واكنش‌ها به دعوت از كشورمان براي پيوستن به اقتصادهاي نوظهور
ايران+ بريكس
گروه بريكس (قدرت‌هاي اقتصادي نوظهور) با پذيرش اعضاي جديد موافقت كرد. سيريل رامافوسا، رييس‌جمهور آفريقاي جنوبي، ميزبان اجلاس بريكس، روز پنجشنبه (۲۴ اوت) در ژوهانسبورگ اعلام كرد تصميم گرفته شد تا شش كشور جديد از اول ژانويه ۲۰۲۴ پذيرفته شوند. در اين راستا از كشورهاي آرژانتين، مصر، اتيوپي، ايران، عربستان سعودي و امارات متحده عربي دعوت به عضويت شده است.
گروه بريكس در حال حاضر شامل برزيل، روسيه، هند، چين و آفريقاي جنوبي است. نام بريكس از حروف اول نام كشورهاي عضو به زبان انگليسي گرفته شده است. كشورهايي كه توليد ناخالص داخلي‌شان روي هم حدود ۲۰ درصد كل توليد ناخالص جهان است. از سوي ديگر، جمعيت كشورهاي بريكس مجموعا بيش از ۳.۲ ميليارد نفر يعني حدود ۴۰ درصد جمعيت تقرييا ۸ ميلياردي جهان است. كشورهاي عضو بريكس، به دلايل زيادي اهميت ژئوپليتيكي و اقتصادي دارند. روسيه، پهناورترين كشور دنياست، چين سومين، برزيل پنجمين و هند هفتمين كشور دنيا از نظر وسعت هستند. دو كشور هند و چين جمعيتي ميليارد نفري دارند و روي هم رفته كشورهاي عضو اين گروه، 40 درصد جمعيت دنيا و يك‌چهارم جي‌دي‌پي دنيا و يك سوم عرصه آب و خاك دنيا را در دست دارند. اين كشورها سرشار از منابع طبيعي و زيرزميني از جمله انرژي و معادن مختلف هستند و با نيروي كار فراوان، هزينه توليد پاييني دارند. نارندرا مودي، نخست‌وزير هند در مورد پذيرش اعضاي جديد گفته است: «معتقدم با ورود اين كشورها انرژي بيشتري به سازمان‌مان مي‌دهيم.» رييس‌جمهور روسيه نيز در اين باره گفت: مذاكره درباره بيانيه نهايي (نشست بريكس) از جمله در مورد گسترش آن آسان نبود. پذيرش اعضاي جديد در بريكس اولين مرحله از روند گسترش بلوك است. پوتين در اظهاراتي تصريح كرد: بريكس با كسي رقابت نمي‌كند و خود را مقابل كسي قرار نمي‌دهد. اين بلوك مخالفاني دارد، كشورهايي كه تلاش مي‌كنند سيستم قوانين بين‌الملل را بر اساس قوانين خودخواهانه خود جايگزين كنند. بريكس مظهر نظم جهاني است كه بايد متعادل باشد و منافع بسياري از كشورها را در نظر بگيرد و تنوع مردمي را حفظ كند. پوتين همچنين درباره موضوع استفاده از ارزهاي ملي به جاي دلار و تعيين واحد پولي مشترك گفت: ارز واحد (بريكس) براي پرداخت‌ها موضوع بسيار پيچيده‌اي است اما به اين سمت حركت خواهيم كرد.محمد جمشيدي، معاون سياسي دفتر ابراهيم رييسي، در شبكه (X (توييتر) عضويت دايم ايران در گروه اقتصادهاي نوظهور جهاني را «يك پيشرفت تاريخ‌ساز» و «موفقيت استراتژيك براي سياست خارجي جمهوري اسلامي» خواند.محمد بن زايد، رييس امارات متحده عربي نيز از پذيرش كشورش به عنوان عضوي از «گروه مهم» بريكس قدرداني كرد. او در پيام‌رسان X نوشت: «ما مشتاقانه منتظر فعاليت پيگير براي همكاري در راستاي رفاه، عزت و منفعت همه ملت‌ها و انسان‌ها در سراسر جهان هستيم.» اما در عين حال، عربستان سعودي اعلام كرده كه پذيرش اين دعوت نيازمند بررسي بيشتر است و هنوز در اين باره تصميمي نگرفته است.
ديدار رييسي با رييس‌جمهور چين
سيد ابراهيم رييسي و «شي جين پينگ» رييس‌جمهور چين روز پنجشنبه در حاشيه برگزاري پانزدهمين نشست گروه بريكس بر تقويت همكاري‌هاي دو جانبه و روند چند جانبه‌گرايي به‌ويژه در چارچوب «بريكس» تاكيد كردند. جزييات زيادي از اين ديدار منتشر نشده اما خبرگزاري‌ها مي‌گويند شي جين پينگ رييس‌جمهور چين در اين ديدار، با تبريك عضويت ايران در بريكس، گفت: چين آماده تقويت همكاري‌هاي دوجانبه و توسعه همكاري در بسترهاي مختلف براي تقويت روند چندجانبه‌گرايي است. خبرگزاري شين‌هوآ در اين باره نوشت كه رييس‌جمهوري چين عضويت ايران در بريكس را تبريك گفت و تصميم بريكس براي گسترش اين گروه را «يك رويداد تاريخي» خواند. شي گفت كه همه اعضاي جديد گروه بريكس كشورهاي با نفوذ و مهمي هستند و او اطمينان دارد كه آنها تاثيرات بزرگي بر جهان خواهند گذاشت. شي جين پينگ در ادامه سخنان خود با اشاره به سفر ماه فوريه ابراهيم رييسي به چين گفت كه از آن مدت تاكنون دولت‌هاي دو كشور وقت را براي اجراي توافقات حاصله تلف نكرده‌اند. وي همچنين به ميانجي‌گري چين و نقش اين كشور در از سرگيري روابط تهران و رياض اشاره كرد و گفت: «خوشحالم كه با تلاش‌هاي مشترك چين، ايران و عربستان سعودي، ايران و عربستان سعودي به آشتي دست يافته‌اند و اين امر به بهبود امنيت و ثبات در خاورميانه كمك مي‌كند.»«ايرنا» نيز در گزارشي پيرامون صحبت‌هاي رييس‌جمهور ايران نوشته است: آقاي رييسي در اين ديدار عضويت ايران در بريكس را موجب تقويت رويكردهاي اصولي اين گروه از جمله مخالفت با يكجانبه‌گرايي امريكا دانست و با اشاره به توافقات جاري ميان تهران و پكن، اجراي توافق‌ها در چارچوب همكاري‌هاي راهبردي ۲۵ ساله دو كشور را مورد تاكيد قرار داد.
واكنش امريكا
مقامات امريكايي در واكنش به تحولات جديد در حوزه بريكس اين موضوع را «كم‌اهميت» دانسته و معتقدند كه بايد به همكاري با شركاي مختلف ادامه داد. يك سخنگوي وزارت امور خارجه امريكا روز پنجشنبه در اين باره گفت: «ايالات متحده كماكان معتقد است كه كشورها مي‌توانند شركا و گروه‌هايي را كه مي‌خواهند با آنها متحد شوند انتخاب كنند.»واكنش امريكا به افزايش اعضاي بريكس از آن جهت مهم است كه برخي از اين اعضايي كه در گروه بريكس هستند يا آنهايي كه دعوت شده‌اند، جزو متحدان امريكا محسوب مي‌شوند. به‌طور مثال، هندوستان به عنوان يكي از اعضاي تاسيس‌كننده بريكس متحد ديرينه امريكا نيز محسوب مي‌شود. هند، ماه آينده ميزبان اجلاس گروه ۲۰ است كه علاوه بر قدرت‌هاي اقتصادي نوظهور، سران برخي از مهم‌ترين كشورهاي توسعه‌يافته نيز در آن گرد هم مي‌آيند. بنابراين شايد بتوان گفت كه اعلام موضع عربستان براي پيوستن به بريكس، به دليل همين ملاحظات رابطه با واشنگتن باشد.