صداي توليدكنندگان ك ودهاي شيميايي درآمد
دلالان جاي بورس كالا را گرفته‌اند
گروه اقتصادي
هر روز در گوشه و كنار كشور توليدكننده‌اي از انواع و اقسام موانع پيش روي توليد گلايه مي‌كند يا اصلا عطاي توليد را به لقاي موانع پيش روي آن مي‌بخشد و به كل بساطش را جمع مي‌كند، در اين ميان متاسفانه مسوولان امر با دلايل مرتبط و غيرمرتبط شرايط را توجيه مي‌كنند، اين‌بار تعدادي از توليدكنندگان كود شيميايي از مشكلات در تهيه اسيد نيتريك گلايه دارند.
يكي از محصولات گروه پتروشيمي كه در بورس كالا عرضه مي‌شود اسيد نيتريك است كه معمولا از اين محصول در توليد كودهاي شيميايي و نيترات‌هاي پتاسيم، كلسيم، سديم و آمونيوم به منظور تقويت خاك زمين‌هاي زراعي و در كشاورزي استفاده مي‌شود چرا كه بسياري از زمين‌هاي كشاورزي در ايران با فقر نيتروژن مواجه هستند و به همين منظور كشاورزان از اسيد نيتريك رقيق شده به عنوان نوعي كود براي زمين‌هاي كشاورزي‌شان استفاده مي‌كنند تا بازدهي زمين‌شان بيشتر شده و كشت مرغوب‌تري هم داشته باشند، اما آنچه موجب نگراني برخي از توليدكنندگان كودهاي شيميايي شده نحوه عرضه اين محصول از سوي بورس كالاست، اين توليدكنندگان مي‌گويند چرا با وجود آنكه امسال ميزان توليد اسيد نيتريك از سوي پتروشيمي‌هاي كشور افزايش داشته اما ميزان عرضه اين محصول از سوي بورس كالا هر روز كم و كمتر شده است و در حالي كه 5 ماه از سال گذشته اما ميزان عرضه اين محصول از سوي بورس كالا از 400 تن بيشتر نشده است.
بر اساس اطلاعات به دست آمده، برخي از نهادهاي شبه‌دولتي هم به اين موضوع ورود كرده‌اند و اسيد نيتريك پتروشيمي‌ها را مي‌خرند و در حالي كه خودشان توليدكننده هستند؛ اما با قيمت بالاتر آن را در بازار مي‌فروشند. توليدكنندگان مي‌گويند كه تقاضا در بورس كالا مديريت مي‌شود تا قيمت اين محصول بالا بماند؛ ضمن آنكه اين ماده خارج از شبكه در حال توزيع است و در حالي كه توليدكنندگان نمي‌توانند بيشتر از سهميه‌اي كه برايشان تعريف شده آن را تهیه كنند اما دلالان به راحتي به اين مواد دسترسي دارند.
گسترش توزيع خارج از شبكه اسيد نيتريك
بر اساس اين گزارش در حال حاضر قيمت پايه اسيد نيتريك شيراز در بورس كالا 8 هزار و 900 تومان است و اسيد نيتريك كارون هم 9 هزار و 900 تومان نرخ‌گذاري شده است، اما قيمت فروش اسيد نيتريك شيراز در اصفهان به 27 هزار تومان رسيده است و توليدكنندگان كودهاي شيميايي از اين رشد قيمتي گلايه‌مند هستند و مي‌گويند اين محصول به راحتي از سوي دلالان و در بازار آزاد عرضه مي‌شود اما نه به قيمت 8 هزار و 900 تومان بلكه 40 هزار تومان!
سوال اين است كه چرا بايد دست دلالان در تهيه مواد اوليه صنايع بازتر از توليدكنندگان كشور باشد؟ آنها بر اين باورند كه با اين افزايش قيمت‌ها نرخ هر كيلو اسيدنيتريك به 50 تا 60 هزار تومان مي‌رسد و كشاورزان به عنوان مصرف كنندگان نهايي و در انتهاي زنجيره مردم از اين گراني‌ها متضرر خواهند شد و اگر قيمت هر كيلو گوجه فرنگي به يك‌باره 20 هزار تومان مي‌شود به دليل رشد قيمت‌ها در بخش كودهاي شيميايي است.
اين توليدكنندگان مي‌گويند هر كيلو كود شيميايي كه دو سال قبل 2 هزار تومان بوده و در تابستان سال 1401 قيمت آن به 13 هزار تومان رسيده در انتهاي سال تا 70 هزار تومان هم بالا رفته است كه هيچ دليل منطقي هم براي آن وجود ندارد. در كنار اين موضوع فروش محصولات اغلب به صورت چكي است و تا زماني كه كشاورز محصولات خود را نفروشد نمي‌تواند اين چك‌ها را پاس كند اما متاسفانه با نوسانات قيمتي كه براي توليد كودهاي شيميايي وجود دارد و يك هفته قيمت آن 20 هزار تومان و هفته بعد 40 و 70 هزار تومان مي‌شود چطور مي‌توان به صورت چكي كار كرد؟
وضعيت توليد در كشور هر روز سخت‌تر مي‌شود
آنگونه كه توليدكنندگان كودهاي شيميايي مي‌گويند ميزان توليد اين محصول از سوي پتروشيمي شيراز 1000 تن در هفته است اين در حالي است كه تنها 400 تن از اين مقدار در بورس كالا عرضه مي‌شود و اصلا مشخص نيست 600 تن مابقي چگونه در بازار آزاد توزيع مي‌شود و اين موضوع هم اصلا شفاف‌سازي نشده است. ضمن آنكه اسيد نيتريك اصلا با نرخ ارز و به صورت دلاري محاسبه نمي‌شود و قيمت جهاني اين محصول در مرز ايران بين 15 تا 20 سنت يا در محدوده 7 هزار تومان است اما در ايران قيمت آن 1 تا 1.5 دلار شده است چه اتفاقي افتاده كه قيمت‌ها بايد تا اين ميزان رشد كرده باشد؟ چرا نبايد قيمت كود شيميايي 12 هزار تومان باشد و امروز كود به 60 هزار تومان برسد و كشاورز مظلوم هم به جاي آنكه 50 هزار تومان براي كود شيميايي هزينه كند بايد 5 ميليون تومان بدهد.اين توليدكنندگان مي‌گويند وضعيت توليد در اين كشور با اين شرايط كاملا غيرمنطقي شده است و از زماني هم كه سامانه بهين ياب براي تاييد سهميه خريداران ايجاد شد تا دست دلالان از بازار دلالي كوتاه شود شركت‌هاي صوري از سوي دلالان ثبت شد كه به اندازه توليدكننده واقعي مواد اوليه به آنها تخصيص داده مي‌شود يعني هم به توليدكننده واقعي سهميه 3 هزار تن اسيد نيتريك مي‌دهند و هم به دلالي كه يك گرم از اين اسيد نيتريك را براي توليد كودهاي شيميايي استفاده نمي‌كند و توليدكننده هم بايد مجددا از دلال‌ها با قيمت‌هايي بالاتر اين مواد را تهيه كنند و براي توليدات‌شان استفاده كنند.
پس از فروش اسيد نيتريك به شركت‌ها چرا هيچ نظارتي وجود ندارد؟
چرا هيچ نظارتي براي پس از فروش اسيد نيتريك وجود ندارد تا مشخص شود اين بارهاي اسيد در توليدات كودهاي شيميايي استفاده مي‌شود يا مستقيم وارد بازار آزاد مي‌شوند و به فروش مي‌رسند. آنگونه كه توليدكنندگان مي‌گويند تخلف در اين حوزه كم نيست و توليدكننده ناچار است از دلالي كه به نام يك شركت ديگر اسيد نيتريك تهيه كرده اين ماده اوليه را بخرد به دليل اينكه جاي ديگري براي خريد وجود ندارد اما به دليل همين تخلف توليدكننده نمي‌تواند فاكتور اين خريدها را در اسناد مالي شركت خود به ثبت برساند.بايد مشخص شود كدام كارخانه‌ها مشغول اسيدفروشي هستند كه به راحتي نهادهاي نظارتي مي‌توانند اين سندها را بررسي كنند.