دو كشور باز شود. به نوشته پوليتيكو دولت بايدن اميدوار است كه سفر برنز به افزايش سطح گفت‌وگوها ميان دوطرف كمك كند.
اظهار نگراني نمايندگان كنگره امريكا
بعدازظهر پنجشنبه دو سناتور ارشد دموكرات و جمهوري‌خواه عضو كميته اطلاعات سنا نسبت به گزارش‌هاي منتشرشده درخصوص ايجاد تاسيسات جديد چين در خاك كوبا و نزديكي سواحل امريكا اظهار نگراني كردند. مارك وارنر، سناتور دموكرات از ايالت ويرجينيا و ماركو روبيو، سناتور جمهوري‌خواه از ايالت فلوريدا تاكيد كردند كه «عميقا نگران» گزارش‌هاي اخير هستند و گفتند: «ايجاد تاسيسات اطلاعاتي چين در ۱۶۰ كيلومتري ايالت فلوريدا و خاك امريكا، غيرقابل قبول است.» اين دو سناتور ارشد امريكايي تاكيد كردند: «ما از دولت بايدن مي‌خواهيم تا اقداماتي براي جلوگيري از اين تهديد جدي عليه امنيت ملي و استقلال ما در پيش بگيرد.»
مايك گالاگر، نماينده جمهوري‌خواه مجلس نمايندگان از ايالت ويسكانسين و عضو كميته منتخب مجلس نمايندگان در امور چين با صدور بيانيه‌اي تاكيد كرد كه دولت بايدن بايد اين اقدام چين را با اقداماتي مانند «پايان دادن به گواهينامه معافيت براي صادرات محصولات جهت استفاده توسط كمپاني هوآوي چين، محدود كردن سرمايه‌گذاري امريكايي‌ها در بخش‌هاي حساس جمهوري خلق چين و محدود كردن چيني‌ها از خريد زمين در نزديكي پايگاه‌هاي نظامي» پاسخ دهد. مايك والتز، نماينده مجلس نمايندگان از ايالت فلوريدا گفته است كه آنتوني بلينكن، وزير خارجه امريكا به دليل اين گزارش‌ها و همچنين مزاحمت براي كشتي‌ها و هواپيماهاي امريكايي در منطقه اقيانوس‌هاي هند و آرام بايد از سفر به پكن خودداري كند. اين عضو كميته اطلاعات و نيروهاي مسلح مجلس نمايندگان گفته است: «حزب كمونيست چين درست مانند اتحاد جماهير شوروي رفتار مي‌كند.»
واكنش كوبا
كارلوس فرناندز دي‌كاسيو، معاون وزير خارجه كوبا در واكنش به گزارش منتشرشده در وال‌استريت‌ژورنال تاكيد كرده است كه اين گزارش «سرشار از اطلاعات كاملا غلط و بي‌اساس» است و گفته است كه كوبا از اساس با حضور نظاميان خارجي در سراسر امريكاي لاتين و درياي كاراييب مخالف است.
اين نخستين‌بار نيست كه امريكا نسبت به همكاري‌هاي قدرت‌هاي جهاني با كوبا اظهار نگراني مي‌كند. سال ۱۹۶۲ ايالات‌متحده امريكا اعلام كرد كه موشك‌هاي شوروي در خاك كوبا مستقر شده‌اند. تنش‌هاي ناشي از بحران موشكي كوبا در سال ۱۹۶۲ جهان را در معرض يك جنگ خطرناك هسته‌اي بين امريكا و شوروي قرار داد. در دوران جنگ سرد اتحاد جماهير شوروي بزرگ‌ترين تاسيسات اطلاعاتي بررسي امواج و سيگنال‌ها را در منطقه لوردس در نزديكي هاوانا، پايتخت كوبا تاسيس كرده‌بود. مايك والتز، نماينده مجلس نمايندگان از ايالت فلوريدا مي‌گويد: «اگر چين بخواهد اين مركز را بازگشايي كند، دوباره اين مركز بزرگ‌ترين پايگاه جاسوسي جهان خواهد شد. اگر اين نشانه‌اي نباشد كه ما بار ديگر وارد دوران جنگ سرد شده‌ايم، نمي‌دانم ديگر چه چيز مي‌تواند نشانه باشد.»
باب منندز، سناتور دموكرات از ايالت نيوجرسي مي‌گويد: «اگر اين گزارش‌ها درست باشد، نشان مي‌دهد كه نظام كوبا تا حالا چه كار مي‌كرد. آنها دشمن ايالات‌متحده هستند و اينكه اجازه بدهند چين در خاك اين كشور تاسيسات اطلاعاتي بررسي امواج و سيگنال‌ها ايجاد كند، يك حمله مستقيم به ايالات‌متحده محسوب مي‌شود. اميدوارم دولت به خوبي فكر كند كه چگونه به اين موضوع واكنش نشان مي‌دهد.»