راز خانوادگی بتهوون لو رفت

لودويگ فون بتهوون، آهنگساز مشهور آلماني را يك بيماري مزمن از پا انداخت. كريسمس 1827، يك حمله يرقان او را به بستر انداخت و درحالي كه اندام‌ها و شكمش متورم شده بود، هر نفسي كه مي‌كشيد برايش عذاب‌آور و دردناك بود و سرانجام در ماه مارس همان سال، از دنيا رفت. مثل هر فرد مشهور ديگري، بعد از مرگ، جزييات زمان حياتش كند و كاو مي‌شد. حين گشتن وسايل شخصي‌اش، وصيتنامه‌اي از او كشف شد كه 25 سال پيش از مرگ نوشته بود. در آن از برادرانش خواسته بود عموم را از جزييات وضعيتش آگاه كنند. امروز تقريبا همه مي‌دانند كه يكي از بزرگ‌ترين موسيقيدانان جهان، در اواسط چهل ‌سالگي شنوايي خود را ازدست داد؛ شوخي تلخي كه طبيعت مي‌تواند با كسي بكند كه جهان را با شنيدن درك مي‌كرد. پرونده پزشكي بتهوون جالب‌تر از اينهاست. دو قرن پس از مرگ او، تيمي از محققان با تجزيه و تحليل DNA نمونه موهاي او، جوري به وصيتش عمل كردند كه خودش هرگز فكرش را هم نمي‌كرد. يوهانس كراورز، زيست‌شيميدان موسسه ماكس پلانك كه روي دي‌ان‌اي بتهوون كار كرده است، مي‌گويد كه هدف اوليه گروه تحقيقاتي، روشن كردن وضعيت سلامتي اين موسيقيدان بود و البته سردرآوردن از بيماري كاهش شنوايي پيش‌رونده او كه از اواسط تا اواخر دهه 20 شروع شد و درنهايت در سال 1818 به ناشنوايي كامل او انجاميد. علت اصلي اين كم‌شنوايي، حتي براي پزشك شخصي او، دكتر يوهان آدام اشميت، ناشناخته بود. اين ناشنوايي، با وزوز گوشي در 20 سالگي شروع شد و به آرامي جاي خود را به كاهش تحمل صداهاي بلند داد و درنهايت به از دست دادن شنوايي ختم شد و همين هم كار هنرمند را به آخر رساند. براي يك نوازنده و آهنگساز، هيچ‌چيز طعنه‌آميزتر از اين نيست كه شنوايي خود را از دست بدهد. بتهوون در نامه‌اي خطاب به برادرانش اعتراف كرده كه از اين اتفاق به طرز نااميدكننده‌اي رنجيده‌خاطر شده تا جايي كه حتي به پايان دادن به زندگي خود فكر كرده است. اما اين آهنگساز تنها با مشكل شنوايي دست به گريبان نبود. ظاهرا از حدود 22 سالگي، او دچار دردهاي شديد شكم و حملات مزمن اسهال مي‌شد. شش سال پيش از مرگش، اولين نشانه‌هاي بيماري كبدي او ظاهر شد. گمان مي‌رود كه اين بيماري تا حدي عامل مرگ او در سن 56 سالگي بوده است. در سال 2007، تحقيقات پزشكي قانوني روي يك دسته از موهاي بتهوون نشان داد كه احتمالا مسموميت با سرب، اگر نه مسوول علايمي بود كه جان او را گرفت، دست‌كم در تسريع مرگ او موثر بود. البته با توجه به اينكه در آن زمان، نوشيدن از ظرف‌هاي سربي رايج بود و از تركيبات سربي در پزشكي استفاده مي‌شد، نتيجه چندان عجيب نبود. با وجود اين، جديدترين مطالعه‌اي كه در ماه مارس 2023 انجام شد، اين نتيجه را رد كرد و نشان داد كه مويي كه آزمايش روي آن انجام شده، متعلق به زني ناشناس بود نه بتهوون. در گام بعدي مطالعه، بررسي موهايي كه احتمالا به خود بتهوون متعلق بودند، نشان داد كه مرگ او مي‌تواند در نتيجه عفونت هپاتيت B رخ داده باشد. بيماري‌اي كه احتمالا با نوشيدن الكل و عوامل آسيب‌رسان به كبد، تشديد شده است. جالب اينجا است كه حتي در اين مطالعه‌ هم دليل قطعي شوخي تلخ طبيعت با بتهوون بر محققان روشن نشد و حتي معلوم نشد كه علت اصلي مشكلات گوارشي او چه بود. همچنان سوالات بسياري درباره زندگي و مرگ آهنگساز مشهور بر جا مانده است. اينكه اصلا كجا به بيماري هپاتيت مبتلا شد، چرا يك دسته موي متعلق به زني ناشناس تا مدت‌ها به عنوان موي بتهوون تلقي مي‌شد و ماجراي واقعي دردهاي روده و ناشنوايي او چه بود. از آنجايي كه اين گروه تحقيقاتي به قصد فهم علت كم‌شنوايي و درنهايت ناشنوايي او كارش را آغاز كرده بود، اين نتيجه چندان مطلوب نيست. با وجود اين، تحقيقات اخير توانست يك موضوع شگفت‌انگيز از دل ژن‌هاي بتهوون كشف كند. بررسي بيشتر كروموزم Y در نمونه مو با كروموزوم‌هاي خويشاوندان امروزي بتهوون از نسل پدري او، نشان داد كه احتمالا در نسل‌هاي منتهي به تولد آهنگساز، مقداري روابط خارج از ازدواج هم وجود داشته است. به گفته محققان اين يافته حاكي از اين است كه در خط پدري او بين هندريك ون بتهوون در كامپنهوت، در بلژيك 1572 و لقاح لودويگ ون بتهوون در سال 1770 در بن آلمان، يكي از اجداد بتهوون رابطه زيستي با نسل‌هاي بعدي نداشته است. چيزهايي كه در اين تحقيقات روشن‌شده ظاهرا بيشتر از چيزي است كه بتهوون انتظار داشت ديگران از آن سردربياورند و خصوصي‌تر از جزيياتي كه در وصيتنامه‌اش خواسته بود به اطلاع ديگران برسد. احتمالا هرگز خوابش را هم نمي‌ديد كه جزييات زيستي او تا اين اندازه براي همگان عيان شود. اين تحقيق در Current Biology منتشر شده است.