گروه اقتصادي
فضاي استارت‌آپي ايران با تعطيلي و تعليق مجوز به دليل آنچه «كشف حجاب» خوانده شده، روبه‌رو شده است. اتفاقي كه با هجمه رسانه‌هاي حامي جريان‌هاي خاص سياسي شروع و به پلمب و تعطيلي كسب و كارهاي آنلاين و پلتفرم‌هايي كه بخشي از ساز و كار اقتصادي ايران را به دست دارند، انجاميده است.
موضوعي به نام «پلمب» كسب و كارها به دليل كشف حجاب چيز جديدي نيست. اما در يك هفته گذشته، هيچ‌گاه چنين ابعادي پيدا نكرده و در ميانه تابستان 1402، پلتفرم‌هاي آنلاين با دردسرهاي بزرگي روبه‌رو شده‌اند. بعد از پلمب بسياري از واحدهاي تجاري و پاساژها و مراكز خريد، حتي «پل عابر پياده» يا «سراي عامري‌ها» و «شيريني فرانسه» در تهران؛ حالا اتفاق جديد، «پلمب استارت‌آپ‌ها» است كه شدت بيشتري يافته است.
بخش بزرگي از اين استارت‌آپ‌ها با نيروهاي جوان فعاليت كرده و اتفاقا در جهت تسهيل فعاليت‌هاي كسب و كارها نيز كمك مي‌كنند. به‌طور مثال، استارت‌آپ «طاقچه» كه در حوزه پي‌دي‌اف كتاب فعاليت مي‌كند، روز سه‌شنبه هفته گذشته با هجمه بالاي برخي كاربران متعلق به طيف خاصي در توييتر مواجه شد. بسياري از ناشران موسوم به «ارزشي» پس از انتشار عكسي از فضاي داخلي اين استارت‌آپ، دست به «قطع همكاري» با آن زده‌اند و خبرگزاري‌ها هم اعلام كرده‌اند كه به دليل «كشف حجاب» كارمندان، براي «طاقچه» پرونده قضايي تشكيل شده است.
تا لحظه نوشتن اين گزارش، «طاقچه» پلمب نشده و بيشتر هجمه‌ها به سمت قطع همكاري برخي ناشران با اين پلتفرم رفته است. اما با توجه به فضاي موجود در شبكه‌هاي اجتماعي و حمله نواصولگرايان در قالب كانال‌هايي مانند «بيسيم‌چي» به اين اپليكيشن، احتمال سرنوشت مشابه «ديجي‌كالا» براي اين پلتفرم نيز دور از ذهن نيست.
«طاقچه» به گفته وزير سابق ارتباطات، يك استارت‌آپ «زيانده» است و اتفاقا مديران آن در جبهه اصولگرايان قرار دارند. اين استارت‌آپ در بيانيه‌اي اعلام كرده كه «عكسي كه از اين شركت منتشر شده يك ماه قبل و بعد از خداحافظي يكي از همكاران مقابل ديوار بيروني و خارج از فضاي كاري طاقچه گرفته شده و در هيچ يك از حساب‌هاي رسمي طاقچه انتشار نيافته است.»
در اين بيانيه آمده است: «طاقچه پلتفرمي براي دسترسي به انواع كتاب‌هاي صوتي، الكترونيكي و چاپي است كه مانند تمام كسب‌وكارها در چارچوب قوانين كشور فعاليت مي‌كند. اين شركت در حدود يك دهه فعاليت خود در زمينه كتاب كوشيده است متناسب با تمام سليقه‌ها، انواع كتاب‌ها را در دسترس مخاطبان بگذارد. اينكه طاقچه توانسته است سهم مهمي در افزايش سرانه مطالعه كشور داشته باشد، به خاطر تلاش‌هاي بي‌وقفه همكاران توانمند خود بوده است.»
لغو مجوز «ازكي»
شايد سخت‌ترين برخورد با اپليكيشن‌ها و كسب و كارهاي آنلاين مرتبط با استارت‌آپ «ازكي» باشد. روز گذشته معاون بيمه مركزي از تعليق مجوز كارگزاري بيمه استارت‌آپ «ازكي» كه در حوزه فروش آنلاين انواع بيمه‌نامه فعاليت مي‌كند، با حكم كارگروهي به نام «حجاب و عفاف» در وزارت امور اقتصادي و دارايي خبر داده است.
علي استادهاشمي، معاون نظارت بيمه مركزي به خبرگزاري نزديك به دولت «فارس» گفته است: «با حكم اين كارگروه مجوز فعاليت شركت كارگزاري ازكي تا اطلاع ثانوي تعليق شده است.»
در همين حال معاون بيمه مركزي گفت: «كساني كه از طريق اين كارگزاري بيمه‌نامه‌هايي از شركت‌هاي بيمه‌اي خريداري كرده‌اند، بيمه‌نامه‌هاي آنها به قوت خود باقي است و مشكلي براي آنها ايجاد نمي‌شود، اما مجوز اين شركت به عنوان كارگزار و واسط بين بيمه‌گزاران و شركت‌هاي بيمه‌گر فعلا تا اطلاع ثانوي تعليق شده است.»
معاون نظارت بيمه مركزي دليل اين تعليق را كشف حجاب تعدادي از كاركنان كارگزاري «ازكي» عنوان كرد و گفت: «در جلسه كميته كشف حجاب در بيمه مركزي مقرر شد با راي كميته انضباطي حكم اين كارگزاري تعليق شود تا مرجع قضايي در مورد آن حكم دهد.» استادهاشمي گفته است: «به زودي اين پرونده را به مراجع قضايي ارسال مي‌كنيم تا در مورد آن حكمي صادر شود و تا زماني كه موانع رفع نشود، حكم تعليق فعاليت به قوت خود باقي مي‌ماند.»
وي تاكيد كرد: مردم مي‌توانند براي خريد بيمه‌نامه از شركت‌هاي بيمه‌اي يا كارگزاري‌هاي مجوزدار ديگر مراجعه كنند و كارگزاري «ازكي» فقط يك پلتفرمي بود كه مردم مي‌توانستند از طريق آن بيمه‌نامه‌ها را از شركت‌هاي بيمه‌اي خريداري كنند و كساني كه تاكنون از اين پلتفرم خريداري كرده‌اند، مشكلي در بيمه‌نامه‌هاي‌شان ايجاد نمي‌شود.
دو روز پيش، كانال «بيسيم‌چي مديا» كه سردمدار انتشار عكس‌ها و فيلم‌هاي مختلف درباره فضاي داخلي استارت‌آپ‌هاست در اين باره فيلمي منتشر كرد كه گويا با يك پهپاد گرفته شده و تصاويري نامشخص از حجاب كارمندان زن اين اپليكيشن در آن ديده مي‌شود. اين كانال با انتشار چنين فيلمي از مسوولان درخواست «برخورد» كرده بود.
حالا به نظر مي‌رسد كه بيمه مركزي خيلي زود دست به كار شود و اين اتفاق را بهانه‌اي براي تعطيلي «ازكي»، يعني استارت‌آپي قرار دهد كه كار و كاسبي بسياري از كارگزاري‌هاي بيمه را كساد كرده است. بيمه مركزي پيش از اين هم با محدود كردن فعاليت‌هاي «ازكي» نشان داده كه چندان هم از فعاليت‌هاي چنين استارت‌آپي خوشش نمي‌آيد. بنابراين چه بهانه‌اي بهتر از اين براي تعليق مجوز فعاليت پيدا مي‌شود؟
در مقابل، استارت‌آپ «ازكي» روز گذشته بيانيه‌اي در اينستاگرام منتشر كرد و در آن با اشاره به انتشار اين محتواها در شبكه‌هاي اجتماعي اعلام كرد: «محتواهاي اين موارد بدون اطلاع و اجازه اين شركت منتشر شده، بيان‌كننده مواضع رسمي ازكي نيست. ازكي همچنين خود را به عنوان يك كسب و كار پيشروي ايراني ملزم به رعايت قوانين رسمي كشور مي‌داند.»
«ديجي‌كالا» هنوز پلمب است
دفتر مركزي استارت‌آپ «ديجي‌كالا» نيز از هفته پيش به دليل انتشار تصوير بي‌حجاب يكي از كاركنانش پلمب شده و كاركنان آن دوركار هستند. اين استارت‌آپ قديمي كه پلتفرم آنلاين فروش كالاها محسوب مي‌شود؛ هفته گذشته پس از انتشار تصوير يكي از كارمندان بخش بازرگاني خود كه در آن بدون حجاب ظاهر شده بود؛ پلمب شد. اين عكس توسط همان كانال معروف از شبكه اجتماعي «لينكدين» برداشته شده بود.
دليل حمله به استارت‌آپ‌ها چيست؟
استارت‌آپ‌ها در فضايي وارد جغرافياي اقتصادي ايران شدند كه اينترنت پرسرعت به تازگي راه خود را به گوشي‌هاي تلفن همراه باز كرده بود. در همين فضا بود كه استارت‌آپ‌ها و كسب و كارهاي آنلاين، بخش بزرگي از ساز و كارهاي اشتغال‌زايي در ايران را با استخدام و به كار‌گيري جوانان تحصيلكرده كشور به عهده گرفتند. برخورد قهري با استارت‌آپ‌ها به بهانه «حجاب» آن هم در روزهايي كه رسانه‌هاي معاند خود را براي سالگرد ناآرامي‌هاي سال گذشته آماده مي‌كنند؛ چه عايدي براي كشور به همراه دارد؟
اگر دولت محترم با استارت‌آپ‌ها مشكلي دارد؛ خيلي ساده مي‌تواند بيان كند. اگر اين كسب و كارها، بسياري از فعاليت‌هاي سنتي را كنار زده و سرعت و دقت را بيشتر كرده كه به مذاق عده‌اي خوش نيامده، بحث ديگري است. دنيا در حال پيشرفت است و كساني كه امروز با چنين برخوردهايي زمينه مهاجرت متخصصان ايراني را فراهم مي‌كنند، بهتر است نگاهي به همين كشورهاي همسايه ايران بيندازند و ببينند كه چنين اقداماتي چه تهديدهاي اقتصادي براي ايران به دنبال دارد.