فشار گرما به شبكه برق بالا رفت، مسوولان دست به دامن مردم شدند
خط قرمزي‌كه رد شد
ليلا لطفي
با وجود تكذيب وزارت نيرو، ظهر روز گذشته برق برخي مناطق مختلف تهران قطع شد. اين درحالي است كه تقريبا از اوايل ارديبهشت ماه امسال بود كه سيل وعده‌ها درباره «خط قرمز بودن خاموشي در بخش خانگي» سرازير شده بود. به‌طور مثال 28 ارديبهشت ماه امسال معاون اجرايي رييس‌جمهور گفته بود «خاموشي خانه‌ها خط قرمز» دولت است؛ خط قرمزي كه از آن عدول شده و حتي خطر قطع برق گسترده آن در كنار صنايع زمزمه مي‌شود. اما علت اين خاموشي‌ها در تهران چيست؟ به باور كارشناسان صنعت «عدم اصلاح قيمت برق»، «عدم سرمايه‌گذاري گسترده» و «تحريم» از جمله علل بنيادين خاموشي در كشور است. اما گذشته از اين چالش‌ها در سال جاري آنچه منجر شده، «بار شبكه» يا به تعبير ديگر «حجم مصرف» نسبت به سال گذشته بيشتر شود؛ عدم تغيير «ساعت رسمي» كشور در اولين روز بهار است. اواخر سال گذشته به رغم هشدارهاي متعدد كارشناسان، دولت و مجلس تصميم گرفتند، ساعت رسمي كشور تغيير نكند. همين سياست منجر شده، امروز «بار شبكه» بيش از پيش افزايش پيدا كند. طبق اعلام وزارت نيرو روز گذشته براي اولين بار، افزايش فشار به تجهيزات نيروگاهي و تهديد شبكه برق رخ داده است.رشدي كه زمزمه خاموشي گسترده در هفته‌هاي آتي در تهران و بسياري از شهرهاي كشور را بيشتر كرده است. هرچند براي پيشگيري از اين اتفاق تاكنون سياست‌گذار ساعت كار كاركنان دولت را دو بار تغيير داده است. ابتدا دستور اصلاح ساعت كار در قالب تغيير ساعت از 8 به 6 داده شد. برنامه‌اي كه به دليل مشكلات عديده ناشي از آن مجددا اصلاح شد و به ساعت 8 برگشت. برنامه بعدي كاهش ساعت كار حضوري كاركنان دولت بود. سپس به ادارات دولتي نسبت به مصرف برق هشدار داده شد و برنامه خاموشي صنايع تدوين شد. اما امروز به رغم كاهش ساعت كار حضوري كاركنان دولت، قطع برق ادارات پرمصرف و قطع برق صنايع، خاموشي به خانه‌ها نيز سرايت كرده است.
خاموشي در تهران
همزمان با هشدارهاي وزارت نيرو در مورد ركوردزني ميزان مصرف برق، روز دوشنبه 19 تير گزارش‌هايي از قطع برق مناطقي از تهران به گوش رسيد. خاموشي‌ای كه تا حوالي ساعت 17 زمان نگارش اين گزارش ادامه داشت. اين موج بي‌برقي در پايتخت در شرايطي روزگذشته اتفاق افتاد كه وزير نيرو گفته بود «در هفته بسيار گرمي به سر مي‌بريم و بر اساس گزارش‌هاي هواشناسي اين شدت گرما در طول 11 سال بي‌سابقه است». به گفته محرابيان، «روز يكشنبه ركورد ۷۲ هزار مگاوات در مصرف برق به ثبت رسيده و روز دوشنبه احتمالا مصرف برق به حدود ۷۲ هزار و ۴۰۰ مگاوات برسد كه نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته حدود شش هزار مگاوات افزايش مصرف داشته است.» وزير نيرو در اظهاراتش به خاموشي‌هاي روز دوشنبه اشاره‌اي نكرد. اما طبق بررسي سايت «اكوايران» دست‌كم در مناطق يك، چهار، پنج و شش پايتخت براي دقايق يا حتي ساعاتي برق برخي محله‌ها قطع شده است. البته در برخي محله‌ها «تعميرات و سرويس دوره‌اي» بهانه قطع چندساعته برق عنوان شده است. پيش يا همزمان با قطعي برق هم براي برخي شهروندان در تعدادي از محله‌هاي تهران پيامكي با اين عنوان آمده بود كه: «*شركت توزيع برق تهران بزرگ٭- مشترك گرامي به نشاني... به دليل تعميرات پيشگيرانه و سرويس دوره‌اي شبكه، احتمال قطع برق اشتراك شما در محدوده زماني 01:30:00 تا 04:30:00 وجود دارد.» اين پيامك شنبه شب هم در برخي مناطق ديگر تهران براي يكسري از شهروندان ارسال شده بود. برخي منابع مي‌گويند، ارسال پيامك‌هايي از اين دست به تلفن همراه برخي مشتركان برق پايتخت، موضوع تازه‌اي نيست و در برخي محله‌ها در يك ماه اخير اين موضوع تكرار شده است.
قطعي برق 20 مجتمع
روزگذشته به غير از اينكه برق برخي مناطق تهران قطع شد. طبق اعلام شركت توانير، ۲۰ مجتمع تجاري پايتخت نيز با خاموشي مواجه شدند. در خبر اين شركت اعلام شد: مركز تجاري اطلس‌مال، مجتمع تجاري تماس، بازار مبل ايران۳، مجتمع تجاري ستين و مجتمع تجاري گلديس با قطع برق روبرو شدند.
مرور تاريخ؛ وعده‌هاي توخالي
مرور وعده‌هاي دولت نشان مي‌دهد كه 25 ارديبهشت ماه محسن منصوري معاون اجرايي رييس‌جمهور مي‌گويد: خاموشي در بخش خانگي خط قرمز دولت بوده، مديريت مصرف برق در بخش خانگي و توزيع پيك مصرف در طول شبانه‌روز از ديگر اقداماتي است كه وزارت نيرو در دستور كار قرار داده و با اين اقدام به پايداري شبكه برق كمك كرده است. او با مثبت ارزيابي كردن وضعيت توليد و توزيع برق كشور مي‌گويد: وقتي شاخص‌هاي رشد را بررسي مي‌كنيم شاهد اين هستيم كه در بسياري از بخش‌ها همانند صنعت برق وضعيت رو به رشدي داريم و اين واقعيت بعضا توسط انديشكده‌ها و مراكز مطالعاتي خارجي و معاند نيز مورد تاييد قرار مي‌گيرد. معاون اجرايي رييس‌جمهور تاكيد كرده بود: تمركز وزارت نيرو روي توسعه صنعت برق و افزايش توليد سبب شد تا در اين دو سال به اندازه تمام دولت قبل نيروگاه ايجاد شود. او مدعي شده بود: توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير در كنار مديريت برق صنايع و ايجاد تعهد براي صنايع بزرگ به منظور خودكفايي در توليد برق از جمله اقداماتي بود كه سبب شد، وضعيت صنعت برق به ثبات برسد. منصوري همچنين ادعا كرده بود: حفظ پايداري شبكه برق و تامين برق كافي براي بخش‌هاي مختلف مصرف‌كننده در سال گذشته بي‌نظير بود و در حالي رخ داد كه در سال‌هاي قبل ما شاهد خاموشي‌هاي گسترده در كشور بوديم.
16 ارديبهشت؛ نياز كشور به واردات
در 16 ارديبهشت هم پيش فرض مقامات دولتي عدم خاموشي در بخش خانگي بود. البته از طرفي هم سخن از واردات برق مي‌زدند. در آن مقطع مصطفي رجبي‌مشهدي، سخنگوي صنعت برق اعلام مي‌كند: در صورتي كه در مصرف خانگي صرفه‌جويي نشود، ناترازي برق به بخش‌هاي صنعت و كشاورزي وارد مي‌شود ولي وقتي اين بخش‌ها خيلي خوب فعاليت كنند مي‌توان انرژي بيشتري به ساير بخش‌ها منتقل كرد. او ادامه مي‌دهد: ناترازي ما هنوز تمام نشده و مجبور هستيم برنامه‌هاي مديريت مصرف را به قوت خود ادامه دهيم و مانند سال گذشته آنها را اجرا كنيم. اما وقتي مشتركان خانگي همراهي كنند از اين فشار كاسته مي‌شود. رجبي‌مشهدي در بخش ديگري از سخنانش گفته بود: در حال حاضر ميزان واردات ما بين ۵۰۰ تا ۷۰۰ مگاوات است. البته افزايش واردات در اين برهه از زمان نيازمند زيرساخت است. چون چنين اقداماتي به سادگي نيست و بايد شبكه برق وجود داشته باشد و در زماني كه نيازمند واردات هستيم كشور مبدا هم از ظرفيت كافي برخوردار باشد كه معمولا اينگونه نيست.
خاموشي گسترده صنايع
۱۶ خردادماه نيز اطلاعيه مشترك وزارتخانه‌هاي صمت و نيرو درخصوص برنامه تامين برق صنايع كشور در تابستان سال جاري منتشر شد. طبق اين برنامه صنايع به سه گروه تقسيم شده‌اند؛ برق گروه اول كه شامل واحدهاي صنعتي كوچك است و بيش از ۹۰ درصد واحدهاي صنعتي و توليدي كشور را شامل مي‌شود بدون هيچ محدوديتي تامين خواهد شد. گروه دوم واحدهاي صنعتي مستقر در شهرك‌هاي صنعتي و واحدهاي صنعتي خارج از شهرك‌هاي صنعتي هستند و برق آنها از ۲۰ خرداد تا ۱۷ شهريور صرفا نصف روز در هفته و از ساعت ۱۱ تا ۲۳ قطع مي‌شود. ضمن اينكه امكان جبران اين محدوديت در باقي ساعات كاري و ساير روزهاي هفته وجود دارد و گروه سوم نيز صنايع بزرگ است كه در توضيح نحوه تامين برق اين واحدها آمده است كه «مشاركت اين واحدها از طريق جابه‌جايي بخشي از بار مصرفي آنها از ساعات اوج به ساعات غير اوج و نيز مديريت زمان بهره‌برداري از تجهيزات وابسته به انرژي در برنامه‌هاي مديريت مصرف بوده.» هرچند برنامه و زمان‌بندي قطع برق صنايع اعلام شده است، اما به نظرمي‌رسد آنچه در عمل رخ خواهد داد بيش از اينها خواهد بود. همان زمان حميدرضا صالحي، دبيركل فدراسيون صادرات انرژي و صنايع وابسته در اين باره به سايت «اقتصادآنلاين» مي‌گويد: با توجه به تجربه سال‌هاي گذشته و عدم سرمايه‌گذاري‌هاي لازم نسبت به مصرفي كه هر سال در حال افزايش است، نمي‌توانيم بگوييم كه امسال نسبت به سال‌هاي قبل ميزان قطعي‌ها كمتر مي‌شود. اما يك اتفاق افتاده و ساعت كاري ادارات تغيير كرده و اين باعث مي‌شود ساعت پيكي كه از ساعت يك به بعد شروع مي‌شد را ديگر نداشته باشيم و اين كمك‌كننده خواهد بود تا صنايع وضع بهتري داشته باشند. صالحي مي‌افزايد: رشد مصرف ما نسبت به سال‌هاي قبل بالاست و اين باعث مي‌شود هر حركتي اندك پوششي بدهد تا برق صنايع كمتر به اجبار قطع شود. اما در كل نمي‌توان گفت چنين اقداماتي نتيجه‌بخش بوده و بايد به سمت سرمايه‌گذاري برويم و بتوانيم اين فاصله را كه هر سال بزرگ‌تر مي‌شود يك‌بار براي هميشه به يك تعادلي برسانيم تا گپي پيش نيايد و موجب عدم نفع صنايع نشود. او مي‌گويد: موضوع عدم تغيير ساعت يك مقدار نظمي كه در مصرف داشتيم را تغيير داده، تغيير ساعت كه قبلا انجام مي‌شد يك جهتي مي‌داد كه چگونه بتوانيم مديريت مصرف خوبي داشته باشيم يا بهينه مصرف كنيم، اما عدم تغيير ساعت به نفع كم مصرف كردن نخواهد بود و بايد ساعت كاري ادارات، مدارس و صنايع را تغيير دهيم تا به اندازه‌اي كه خود ساعت را جابه‌جا مي‌كرديم جبران شود.
جديدترين درخواست
روز گذشته شركت توزيع نيروي برق تهران بزرگ در اطلاعيه‌اي خطاب به شهروندان تهراني گفت: به رغم اجراي تمامي تمهيدات فني ممكن، حفظ پايداري شبكه توزيع برق در شرايط فعلي نيازمند همراهي همه‌جانبه مشتركان با خادمان خود در صنعت برق است. برهمين اساس از تمامي مشتركان خود در شهر تهران درخواست دارد با حداكثر صرفه‌جويي در مصرف برق به پايداري شبكه توزيع برق كمك كنند. در ادامه اين اطلاعيه آمده است: توانير برق 68 دستگاه اجرايي پرمصرف شهر تهران كه اقدام به كاهش مصرف برق نكرده‌اند را قطع كرده است.