با اصرار مجلس مصوبه انتخاباتي به مجمع مي‌رود
اسم رمز «انتخابات تناسبي» در تهران
گروه سياسي
«انتخابات تناسبي» نام آخرين تلاش‌هايي است كه مجلس يازدهم براي ترسيم رويكردهاي انتخاباتي كشور در پيش گرفته است؛ تلاش‌هايي كه برخي تحليلگران معتقدند، نمايندگان مجلس براي روزهاي «فترت از قدرت» برنامه‌ريزي كرده‌اند تا سهمي (هر چند اندك) از مسووليت و قدرت را در اختيار داشته باشند. اصولگرايان به خوبي مي‌دانند حتي اگر فضاي كنشگري سياسي به طور نسبي هم گشوده شود و ايرانيان براي مشاركت بيشتر در انتخابات مجاب شوند، ديگر امكان و فضايي براي حضور در عرصه‌هاي انتخابي قدرت، براي آنها نمي‌ماند؛ به همين دليل از همين امروز به دنبال ايجاد فرصت‌هايي براي نباختن كامل قافيه به رقبا هستند. انتخابات تناسبي، اسم رمز يك چنين عملياتي است كه باعث مي‌شود حادثه تلخ انتخابات مجلس سال 94 و پيروزي يكپارچه ليست اميد در انتخابات‌هاي آينده تكرار نشود. به همين دليل و به‌رغم مخالفت شوراي نگهبان با ايده انتخابات تناسبي، نمايندگان اصولگراي مجلس، پاي خود را در يك كفش كرده‌اند كه خواستار تحقق اين ايده هستند. بنابراين بايد منتظر روزهاي آينده و بررسي اين طرح در مجمع تشخيص بمانم تا مشخص شود آيا خواسته نمايندگان محقق مي‌شود يا نه؟ ديروز اما با اصرار نمايندگان مجلس يازدهم بر مصوبه قبلي خود پيرامون برگزاري انتخابات مجلس به صورت تناسبي در تهران، اين بند از طرح اصلاح موادي از قانون انتخابات مجلس شوراي اسلامي به مجمع تشخيص مصلحت نظام مي‌رود. نمايندگان مجلس در جلسه علني ديروز (سه‌شنبه)، گزارش كميسيون امور داخلي كشور و شوراها در مورد طرح اصلاح موادي از قانون انتخابات مجلس شوراي اسلامي را بررسي كرده و به منظور تامين نظر شوراي نگهبان با اصلاحات صورت‌گرفته در اين طرح موافقت كردند. همچنين نمايندگان در جريان بررسي اين طرح بر مصوبه قبلي خود در ماده ۵۳ مبني بر برگزاري انتخابات مجلس به صورت تناسبي در تهران اصرار كردند. نمايندگان مجلس شوراي اسلامي ساز‌وكار بررسي انتخابات تناسبي در تهران را به شرح زير پيش‌بيني كرده‌اند:
ماده ۹۶ الحاقي موضوع ماده ۵۳ مصوبه به شرح زير اصلاح مي‌شود:
ماده ۹۶- در حوزه انتخابيه تهران، ري، شميرانات، اسلامشهر و پرديس، هر داوطلب تاييد صلاحيت شده (نامزد) مي‌تواند به صورت منفرد يا به عنوان عضوي صرفا از يك فهرست، نامزد شركت در انتخابات شود.
الف. شرايط فهرست‌ها و عضويت در آنها
۱. احزاب، جبهه‌ها و تشكل‌ها موظفند حداكثر تا هفتاد و دو ساعت قبل از شروع تبليغات فهرست نامزدهاي مدنظر خود را با رعايت تشريفات ماده (۳) اين قانون به ستاد انتخابات كشور يا فرمانداري تهران اعلام كنند. چنانچه نامزد يا نامزدهاي حاضر در فهرست‌ها به درخواست كتبي خود و تا بيست و چهار ساعت قبل از شروع تبليغات انتخاباتي از فهرست خارج شوند، حزب، جبهه يا تشكل ارايه‌دهنده فهرست مي‌تواند از ميان ساير نامزدها تا زمان آغاز تبليغات، با رعايت مفاد اين ماده فهرست خود را تكميل كند. در غير اين صورت احزاب، جبهه‌ها و تشكل‌ها حق تغيير فهرست ارايه شده را نخواهند داشت، مگر اينكه به دلايل قهري و خارج از اراده مانند فوت، نامزد يا نامزدهايي از فهرست مزبور حذف شوند. در اين صورت حزب يا جبهه مي‌تواند تا هفتاد و دو ساعت قبل از شروع اخذ راي مطابق تشريفات مزبور، فهرست خود را تكميل كند.
۲. هر نامزد تنها مجاز به حضور در يك فهرست انتخاباتي است. ستاد انتخابات كشور و فرمانداري تهران در پذيرش و بررسي فهرست‌ها اين موضوع را بايد لحاظ كنند و مانع حضور افراد در بيش از يك فهرست شوند. در صورت عضويت نامزد در بيش از يك فهرست، كل آراي فهرستي و انفرادي وي ابطال مي‌شود.
۳. براي هر يك از نامزدها يا فهرست احزاب، جبهه‌ها و تشكل‌ها، شناسه منظور مي‌شود. راي‌دهنده مي‌تواند عنوان فهرست يا اسم نامزد يا نامزدهاي مدنظر خويش يا شناسه آنها را در برگ راي درج كند. در صورت مغايرت اسم يا عنوان با شناسه، ملاك راي، اسم يا عنوان فهرست است.
ب. نحوه راي‌دهي و شمارش آرا شعب
۱. راي‌دهنده بايد يا به عنوان يك فهرست راي دهد، يا به نامزد يا نامزدها اعم از منفرد يا از درون يك يا چند فهرست تا سقف كرسي‌ها انتخاب نمايد. در صورتي كه راي‌دهنده فهرستي را انتخاب كند كه كمتر از تعداد كرسي‌هاي حوزه انتخابيه، نامزد معرفي كرده باشد، مي‌تواند مابقي نامزدهاي مدنظر خويش را از يك يا چند فهرست يا نامزدهايي خارج از فهرست‌ها صرفا با درج نام نامزد (و نه فهرست آنها) انتخاب كند. در صورتي كه راي‌دهنده به صورت همزمان به يك فهرست (كه نامزدهاي آن فهرست به تعداد كرسي‌ها است) و نامزدها راي دهد، راي به فهرست ملاك بوده و راي به نامزدها محاسبه نخواهد شد. همچنين اگر راي‌دهنده به طور همزمان نام چند فهرست را در برگه راي ثبت نمايد، راي باطله ماخوذه محسوب مي‌شود.
۲. آراي هر نامزد شامل آرايي است كه به صورت منفرد كسب كرده يا از طريق فهرست انتخاباتي موضوع اين قانون به وي داده شده است. آرايي كه فقط مشتمل بر عنوان يك فهرست انتخاباتي باشد، براي هر يك از نامزدهاي آن فهرست، يك راي محسوب مي‌شود.
ج. الگوي تعيين منتخبان حوزه انتخابيه
منتخبان به ترتيب زير تعيين مي‌شوند:
۱. فهرست‌هايي كه نسبت «مجموع آراء صحيح اخذ شده توسط نامزدهاي عضو آن فهرست» تقسيم بر «مجموع آراء صحيح همه نامزدهاي آن حوزه» ضربدر «تعداد كرسي‌هاي آن حوزه» آنها كمتر از يك كرسي باشد، فاقد حد نصاب بوده و نامزدهاي آنها مانند نامزدهاي منفرد درنظر گرفته مي‌شوند.
۲. سقف «سهم نامزدهاي منفرد» (شامل نامزدهاي منفرد و نامزدهاي فهرست‌هاي فاقد حد نصاب موضوع بند قبل) از كرسي‌هاي حوزه انتخابيه، معادل «مجموع آراي صحيح اخذ شده توسط نامزدهاي منفرد» تقسيم بر «مجموع آراء صحيح همه نامزدهاي آن حوزه» ضربدر «تعداد كرسي‌هاي آن حوزه» است.
نامزدهاي منفردي كه ۲۰درصد آراي صحيح ماخوذه راي‌دهندگان حوزه انتخابيه را كسب كرده باشند به ترتيب بيشترين راي و تا سقف عدد صحيح «سهم نامزدهاي منفرد» به عنوان منتخب حوزه معرفي مي‌شوند.
۳. پس از كسر كرسي‌هاي اختصاص داده شده به منتخبان منفرد از كل كرسي‌هاي آن حوزه، «كرسي‌هاي باقيمانده» به منتخبان فهرستي داراي حد نصاب، اختصاص داده مي‌شود.
۴. ملاك «سهم هر فهرست» از كرسي‌هاي باقيمانده، معادل «مجموع آراء صحيح اخذ شده توسط نامزدهاي عضو فهرست» تقسيم بر «مجموع آراء صحيح همه نامزدهاي فهرستي داراي حد نصاب آن حوزه»، ضربدر «تعداد كرسي‌هاي باقيمانده» است.
۵. از هر فهرست به ترتيب هر نامزدي كه بالاترين آرا را كسب كرده باشد تا سقف سهم آن فهرست به عنوان منتخب يا منتخبان شناخته مي‌شود.
تبصره ۱- در صورتي كه سهم فهرست‌ها، به صورت اعشاري باشد، در ابتدا سهم‌ها برابر با ارقام صحيح آن لحاظ مي‌شود و كرسي‌هاي باقيمانده به ترتيب به سهم داراي بالاترين اعشار، بدون درنظر گرفتن رقم صحيح، اختصاص مي‌يابد. در صورت برابري همه ارقام اعشار سهم‌ها، در جلسه مشترك هيات‌هاي اجرايي و نظارت مركز حوزه انتخابيه با انجام قرعه منتخب يا منتخبان باقيمانده به سهم يا سهم‌هاي برنده قرعه اختصاص داده مي‌شود. نماينده فهرست‌هاي ذي‌نفع مي‌توانند در مراسم قرعه‌كشي حضور داشته باشند.
تبصره ۲- در صورت برابري آراء تمام يا چند نفر از نامزدهاي يك فهرست، در جلسه مشترك هيات‌هاي اجرايي و نظارت حوزه انتخابيه، منتخب يا منتخبان با قيد قرعه انتخاب مي‌شود. نامزدهاي ذي‌نفع يا نمايندگان آنها مي‌توانند در مراسم قرعه‌كشي حضور داشته باشند.
تبصره۳- در صورتي كه سهم يك فهرست، بيش از تعداد اعضاي آن فهرست باشد، فقط به اندازه تعداد اعضا، به آن فهرست كرسي تعلق مي‌گيرد. در اين حالت سهم ساير فهرست‌ها از تعداد كرسي‌هاي باقيمانده براساس ساز و كار توزيع كرسي‌ها بين فهرست‌ها مجددا محاسبه مي‌شود.
تبصره ۴- در صورتي كه حداقل دو فهرست حايز حداقل حد نصاب لازم نشوند، انتخابات مرحله دوم برگزار مي‌شود. انتخابات مرحله دوم از ميان حداقل دو فهرستي كه حايز حداقل يك دوم حدنصاب لازم شده‌اند همچون دوره اول به صورت تناسبي برگزار مي‌شود. در غير اين صورت انتخابات مرحله دوم از ميان دو فهرستي كه حايز بيشترين حد نصاب شده‌اند، به صورت تناسبي برگزار مي‌شود.
تبصره ۵- انتخابات ميان دوره‌اي در اين حوزه مطابق مفاد ماده ۸ قانون برگزار مي‌شود.
درنهايت با اصلاح مجلس اين بند از طرح اصلاح موادي از قانون انتخابات مجلس شوراي اسلامي به مجمع تشخيص مصلحت نظام خواهد رفت.
همچنين نمايندگان مجلس شوراي اسلامي، با يك مصوبه كميسيون در اين طرح مخالفت كرده و با طرح پيشنهاد اصلاحي در صحن مجلس آن را اصلاح كردند.
براساس اصلاحات صورت گرفته در اين بند، متن زير به انتهاي تبصره يك الحاقي اضافه خواهد شد. در اين شرايط مدت زمان استعفاي داوطلبان مشمول ماده ۲۹ قانون دو ماه قبل از روز برگزاري انتخابات مي‌باشد. بلافاصله بعد از اعلام تاريخ برگزاري انتخابات، فهرست مشاغل هم‌تراز توسط وزارت كشور به آگاهي عموم خواهد رسيد. نمايندگان مجلس شوراي اسلامي به منظور تامين نظر شوراي نگهبان اصلاحات عبارتي نيز در اين طرح اعمال كردند.