وضعيت قرمز در شاخ آفريقا
سودان در مسير فاجعه
دبيركل سازمان متحد گفت كه پس از چند ماه مناقشه، سودان امروز در مرز يك جنگ داخلي تمام‌عيار قرار دارد.
به گزارش خبرگزاري آسوشيتدپرس، آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل متحد هشدار داد كه جنگ ميان ارتش سودان و نيروهاي واكنش سريع اين كشور احتمالا تمامي منطقه را ناآرام خواهد كرد.
از ۱۵ آوريل گذشته درگيري‌هاي خشونت‌آميز و گسترده‌اي ميان نيروهاي ارتش سودان و نيروهاي واكنش سريع اين كشور در مناطق مختلف سودان جريان دارد و دو طرف تلاش مي‌كنند كنترل پايگاه‌هاي مهم اين كشور از جمله كاخ رياست‌جمهوري، مركز فرماندهي كل نيروهاي مسلح، مركز فرماندهي نيروهاي واكنش سريع و برخي فرودگاه‌هاي نظامي و غيرنظامي را به دست بگيرند.
اين درگيري‌ها كه عمدتا در خارطوم است، موجب كشته و زخمي شدن صدها غيرنظامي شده است، البته آمار رسمي از تعداد تلفات در نظاميان دو طرف وجود ندارد. دو طرف تاكنون بارها درباره آتش‌بس توافق كردند، اما به آن پايبند نبودند.
دبيركل سازمان ملل در بيانيه خود همچنين حمله هوايي روز شنبه را محكوم كرد كه مقامات بهداشتي گفتند كه حداقل ۲۲ تن در ام درمان، شهري در آن سوي رود نيل، پايتخت خارطوم كشته شدند. اين حمله يكي از مرگبارترين مورد در اين درگيري‌ها بود. گوترش گفت كه در اين مناقشه يك «بي‌توجهي كامل به قوانين بشردوستانه و حقوق بشر وجود دارد كه خطرناك و آزاردهنده است.»
گوترش همچنين در اين بيانيه از گزارش‌هاي موجود درباره گسترش خشونت و كشته شدن مردم در استان دارفور سودان ابراز نگراني كرد. او همچنين در اين بيانيه حمايت خود را از تلاش‌هاي اتحاديه آفريقا و سازمان ايگاد (سازمان بين دولتي توسعه شرق آفريقا) براي پايان دادن به بحران سودان ابراز كرد.
وضعيت پيچيده جنگ داخلي
صحبت‌هاي دبيركل سازمان ملل در حالي مطرح مي‌شود كه يك ديپلمات مصري در گفت‌وگو با سايت خبري العربي الجديد اظهار كرد: مصر از سران كشورهاي ليبي، چاد، آفريقاي مركزي، سودان جنوبي و اريتره براي حضور در نشستي در اواسط ژوييه جاري براي بررسي راه‌هاي توقف جنگ كنوني در سودان دعوت به عمل آورد.
به گفته اين منبع، قاهره علاوه بر كشورهاي ياد شده، از اتيوپي نيز به صورت رسمي براي حضور در نشست دعوت كرد، تا اين لحظه قاهره پاسخي از طرف آديس‌آبابا در اين خصوص دريافت نكرده و احتمالا اتيوپي در سطح وزير خارجه خود در اين نشست شركت مي‌كند.
طبق اظهارات اين ديپلمات مصري، نشست يادشده قرار بود اواسط مه و كمي پيش از اجلاس اخير سران كشورهاي عربي در شهر جده (۱۹ مه) برگزار شود اما بنا بر درخواست برخي كشورهاي همسايه سودان كه قاهره با آنها رايزني كرد، به تعويق افتاد.
اين منبع گفت: كشورهاي يادشده پس از مداخله محافل عربستاني درخواست تعليق كردند تا اقداماتي كه به رهبري رياض براي آتش‌بس و حل بحران در آن زمان آغاز شدند، مختل نشوند. منبع مصري ياد شده فاش كرد: قاهره از طرف‌هايي كه مي‌توان آنها را دوستان سودان ناميد و در واقع طرف‌هايي داراي نفوذ در دو طرف درگير در سودان هستند، دعوت كرد. به گزارش ايسنا، يك ديپلمات مصري ديگر گفت: نشستي كه قرار است اواسط ماه جاري ميلادي برگزار شود و بيشتر كشورهاي همسايه سودان اعلام كردند كه در آن شركت مي‌كنند، حق واقعي كشورهاي همسايه سودان است كه با آوارگي هزاران سوداني به سمت آنها از اواسط آوريل و تحمل پيامدهاي مستقيم آنها، بيشترين تاثير را از شرايط رو به وخامت آن دارند.
او افزود: با وجود روابط مستحكم ميان مصر و سودان، از همان لحظات اوليه تلاش‌هايي براي به حاشيه راندن نقش مصر انجام شد.
اين منبع گفت: قاهره با موضعگيري‌هاي سرسختانه‌اي از سوي تمامي دولت‌ها چه عربي و چه آفريقايي مواجه شد. او با اشاره به كميته آفريقايي سازمان بين دولتي توسعه شرق آفريقا (ايگاد) شامل سودان جنوبي، سومالي، اتيوپي و كنيا گفت: با وجود اينكه كنيا يك ميانجي بي‌طرف محسوب نمي‌شود و در گذشته با سودان اختلاف‌نظرهايي داشته اما عضو اين كميته است. در اين ميان نجلاء مرعي، كارشناس مسائل آفريقا در گفت‌وگو با العربي الجديد اظهار كرد: مصر از مدت‌ها قبل در حال آمادگي براي چنين نشستي است و اين را پيش از برگزاري اجلاس سران كشورهاي عربي در جده اعلام كرد و با توجه به ابتكار عمل عربستاني- امريكايي كه به نتايج مثبتي نرسيد، به تعويق افتاد.
مرعي گفت: بسياري از طرف‌هاي با نفوذ به ويژه پس از سفر مالك عقار، معاون رييس شوراي حاكميتي سودان به قاهره كه در جريان آن از وخامت بحران در پي حمايتي كه نيروهاي واكنش سريع سودان از سوي برخي كشورهاي حوزه خليج فارس و نيروهاي واگنر، حامي موضعگيري محمد حمدان دقلو (حميدتي) دريافت كردند، سخن گفت، اكنون بسياري از اين طرف‌هاي موثر روي نقش مصر در بحران سودان حساب باز كردند. اين كارشناس مسائل آفريقا فاش كرد: عقار حمايت سران مصر از نيروهاي ارتش سودان و پيشبرد نيروهاي حافظ صلح براي نظارت بر اوضاع را خواستار شده اما بعيد است مصر كمك‌هاي نظامي يا امنيتي به ارتش سودان داشته باشد، مصر از ابتدا موضعگيري بي‌طرفي را در پيش گرفت و بر ارايه كمك‌هاي بشردوستانه، استقبال از پناهجويان و فراري‌هاي جنگي و ابتكارعمل‌هاي انساني از جمله ابتكار عمل مصر- قطر تاكيد كرد.
او افزود: پيش‌بيني مي‌كنم در نشست آتي بر لزوم دستيابي به راه‌حلي براي توقف فراگير و پايدار آتش‌بس تاكيد شود و مصر تلاش مي‌كند با طرف‌هاي آفريقايي، شركاي بين‌المللي و آژانس‌هاي امدادرساني براي برقراري ثبات و امنيت در سودان همكاري كند.
مرعي ادامه داد: نشست آتي اهميت بسياري دارد و حضور كشورهاي همسايه در اين نشست مي‌تواند به حل اين بحران كمك كند چراكه بحران سودان به دليل پناهجويان ابعاد منطقه‌اي پيدا كرده و از مرزهاي اين كشور فراتر رفته و بر تمامي كشورهاي همسايه آن تاثير گذاشته است. به همين دليل مصر به دنبال ايجاد راه‌حلي منطقه‌اي و آفريقايي است.
اين كارشناس مسائل آفريقا در ادامه گفت: ما با يك درگيري پيچيده مواجه هستيم كه به بيش از يكي از مناطق امنيتي جهان مربوط بوده و بر آن موثر است، منطقه درياي سرخ در معرض خطر بوده و اين يعني ۱۰ درصد تجارت جهاني و ۳۰ درصد نفتي كه به غرب صادر مي‌شود، منطقه شاخ آفريقا كه از منظر امنيتي و سياسي به هم ريخته و نيز منطقه ساحل آفريقا به خطر افتاده است.
او ادامه داد: اقدام مصر در مورد بحران سودان ديرهنگام نبود، مصر از اولين كشورهايي بود كه ابتكارعمل‌هايي را براي حل اين بحران ارايه كرد، همچنين ابتكارعمل مشتركي از سوي مصر و امارات و نيز مصر و سودان جنوبي ارايه شدند، همينطور سامح شكري، وزير خارجه مصر رايزني‌هايي با حميدتي داشت و از او براي حضور در مذاكرات دعوت كرد. همچنين ما شاهد سفر مقامات مصري به سودان جنوبي بوديم، مصر از ابتداي بحران به دنبال مشاركت در حل اين بحران بود و اگر حميدتي تحت‌تاثير كشوري قرار نمي‌گرفت كه با مصر منافع متضادي دارد، موضعگيري قاهره در ابتداي بحران به اين پيچيدگي نبود.
احمد المفتي، مدير مركز بين‌المللي حقوق بشر خارطوم نيز در گفت‌وگو با العربي الجديد اظهار كرد: پيش‌بيني مي‌شود در كنار گروه‌هاي سياسي سودان كه پيش از اين در كارگاه قاهره در مقابل گروه‌هاي توافق فوق‌العاده حضور يافته بودند، نمايندگان كشورهاي همسايه دعوت‌شده نيز شركت كنند و همينطور انتظار مي‌رود گروه‌هاي آزادي و تغيير و جنبش‌هاي مبارزه مسلحانه كه سفر دوره‌اي خود را در اوگاندا آغاز كرده و اعلام كردند به مصر نيز سفر خواهند كرد، از جمله طرف‌هاي حاضر در اين نشست باشند.
المفتي در ادامه گفت: اما در خصوص حضور بين‌المللي و منطقه‌اي به عنوان گروه رياض، ايگاد يا اتحاديه آفريقا مساله تنها به ميزان هماهنگي مصر با اين كشورها و اينكه اقدام مصر كامل‌كننده تحركات سابق هست يا براي ايفاي نقش جايگزين تلاش مي‌كند، بستگي دارد.
مدير مركز بين‌المللي حقوق بشر خارطوم افزود: اين اقدام مصر به منزله كارگاهي است كه اين كشور در قاهره براي گروه‌هاي آزادي و تغيير فراكسيون دموكرات در پي شكست توافقنامه فوق‌العاده برگزار كرد. فكر مي‌كنم اقدام مصر ديرهنگام بود چراكه از ابتداي بحران تحركات گروه‌هاي بين‌المللي و منطقه‌اي در صدر قرار داشت اما موفقيت‌آميز نبودند، علاوه بر آن مصر دوست ندارد به عنوان رقيب اين گروه‌ها ظاهر شود اما آنچه اين روزها اتفاق مي‌افتد، اين است كه طرف مصري تلاش مي‌كند خودش و تلاش‌هايش را به عنوان نجات‌دهنده شرايط معرفي كند.