چرا نظام سلامت آبستن وقايع تلخي است؟
پيمان سلامتي
مقاله مندرج در شماره 5548 مورخ پانزدهم مرداد ماه آن روزنامه وزين با عنوان «بيش از 50 درصد پزشكان متخصص سهميه‌اي هستند» و ابراز نگراني در خصوص آينده نظام سلامت كشور شايسته تقدير است. با وجود اين، ملاحظات ديگري نيز وجود دارد كه اين نگراني را به شدت افزايش داده و بيم آن مي‌رود كه در آينده شاهد فروپاشي اين سيستم باشيم. چند روز پيش بود كه رييس محترم نظام پزشكي كشور از وضعيت مهاجرت پرشتاب پزشكان، روند رو به كاهش كيفيت آموزش پزشكي، كمبود نيروهاي تخصصي در برخي رشته‌ها به علت عدم تمايل به تحصيل در آنها، عدم اشتغال 20 هزار پزشك عمومي در حوزه سلامت و ... خبر داد و پيش‌بيني كرد كه به زودي آنها كه توانايي مالي داشته باشند براي درمان‌هاي ضروري به كشورهاي ديگر خواهند رفت. چرا چنين شد؟
٭ معتقدم انسداد سياسي در حوزه سياستگذاري بهداشت و درمان يكي از عوامل مهم بوده و تداوم اين وضعيت باعث بروز عوارض ناگواري در آينده خواهد شد.
٭ گريم گيل در كتاب خود با عنوان پويايي دموكراسي‌سازي، انسداد سياسي را اين‌گونه تعريف مي‌كند: «ساختار و شيوه عملكردي كه هيچ‌گونه ضديت و مخالفتي را تحمل نمي‌كند. امكان بروز مخالفت نيست. ساز و كارهاي حل مشكل با رضايت همه احزاب يا گروه‌هاي ذي‌نفع هم وجود ندارد. منافع گروه‌هاي مختلف مردم توسط نهادها و سازمان‌ها نمايندگي نمي‌شود و افرادي كه صاحب قدرت نيستند از تصميماتي كه گرفته مي‌شود، رضايت ندارند. وضعيتي كه مردم ناراضي‌اند، اما راهي براي حل اختلاف و پيدا كردن راه‌حل هم وجود ندارد.»
٭ متاسفانه روند اين‌گونه انسدادها در حوزه تصميم‌سازي نظام سلامت رو به افزايش است.
به عنوان مثال، دو سال پيش بود كه وزير بهداشت، رييس سازمان نظام پزشكي، رييس كميسيون بهداشت مجلس و رييس فرهنگستان علوم پزشكي به عنوان چهار ركن اصلي نظام سلامت در نامه مشتركي از رييس‌جمهور درخواست كردند كه طرح افزايش ظرفيت پذيرش دانشجوي پزشكي در كنكور سراسري از دستوركار شوراي عالي انقلاب فرهنگي خارج شود. خواسته‌اي كه به آن اعتنايي نشد و در نهايت طرح مزبور مصوب شد.
٭ به همين ترتيب، شاهد بوديم كه شوراي عالي سازمان نظام پزشكي و وزير بهداشت در نامه‌هايي جداگانه به رييس‌جمهور نوشتند:
«اجراي شتابزده طرح نسخه‌نويسي الكترونيك، منجر به بروز نارضايتي در سطح وسيع خواهد شد» و درخواست كردند كه اين طرح به مدت حداقل شش ماه تا زمان رفع نواقص اساسي به تعويق بيفتد. متاسفانه به اين درخواست نيز توجهي نشد و تاكنون مشكلات فراواني براي مردم و جامعه پزشكي ايجاد شده است.
٭ همچنين مجمع انجمن‌هاي علمي گروه پزشكي ايران به عنوان يكي از عالي‌ترين تشكل‌هاي نخبگان جامعه پزشكي كشور با ارسال نامه‌اي به اعضاي شوراي نگهبان و مجلس شوراي اسلامي خواستار اصلاح طرح جواني جمعيت شدند. نامه‌اي كه به آن نيز وقعي گذاشته نشد. همه اين قبيل بي‌التفاتي‌ها در زماني صورت مي‌گيرد كه طي پاندمي كرونا، جامعه پزشكي با تقديم چند صد شهيد اوج ايثار خود را نشان داده و نظام سياسي كشور مديون آن است.
٭ جان كلام آنكه، جامعه پزشكي خشمگين است. بسياري بر اين باورند كه حاكميت در بزنگاه‌هاي دشوار از آنها استفاده ابزاري كرده، اما به خواسته‌هاي آنها بي‌اعتناست.
در حقيقت، بخش عمده‌اي از افزايش ميزان آمار مهاجرت، عدم تمايل به ادامه تحصيل در گرايش‌هاي تخصصي و فوق‌تخصصي و ترك كار در اين گروه از فرهيختگان جامعه ناشي از انسداد در تصميم‌سازي است و آنها آن را به خوبي درك مي‌كنند.
٭ بايد تدبيري انديشيد در غير اين صورت وقايع تلخ جديدي بر بحران‌هاي موجود اضافه خواهند شد.