تينا جلالي
درست روزهاي ابتدايي اكران فيلم «شهرك» نحوه تبليغات اين فيلم در تلويزيون خبرساز شد، البته حواشي حول معرفي يك فيلم نكته تازه‌اي نيست اما براي «شهرك» بعضي چيزها به نظر جديد مي‌آمد، پخش تنها يك تيزر براي «شهرك» در طول اكران از صداوسيما، در تاريخ تلويزيون نظير ندارد و بيشتر از آنكه حاشيه‌ساز باشد پرسش‌برانگيز است. واقعا مسوولان صداوسيما درباره معرفي فيلم‌ها به مخاطبان از صداوسيما چه فكري كرده‌اند كه فقط يك تيزر را به فيلم در حال اكران اختصاص مي‌دهند؟ يعني واقعا فكر مي‌كنند با يك تيزر تماشاگران در سينماها سرريز مي‌شوند پس سه تيزر يا بيشتر به اين فيلم ندهيم؟ اصلا صداوسيمايي كه خودش براي معرفي كارهايش به در و ديوار مي‌زند و تبليغاتش را در سطح شهر آويزان مي‌كند، صداوسيمايي كه به گفته محمدمهدي عسگرپور رييس هيات مديره خانه سينما، آمار مخاطبان سريال‌هايش تك رقمي شده چرا فيلمسازان بايد به اين رسانه خالي از مخاطب آگهي بدهند و انتظار جذب مخاطب را داشته باشند؟ ما با چند كارشناس سينما در اين باره صحبت كرديم و نظرشان را در اين مورد جويا شديم كه در ادامه نظرشان را مي‌خوانيد.
مديران ما درك درستي از محصولات فرهنگي ندارند
سعيد خاني تهيه‌كننده سينما و مديرعامل شركت پخش «خانه فيلم» كه سه فيلم «سه كام حبس»، «تصور» و «پرونده باز است» درباره منع استفاده از تبليغات شهري، تلويزيوني براي بعضي فيلم‌ها مي‌گويد: متاسفانه ديگر باور كرديم به اينكه مديران ما درك درستي از محصولات فرهنگي ندارند، درحالي كه همه جاي جهان براي كالاي فرهنگي خود چه در تلويزيون و چه در سطح شهر با قيمت‌هاي پايين و گاهي رايگان، باكس‌هاي تبليغاتي اختصاص مي‌دهند و مديران فرهنگي متعهد هستند براي فيلم‌ها تبليغ كنند اما در ايران تعريف براي تبليغ فيلم‌ها را نداريم، همان‌طور كه خودتان در سطح شهر ملاحظه مي‌كنيد ارزش تبليغ محصولات تجاري بيشتر از محصولات فرهنگي مي‌باشد. اين مدير پخش به صحبت‌هايش ادامه مي‌دهد: طبيعتا با چنين نگاه سلبي و با اين تفكر ما هم هيچ اقدامي نمي‌توانيم انجام بدهيم. يادم مي‌آيد زمان آقاي ضرغامي كمي فضا براي تيزر فيلم‌ها به مراتب بهتر بود و فيلم‌ها براساس سياست‌گذاري سازمان، تعداد تيزر تبليغاتي رايگان داشتند اما در حال حاضر نه تنها تيزر رايگان نمي‌دهند كه آن ميزان قيمتي كه به معرفي فيلم در تلويزيون اختصاص پيدا مي‌كند فقط كفاف تبليغ يك تيزر فيلم را مي‌دهد. امروز براي فيلم «شهرك» يك تبليغ، فردا براي فيلم ديگري سه تبليغ درنظر مي‌گيرند هيچ فرقي نمي‌كند چون با اين تعداد هيچ تاثيري براي ديده شدن فيلم ندارد.
اين تفكر مي‌خواهد سينما را تعطيل كند
خاني افزود: من فكر مي‌كنم تفكري در حال حاضر وجود دارد كه با سينما مشكل بنيادين دارد و نمي‌خواهد سينما برپا و برقرار باشد. اين تفكر مي‌خواهد سينما را تعطيل كند.
او در ادامه صحبتش درباره راهكار استفاده از تبليغات براي فيلم‌هايش گفت: ما براي فيلم‌هاي‌مان متكي به فضاي مجازي هستيم كه خب فيلتر است و بخش عمده‌اي از مخاطبان را از دست داده‌ايم و هيچ امكان ديگري براي تبليغات نداريم، به عبارت ديگر فقط فضاي مجازي و خود سينماها هستند. اين تهيه‌كننده سينما در ادامه درباره تفاوت تبليغ محصولات تجاري و فرهنگي مي‌گويد: نكته مهمي كه براي تبليغات فيلم‌ها بايد درنظر گرفت اين است كه تبليغ محصول فرهنگي با تجاري فرق مي‌كند. كالاي فرهنگي براي معرفي خود به مخاطبان مدت كوتاهي فرصت دارد و زياد وقت ندارد در نتيجه حمايت از اين محصولات بيشتر بايد باشد كه متاسفانه وقتي مي‌گويم مديران ما درك درستي از فرهنگ ندارند در همه ابعاد آن صدق مي‌كند، به نظر مي‌رسد آنها بايد به بلوغ فرهنگي برسند تا بدانند جامعه نياز به كالاي فرهنگي دارد پس براي اطلاع‌رساني آن به مخاطب بايد حمايت كنند.
او گفت: چهار ماه ابتداي امسال فروش سينما خيلي خوب بود. با فرا رسيدن ماه محرم سينما دچار افت گيشه شد. اميدوارم شوراي صنفي نمايش همچون سال گذشته، براي ادامه سال برنامه‌ريزي درستي در چينش اكران داشته باشد تا شاهد اكران خوبي در ادامه سال باشيم.
آگهي‌هاي صداوسيما تاثيري در جذب مخاطب ندارد
غلامرضا موسوي رييس انجمن تهيه‌كنندگان مستقل سينماي ايران مي‌گويد: يك آگهي تلويزيون حداقل بايد بين 400 تا 800 بار از شبكه‌هاي مختلف سيما پخش شود تا تاثيرگذاري لازم را داشته باشد، آگهي كمتر از تعداد 400 اثري در بخش تبليغات و معرفي فيلم به مخاطب ندارد.
او در ادامه با بيان اينكه يك آگهي براي تبليغ فيلم از تلويزيون بيشتر به شوخي مي‌ماند، گفت: بعضي فيلمسازها تصميم گرفتند به‌رغم تبليغات خوبي كه صداوسيما به فيلم‌هاي‌شان اختصاص داده، آگهي فيلم‌شان را به صداوسيما ندهند چون هيچ نتيجه و اثربخشي در معرفي فيلم‌هاي‌شان به مردم و مخاطبان ندارد، چراكه تبليغات تلويزيوني اگر قرار است اثربخشي داشته باشد بايد به تعداد بالا باشد. اين تهيه‌كننده سينما در بخش ديگري از صحبت خود درباره مشكلات پخش آگهي از تلويزيون ايران گفت: واقعيتش را بخواهيد تلويزيون ايران با تهيه‌كنندگان فيلم‌هاي در حال اكران قراردادي منعقد مي‌كند كه به شرطي به فيلم‌هاي شما آگهي رايگان تعلق مي‌گيرد كه آگهي فيلم‌هاي شما از ماهواره پخش نشود كه اگر آگهي فيلم شما از ماهواره پخش شود نرخ آگهي رسمي از شما دريافت مي‌شود، از آنجايي كه نرخ رسمي آگهي فيلم‌ها هم به شدت بالاست براي تهيه‌كننده‌ها صرف نمي‌كند كه با اين قيمت‌هاي سرسام‌آور به تلويزيون آگهي بدهند.
از طرف ديگر رسانه‌هاي ماهواره‌اي از آنجايي كه از سازندگان فيلم كسب اجازه نمي‌كنند و خودشان تيزر فيلم‌ها را از سايت‌ها گرفته و كاملا رايگان از رسانه‌شان پخش مي‌كنند، آنها به اسم حمايت از سينماي ايران سازندگان فيلم‌ها را دچار مشكل مي‌كنند. اين گرفتاري است كه ما با تلويزيون و تبليغات فيلم‌هاي‌مان داريم.
رييس انجمن تهيه‌كنندگان مستقل در ادامه مي‌گويد: هم از اين نظر و هم اينكه ديگر آگهي‌هاي تلويزيون تاثيرگذاري چنداني در بين مردم ندارد بعضي فيلمسازان تصميم گرفتند به صداوسيما آگهي ندهند.
شهرداري كه هيچ شناختي از فرهنگ ندارد
موسوي همچنين درباره حمايت شهرداري از فيلم‌هاي در حال اكران هم گفت: متاسفانه بايد اذعان داشت برخلاف شهردار‌هاي ديگر تهران، آقاي زاكاني هيچ ارتباطي با هنر ندارند و تيم ايشان از كارهاي فرهنگي هيچ حمايتي نمي‌كنند. موسوي تاكيد كرد، شايد برخي شهرداران قبلي مستقيم شخصيت كامل فرهنگي نداشتند، اما مشاوران باهوشي داشتند و خودشان نيز به اهميت فرهنگي معتقد بودند. آقاي زاكاني به گمان من هيچ شناخت فرهنگي ندارد و مشاوران فرهنگي يا ندارند يا مشاوران نمي‌توانند مشاور دقيق بدهند. شهر تهران، شهري بزرگ است كه نياز‌هاي فرهنگي ويژه دارد و شهرداري كه اين مسائل را نمي‌شناسد، به شهروندان لطمه اساسي وارد مي‌سازد.
رابطه سينما و تلويزيون صفر است
اما سيدجمال ساداتيان تهيه‌كننده سينما با بيان اينكه بعد از فيلم «متري شيش و نيم» فيلمي كار نكرده و در حال حاضر فيلم هم براي پخش ندارد، مي‌گويد: ما كلا برنامه توسعه فرهنگي در كشور نداريم آنچه داريم فقط شعارهايي است كه زمينه اجرايي ندارد و از واقعيت جامعه دور است. در چند سال گذشته در تلويزيون سياست‌هاي اجرايي آن تابع نظر مديريت‌هايي بود كه منصوب مي‌شدند. از همين منظر در مقطعي كه آقاي لاريجاني مدير صداوسيما بود، حوزه فرهنگ، سينما و موسيقي را مي‌شناخت شايد به دليل مقطعي كه در وزارت ارشاد بوده اين شناخت را پيدا كرده بود، نگاهش به حوزه موسيقي، تئاتر به خصوص سينما خيلي تاثيرگذار‌تر از مديراني بود كه بعد از ايشان آمدند. البته زمان آقاي ضرغامي هم عملكرد ايشان قابل قبول است. در دوره مديريت اين دو بزرگوار هم پخش فيلم‌هاي ايراني از سيما خوب بود و هم پخش تيزرهاي تبليغاتي فيلم‌ها با كثرت پخش مي‌شد، به همين دليل تعاملي بين اهالي سينما و تلويزيون وجود داشت، متاسفانه در مديريت بعد از اين آقايان به دليل بد عمل كردن مديران تلويزيون رابطه اهالي سينما با تلويزيون روز به روز كمتر شد، تقريبا الان در نقطه نزديك به صفر است.
در شعار قهرمان ملي ولي در عمل دشمن توليدات داخلي
ساداتيان مي‌گويد: به اين نكته هم بايد اشاره كرد كه ما در كشور از فقدان مديريت فرهنگي رنج مي‌بريم، بر فرض اگر قرار است از سينماي ملي حمايت كنيم نقش ارگان‌هاي موثر مثل تلويزيون و شهرداري كجا بايد خود را نشان دهند؟ صداوسيما به دليل نشر فراگير ش در كل كشور بايد با پخش تبليغات رايگان فيلم‌هاي در حال اكران به رسالت ملي خود عمل كند. اگر معتقد به حمايت توليدات داخلي هستيم، بايد در عمل اعتقاد خود را نشان دهيم نه اينكه در شعار قهرمان ملي باشيم و لي در عمل دشمن توليد داخلي باشيم. اين پخش‌كننده مي‌گويد: نحوه پخش محصولات فرهنگي خيلي متفاوت است با محصولات صنعتي، صاحبان سرمايه‌هاي بزرگ به دليل گردش مالي مكفي كه دارند قدرت پرداخت هزينه‌هاي سنگين صداوسيما را دارند ولي فيلم‌هاي سينمايي با اين گردش مالي بسيار كم چگونه مي‌توانند با محصولات صنعتي رقابت مالي داشته باشند. هر وقت مسوولان تلويزيون مثل گذشته با پخش تيزرهاي مكفي تبليغات از فيلم‌هاي در حال اكران حمايت كردند مي‌شود گفت مسوولان تلويزيون جهت آشتي ملي قدم برداشته‌اند. اين سينمادار در ادامه مي‌گويد: در حال حاضر شهرداري‌که انواع و اقسام تبليغات را بر در و ديوار شهر دارد چقدر حاضر است براي كل فيلم‌هاي در حال اكران بيلبورد تبليغاتي اختصاص دهد؟ همه مي‌دانيم فيلم بايد توسط رسانه‌هاي جمعي به مخاطب معرفي شود و در مرحله بعد انتخاب با مخاطب است ولي ما شاهد هستيم صداوسيما و شهرداري بسيار گزينشي عمل مي‌كنند. در نظر بگيريد با تمام سختي‌هايي كه فيلمساز براي دريافت مجوز ساخت و نمايش در سينما تحمل مي‌كند، براي گرفتن امكانات تبليغات با راهي به‌شدت دشوارتر در صداوسيما و شهرداري مواجه است . فيلمساز و تهيه‌كننده مگر چقدر تحمل دارند كه بتوانند اين همه فشارهاي مختلف را بپذيرند؟
عملكرد غلط مسوولان صدا و سيما فيلمسازان را به شبكه‌هاي خارجي هدايت مي‌كند
به اعتقاد ساداتيان، همين امر باعث مي‌شود فيلمساز براي نجات سرمايه‌اش جهت پخش تبليغات فيلمش به شبكه‌هاي خارجي متوسل شود. وقتي همه درب‌ها بسته است، تهيه‌كننده چاره‌اي جز اين ندارد، عملا اين عملكرد غلط مسوولان صداوسيماست كه همه تهيه‌كنندگان به سمت شبكه‌هاي خارجي هدايت مي‌كنند، مطمئن باشيد اگر مسوولان روي خوشي نشان دهند مثل گذشته همه براي معرفي فيلم خود از ابزار داخلي استفاده مي‌كنند.
او در انتها مي‌گويد: مي‌خواهم بگويم اين پازلي است كه خود مسوولان درست كرده‌اند و شرايط را هر روز براي اهالي سينما غامض و پيچيده‌تر مي‌كنند. نمونه‌اش مهاجرتي كه اين روزها كشور شاهد آن است. خب يك‌بار از خودمان پرسيديم چرا تمايل به مهاجرت در بين مردم بيشتر شده است؟ وقتي به لحاظ اجتماعي سياسي، اقتصادي مردم را در تنگنا قرار مي‌دهيم طبيعي است كه به مهاجرت فكر كنند.
مجهولات زيادي در سينما داريم كه هر روز بيشتر مي‌شود
ساداتيان مي‌گويد: الان تعدادي فيلم است كه در صورت اكران شدن مي‌توانند گيشه پر رونقي داشته باشند ولي به دليل اينكه بعضي از عوامل آن فيلم‌ها در شبكه‌هاي اجتماعي فعال بودند و حرفي زده‌اند، جلوي نمايش آن فيلم‌ها را گرفته‌اند، در زماني كه آن بازيگر در فيلم بازي مي‌كرد قطعا هيچ مشكلي نداشت امروز از نظر شما آن بازيگر مشكل‌دار شده است حالا چرا خسارت آن را بايد مردم و تهيه‌كننده پرداخت كنند؟ به نظرم در حوزه سينما با مجهولات بي‌شماري دست و پنجه نرم مي‌كنيم و هر روز هم به تعداد آن اضافه مي‌شود.
سعيد‌خاني:
مـتـــاسفــانه ديگر باوركرديم به اينكه مديران ما درك درستي از محصولات فرهنگي ندارند، من فكر مي‌كنم تفكري در حال حاضر وجود دارد كه با سينما مشكل بنيادين دارد و نمي‌خواهد سينما برپا و برقرار باشد. اين تفكر مي‌خواهد سينما را تعطيل كند.
غلامرضا موسوي:
ديــگر آگــهي‌هاي تلويزيون تاثيرگذاري چنداني در بين مردم ندارد بعضي فيلمسازان تصميم گرفتند به صداوسيما اگهي ندهند. آقاي زاكاني به گمان من هيچ شناخت فرهنگي ندارد و مشاوران فرهنگي يا ندارند يا مشاوران نمي‌توانند مشاوره دقيق بدهند.شهر تهران، شهري بزرگ است كه نياز‌هاي فرهنگي ويژه دارد و شهرداري كه اين مسائل را نمي‌شناسد، به شهروندان لطمه اساسي وارد مي‌سازد.
سيد جمال ساداتيان:
در حال حاضر شهرداري انواع و اقسام تبليغات را بر در و ديوار شهر دارد چقدر حاضر است براي كل فيلم‌هاي در حال اكران بيلبورد تبليغاتي اختصاص دهد؟ همه مي‌دانيم فيلم بايد توسط رسانه‌هاي جمعي به مخاطب معرفي شود و در مرحله بعد انتخاب با مخاطب است ولي ما شاهد هستيم صداوسيما و شهرداري بسيار گزينشي عمل مي‌كنند. در نظر بگيريد با تمام سختي‌هايي كه فيلمساز براي دريافت مجوز ساخت و نمايش در سينما تحمل مي‌كند، براي گرفتن امكانات تبليغات با راهي به‌شدت دشوارتر در صداوسيما و شهرداري مواجه است.