حركت تاريخي اردوغان
اولين زن رييس‌كل بانك مركزي تركيه كيست؟
رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهوري تركيه در حركتي تاريخي «حفيظه غايه اركان» را به عنوان رييس بانك مركزي اين كشور منصوب كرد.
خانم اركان كه سابقه مديرعاملي بانك «فرست ريپابليك» و شركت خدمات مالي «گلدمن ساكس» را در كارنامه مديريتي خود دارد، نخستين زني است كه به رياست بانك مركزي تركيه منصوب مي‌شود. او همچنين پنجمين فردي خواهد بود كه در طول چهار سال گذشته به رياست بانك مركزي تركيه منصوب شده است.
خانم اركان ۴۳ ساله جايگزين شهاب كاوجي اوغلو شده كه دوره رياستش با افزايش نرخ تورم در تركيه همراه بوده است. انتصاب خانم اركان به رياست بانك مركزي تركيه درحالي است كه آقاي اردوغان در آغاز سومين دوره رياست‌جمهوري خود به مردم كشورش وعده داد كه نرخ تورم را مهار كند.
در حال حاضر مشخص نيست خانم اركان كه از دانشگاه پرينستون مدرك دكتراي مهندسي مالي خود را دريافت كرده است، چه سياست‌هاي پولي را براي بهبود وضعيت اقتصادي تركيه در پيش خواهد گرفت.
براساس اطلاعات صفحه لينكدين خانم اركان، او از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۱ از مديران ارشد بانك «فرست ريپابليك» بوده است، بانكي كه پس از ورشكسته شدن توانست در سال‌هاي مديريت خانم اركان به يكي از بزرگ‌ترين بانك‌هاي امريكا تبديل شود.
به گفته كارشناسان اقتصادي، بانك مركزي تركيه در سال‌هاي گذشته استقلال خود را به دليل تصميم‌هاي آقاي اردوغان از دست داده است.
منتقدان دولت اردوغان بر اين نظرند كه كاهش غيرمتعارف نرخ بهره كه با حمايت شخص رييس‌جمهوري تركيه انجام شد، به افت نرخ برابري لير در مقابل هر دلار امريكا دامن زد و روند صعودي اخير نرخ تورم در اين كشور را حاكم كرد.
اينك برخي كارشناسان اقتصادي بر اين نظرند كه چشم‌انداز اقتصادي تركيه به ميزان استقلالي كه اردوغان به وزير اقتصاد و رييس بانك مركزي كشورش مي‌دهد، بستگي دارد.
«تاد شوبرت»، رييس تحقيقات بخش درآمد ثابت دوبي در بانك سنگاپور مي‌گويد: استقلال و اعتبار رييس بانك مركزي تركيه در سال‌هاي گذشته كاهش پيدا كرده است. تركيب اقتصادي شيمشك به عنوان وزير دارايي و اركان به عنوان رييس بانك مركزي به عنوان يك تيم رويايي طرفدار بازار درنظر گرفته مي‌شود.
محمت (محمد) شيمشك كه توسط آقاي اردوغان به عنوان وزير اقتصاد تركيه معرفي شده، از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ عهده‌دار سمت‌هاي وزير دارايي و معاون نخست‌وزير در امور اقتصادي بوده است، دوره‌اي كه نرخ تورم در اين كشور هيچ‌گاه از ۱۳درصد فراتر نرفت. ناجي اقبال، يكي از روساي پيشين بانك مركزي تركيه كه نرخ بهره را افزايش داد، در سال ۲۰۲۱ پس از كمتر از پنج ماه از كار بركنار شد. اردوغان پيش‌تر اعلام كرده كه سياست‌هاي خود درباره نرخ بهره را تغيير نمي‌دهد. كاووچي اوغلو هم تاكنون از اين سياست‌ها منحرف نشده است، ولي انتخاب شيمشك هم اولويت مهار تورم در تركيه را نشان مي‌دهد و نشست بعدي بانك مركزي تركيه براي تعيين نرخ بهره در تاريخ ۲۲ ژوئن (يكم تير) نشان مي‌دهد كه آيا اردوغان در دور جديد خود در سياست‌هاي نامتعارف خود تجديدنظر مي‌كند يا خير؟
تورم تركيه در اين ماه به لطف وعده انتخاباتي اردوغان كاهش يافت. اردوغان پيش از انتخابات وعده داده بود كه قبوض گاز را براي خانوارهاي تركيه براي يك سال رايگان مي‌كند. با عملي شدن اين وعده در اين ماه، تورم تركيه به كمترين ميزان از سال ۲۰۲۱ رسيد و رشد ماهانه تورم صفر شد.
تورم مصرف‌كننده در ماه مه، نسبت به سال قبل به ۳۹.۶درصد رسيده است ولي تحليلگران باتوجه به سقوط ارزش لير و روند نزولي آن، انتظار دارند كه فشار تورمي بر سر اقتصاد تركيه همچنان سنگيني كند. حفيظه غايه اركان در سال ۱۹۸۲ ميلادي در استانبول متولد و پس از اتمام دوره متوسطه، از رشته مهندسي صنايع دانشگاه بوغاز ايچي استانبول در سال ۲۰۰۱ فارغ‌التحصيل شد.
وي سپس براي ادامه تحصيل به امريكا مهاجرت و در سال ۲۰۰۵ در رشته مهندسي مالي و تحقيق در عمليات مدرك اخذ كرد. او همچنين در دوره آموزشي در زمينه علوم مديريت در مدرسه كسب و كار هاروارد و دانشگاه استنفورد را طي كرد.
اركان در نخستين گام در شركت خدمات مالي و بانكداري امريكايي گلدمن ساكس، كار خود را آغاز كرد. طي ۹ سال حضور در اين مجموعه، به اعضاي هيات‌هاي مديره و مديران بانك‌هاي مهم و شركت‌هاي بيمه خدمات مشاوره درخصوص مديريت بيلان، تست استرس و برنامه‌ريزي سرمايه، مديريت ريسك، خريد و ادغام ارايه كرد.
او در سال ۲۰۱۴ هم در شركت خدمات مالي «فيرست رپابليك بنك» آغاز به كار كرد. او طي ۸ سال فعاليتش در اين شركت تحت عناوين مختلف طول مانند معاون مديرعامل، رييس، عضو هيات‌مديره، مدير سرمايه‌گذاري و سپرده‌گذاري و مديريت ريسك به كار خود دامه داد.
اركان همچنين پس از دو سال فعاليت به عنوان عضو هيات‌مديره در شركت جواهرات «تيفاني‌اند كو»، وارد هيات‌مديره شركت خدمات مالي «مكلنن» كه در فهرست «فورچون ۵۰۰» قرار دارد، شد.
براساس تحقيقات مجله سان فرانسيسكو تايمز در سال ۲۰۱۸، او تنها زن زير ۴۰ سال بود كه در سمت رييس يا مديرعامل ۱۰۰ بانك بزرگ امريكا حضور داشت.
وي همچنين در سال ۲۰۱۹ در فهرست «زنان مهم عرصه بانكداري و امور مالي مجله كرينز» و فهرست «زناني كه بايد مورد توجه قرار بگيرند» آمريكن بنكر قرار گرفت. وي همچنين در شوراي مشاوران بخش مهندسي مالي و تحقيق در عاميات دانشگاه پرينستون فعاليت دارد.