به‌رغم زحمت امام، هنوز گفتمان فقه فردنگر غالب است

عضو مجلس خبرگان رهبري با بيان اينكه وقتي تعريف عوض شود كساني انقلابي معرفي مي‌شوند كه ضدانقلاب‌ترين آدم‌ها هستند، گفت: كساني كه خيال مي‌كنند خيلي متشرع هستند اما اخلاق‌شان سيئه يا عقايدشان باطل است، معلوم است كه چه آثاري بر جامعه مي‌گذارند. هرچه بيشتر اينها در تشرع و تدين خودشان پافشاري مي‌كنند، بيشتر باعث گريز مردم از دين و دينداري مي‌شوند. يك وقتي خدمت آيت‌الله جوادي آملي بحث شد و تعبير ما «گريز مردم» و تعبير ايشان «ستيز مردم» بود. اينها باعث دين‌ستيزي مردم مي‌شوند.
محسن اسماعيلي در نشست علمي «تحولات تاريخي مفهوم فقه و آثار جدايي آن از اخلاق» پژوهشكده امام خميني (ره) و انقلاب اسلامي گفت: «فقه» از واژه‌هايي است كه در طول تاريخ تحول مفهوم زيادي به خودش ديده است. حداقل سه يا چهار تحول در مفهومش اتفاق افتاده و براساس اين تحول‌ها، تعريفش هم متفاوت شده است. كنفسيوس در چند كتاب اين جمله را آورده كه «من اصلاحات در كشورم را از اصلاح واژه‌ها آغاز مي‌كنم.» چون تا واژه‌ها اصلاح و اصطلاحات شفاف نشوند، هيچ اصلاحات ديگري در كشور موثر و ماندگار واقع نخواهد شد. عضو مجلس خبرگان رهبري افزود: ما در تاريخ خودمان مشكلي داريم كه مفاهيم عوض شده و چون مفاهيم عوض شده، دستور كار جامعه عوض مي‌شود. كساني كه مي‌خواهند برخلاف مسير آب در جامعه حركت كنند، خيلي كم هستند؛ كساني كه مي‌توانند مقاومت داشته باشند و از خيلي قضايا چشم‌پوشي كنند. معمولا عموم مردم خريدار چيزي هستند كه بازارش گرم است و خريدار دارد. مثلا كلمه «استاد» يك موقع چه عظمت و معنايي داشته و الان به چه كساني اطلاق مي‌شود؟ عوض شدن اين مفاهيم در روند جامعه اثرگذار است. وي ادامه داد: تعريف ما از «انقلابي» چيست؟ وقتي تعريف عوض شود كساني انقلابي معرفي مي‌شوند كه ضدانقلاب‌ترين آدم‌ها هستند. اين به خاطر تغيير مفهومي است كه اتفاق مي‌افتد. اينكه با خودمان عهد كنيم كه نسبت به تغيير اصطلاحات و تعريف‌ها بي‌تفاوت باشيم، كار خوبي نيست و بزرگان و قدماي ما هم به تعريفات حساسيت نشان مي‌دادند و نسبت به تك تك قيود آن بحث مي‌كردند. به قول شهيد مطهري گاهي يك مصرع ناپخته ممكن است يك ملت را قرن‌ها عقب بيندازد. مثال خود ايشان اين است كه «خواهي نشوي رسوا همرنگ جماعت شو» از طاعون و وبا براي مملكت ما آسيب‌زاتر بوده و هست.