آيا سياست جذب فوق ستاره‌ها جواب مي‌دهد؟
عربستان و قمار شكست خورده چين
سامان سعادت
طرح انتقال بازيكنان گران‌قيمت به عربستان ممكن است در ظاهر مشابه اتفاقي باشد كه چند سال پيش در چين رقم خورد، اما استراتژي عميق‌تري در رياض وجود دارد كه مي‌تواند نظم موجود را متزلزل كند.
عربستان سعودي، چين جديد است. الكساندر چفرين، مدير اجرايي يوفا اخيرا گفت: «سيستم خريد بازيكناني كه تقريبا به پايان دوران حرفه‌اي خود رسيدند، سيستمي نيست كه فوتبال را توسعه دهد. اين يك اشتباه مشابه در چين بود ...»
وقتي اسكار در دسامبر 2016 در پنجره نقل و انتقالاتي كه در آن باشگاه‌هاي سوپرليگ چين بيش از 300 ميليون پوند خرج كردند، چلسي را ترك كرد، آنتونيو كونته، مدير آبي‌ها نسبت به خطر چين هشدار داد. ستاره‌هاي ديگري مانند كارلوس توز، ديديه دروگبا و نيكلاس آنلكا نيز به سمت شرق حركت كردند. اين پروسه در نهايت با ورشكستگي، رسوايي‌هاي فساد و عدم بهبود قابل مشاهده در استانداردها به پايان رسيد.
اكنون عربستان سعودي مقصدي ديگر است. كريستيانو رونالدو در ماه دسامبر به النصر پيوست. الاتحاد در ماه مه كريم بنزما و انگولو كانته را اضافه كرد. اخيرا، الهلال، موفق‌ترين تيم عربستان سعودي در آسيا از نظر عناوين، وارد عمل شده و روبن نوس از وولوز و كاليدو كوليبالي از چلسي را به خدمت گرفته است. چهارمين تيم از اصطلاحا «بيگ فور» عربستان، الاهلي، روز چهارشنبه از ورود ادوارد مندي، آن هم از باشگاه غرب لندن خبر داد. پيش از شروع فصل جديد در ماه آگوست، انتظار مي‌رود تعداد بيشتري از اين موارد وجود داشته باشد.
تجربه چيني
ممكن است همه اينها در ظاهر شبيه چين به نظر برسد، اما استراتژي عميق‌تري در رياض وجود دارد. شي جين پينگ قبل از اينكه رييس‌جمهور شود، گفته بود كه سه آرزوي فوتبالي دارد: گرفتن جواز حضور در جام جهاني براي دومين بار، ميزباني جام جهاني و درنهايت قهرماني در آن. به همين منظور كمپاني‌هاي بزرگ، به ويژه توسعه‌دهندگان ساخت و ساز كه به دنبال منافع سياسي بودند، درگير فوتبال شدند، باشگاه‌ها را تصاحب كردند و بيش از تصور پول پرداخت كردند.
دولت چين به زودي از ميزان پول نقدي كه از كشور خارج مي‌شد تا جيب باشگاه‌ها، عوامل و بازيكنان خارجي مانند توز را كه دوران خود را در شانگهاي به عنوان تعطيلات توصيف مي‌كردند، پر شود نگران شد. فدراسيون فوتبال ابراز تاسف كرد كه باشگاه‌هاي چيني به ترتيب 10 و 4 برابر بيشتر از همتايان كره‌اي و ژاپني خود هزينه كردند، اما همچنان اين روند بدتر شد. اندكي پس از پنجره نقل و انتقالات معروف 2017-2016، مقامات تصميم گرفتند به اصطلاح «ماليات نقل و انتقالات» را اعمال كنند، مالياتي بر خريدهاي خارجي گران‌قيمت و همچنين يكسري محدوديت حقوقي.
ترمز بزرگ‌تر، كندي رشد اقتصادي بود، به ويژه در بازار دارايي كه بيش از حد گرم شده بود و باتوجه به اينكه اكثر باشگاه‌هاي سطح بالا به طور كامل يا جزيي متعلق به شركت‌هاي املاك با بدهي‌هاي سنگين بودند، پرداخت‌هاي پول واقعا متوقف شد. همه‌گيري آن را بدتر كرد. سرتيتر خبرها ديگر درباره ستاره‌هاي بزرگي نبودند كه به سمت شرق مي‌رفتند، بلكه اين باشگاه‌هاي بزرگ بودند كه به سمت سقوط مي‌رفتند. جيانگ سو با سابقه قهرماني در سال 2021 سقوط كرد. چونگ كينگ و هبي (كه زماني توسط مانوئل پلگريني مربيگري مي‌شد) به همين سرنوشت دچار شدند. تيم گوانگژو در ماه مارس منحل شد. همسايگان موفق‌تر آنها، گوانگژو اورگراند كه زماني به عنوان اولين ابرباشگاه آسيا شناخته مي‌شد، تا سال 2021 250 ميليارد پوند بدهي داشت. آنها مجبور شدند با تيم‌هاي جوانان به ميدان بروند و سقوط كردند.
اما هزينه‌هاي عربستان بخشي از يك استراتژي ملي گسترده‌تر است كه توسط وليعهد محمد بن سلمان ابداع شده و هدف آن ايجاد اين كشور به عنوان يك مركز ورزشي جهاني است، صنعت فوتبال در اين وضعيت بخش مهمي از يك اقتصاد متنوع است كه ديگر متكي به نفت نيست. در عين حال، به معرفي عربستان سعودي به مخاطبان در داخل و خارج از كشور، به عنوان يك مقصد تجاري، تفريحي و گردشگري مدرن، پويا و نوآورانه كمك مي‌كند و در طول مسير، جمعيت ثروتمند را تشويق مي‌كند كه به بازي و تماشاي ورزش بپردازند. اين يك روند ارزشمند است.
ليگ فوتبال عربستان در اين جاه‌طلبي‌هاي بزرگ كه در راس آن چهار تيم بزرگ هستند، نقش خواهد داشت: النصر و الهلال در رياض و غول‌هاي جده الاتحاد و الاهلي. آنها بيشتر ستاره‌ها را به دست خواهند آورد. پس از تصاحب، صندوق سرمايه‌گذاري عمومي كشور (PIF) كه مالك نيوكاسل يونايتد است و اكنون بخش زيادي از گلف را دراختيار دارد، بيشتر مسووليت كشاندن ليگ به 10 ليگ برتر جهان از نظر درآمد را برعهده خواهد داشت. اقدامي كه تا سال 2030 بايد انجام شود.
عربستان سعودي در موقعيت بهتري نسبت به چين قرار دارد؛ نه فقط به اين دليل كه پول بسيار بيشتري دارد: PIF بيش از 500 ميليارد پوند سرمايه دارد. در زمين فوتبال، تيم عربستان در حال حاضر يك قدرت قاره‌اي است كه چين را 6-يك در مسابقات جام جهاني، 2-صفر در جام ملت‌هاي آسيا و 6-3 در ليگ قهرمانان آسيا شكست داده است. حتي قبل از اين هجوم جديد، ليگ بهترين بازيكنان خارجي را در آسيا داشت. از نظر نمايش بين‌المللي نيز عربستان يك تيم رقابتي بوده. بازيكنان مشهور به چين رفتند و عملا در آن سوي ديوار بزرگ ناپديد شدند. اما رونالدو، اينفلوئنسر بزرگ، 600 ميليون فالوور اينستاگرام خود را به طور كامل از آنچه او و خانواده‌اش انجام مي‌دهند به‌روز مي‌كند. ستاره‌هاي ديگر نيز همين كار را خواهند كرد.
اين بدان معنا نيست كه همه چيز گل و بلبل باشد. باشگاه‌هاي عربستان سعودي اغلب ضعيف اداره مي‌شوند. وضعيت بدهي‌ها در سال 2018 به حدي بد شد كه النصر و الاتحاد اجازه حضور در ليگ قهرمانان را نداشتند و باشگاه‌ها در مجموع 300 ميليون پوند بدهي بالا آوردند. وليعهد مداخله كرد تا همه آن را جبران كند. در آن زمان، 107 مورد از حقوق پرداخت نشده و اختلافات در فيفا گزارش شده بود. چنين اپيزودهايي در سطح بين‌المللي مورد توجه قرار نگرفتند، اما اكنون چنين نخواهد بود. همان‌طور كه چين مي‌داند، اين بهايي است كه بايد پرداخت شود؛ ميلياردها دلار سرمايه‌گذاري در نقل و انتقالات و پرداخت حقوق براي متزلزل كردن نظم موجود. بايد ديد در آينده چه تعداد از مردم در سراسر جهان براي تماشاي بازي‌ها آماده خواهند شد، اما تقريبا همه در فوتبال منتظر خواهند بود، ببينند آيا ليگ عربستان سعودي بحران چين را تجربه مي‌كند يا خود را به عنوان يك بازيگر اصلي براي سال‌هاي آينده معرفي مي‌كند.
منبع: گاردين