بعد از خانه‌تكاني گسترده در كابينه
چرا اردوغان مشاوران ارشد خود را تغيير مي‌دهد؟
محافل سياسي تركيه مشغول تحليل گزارش‌هاي پي در پي مطبوعاتي در خصوص تغيير بزرگ مشاوران ارشد رييس‌جمهوري تركيه هستند. هرچند كه رياست‌جمهوري تركيه هنوز در يك بيانيه رسمي اين تغييرات را اعلام نكرده است.
به گزارش روزنامه راي‌اليوم، تغيير مسوولاني كه با سياست‌هاي رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهوري تركيه در طول ۲۰ سال همراهي كرده‌اند يك مساله جديد نيست، اما در هر صورت سوالاتي درباره دلايل واقعي آن مطرح مي‌شود. اردوغان مايل است شخصيت‌هايي را تعيين كند كه كاملا به او وفادار باشند.
اردوغان بعد از اينكه در ماه مه مجددا به عنوان رييس‌جمهوري تركيه انتخاب شد وزراي خارجه و كشور را تغيير داد. وي ماموريت اداره اطلاعات تركيه را به بزرگ‌ترين مشاورش يعني ابراهيم كالين سپرد. هرچند وي مهارت سياسي بالايي دارد اما برخي معتقدند كه تعيين وي در سازمان اطلاعات مساله‌اي است كه به نفع اردوغان و ادامه سلطه وي بر دستگاه‌هاي قوي و حياتي در تركيه تمام مي‌شود و در واقع دليل تعيين وي در اين سمت اين مساله بوده است. همچنين وزارت خارجه به هاكان فيدان سپرده شد كه قبلا رياست سازمان اطلاعات را در دست داشت. به نظر مي‌رسد كه انتصاب‌ها با توازن قدرت و ضعف و قدرت شخصيت‌ها و احتمال تاثير آن در آينده بر قدرت اردوغان ارتباط دارد.
همچنين اردوغان مي‌دانست كه سياست‌هاي مالي وي با ادامه تورم ۶۰ درصدي و كاهش ارزش لير تركيه در مقابل دلار و افزايش قيمت‌ها شكست خورده است براي همين ناچار شد مهمت شيمشك، اقتصاددان را به عنوان وزير دارايي تعيين كند.
خبرگزاري بلومبرگ اعلام كرد كه بيش از ۱۰ تن از مشاوران ارشد اردوغان اين هفته استعفا كردند. به نظر مي‌رسد كه اين استعفاها ادامه سلسله‌تغييرات در تركيه است كه تغيير وزرايي در دولت را هم شامل شد. اردوغان معتقد است كه برخي از اين مشاوران در فعاليت خود شكست خورده‌اند.
اردوغان به دنبال ارتباط و همكاري با تمام كشورهاي عربي و در پيش گرفتن تمام رويكردها و عدم پايبندي به يك رويكرد سياسي واحد است.
سن به عنوان دليل اصلي بركناري اين مشاوران به تنهايي كافي يا قانع‌كننده نيست به ويژه در كشوري مثل تركيه كه احزاب بزرگ و شخصيت‌هاي بالاي ۶۰ و ۷۰ در آن فعاليت مي‌كنند. خود اردوغان ۶۹ ساله است. دولت باغچلي، رهبر حزب حركت ملي تركيه ۷۵ ساله است.
روزنامه‌هاي تركيه اعلام كرده‌اند كه نقطه مشترك بيشتر مشاوران بركنار شده اين است كه سن‌شان از ۶۵ سال بيشتر است و زمان بازنشستگي آنها فرا رسيده است اما اين يك دليل قانع‌كننده نيست.
هنوز ليست رسمي بركنار‌شدگان تهيه نشده است؛ اما براساس گزارش‌هاي مطبوعاتي يكي از مهم‌ترين مشاوراني كه بركنار شده‌اند؛ سفر طوران است كه اردوغان را در سفرهايش به كشورهاي عربي به ويژه قطر همراهي مي‌كرد. وي از سال ۲۰۱۱ مشاور اردوغان است. مشاور ديگر اسرافيل كيشلا است كه يكي از مشاوران روابط تركيه و كويت بوده است.
اين تغييرات همزمان با نفرت مردم كشورهاي عربي و شوراي همكاري خليج فارس از نژادپرستي است كه توريست‌ها و آوارگان در تركيه در معرض آن قرار مي‌گيرند. دو تن از مشاوراني كه بركنار شده‌اند با پرونده روابط كشورهاي عربي و تركيه و مشخصا كشورهاي شوراي همكاري خليج فارس ارتباط دارند. اين نشان مي‌دهد كه اردوغان درباره تاثير نژادپرستي بر اقتصاد كشورش و گردشگري نگران است. همين مساله باعث شده تا متعهد شود كه هرگز اجازه حمله به هيچ‌گونه تبعه خارجي در خاك تركيه را نخواهد داد. وي هنوز نتوانسته حملات برنامه‌ريزي‌شده حزب حاكم يا مخالفان درباره توريست‌هاي عرب را متوقف كند. اخيرا يك توريست كويتي در شهر ترابزون تركيه مورد ضرب و شتم قرار گرفت و بيهوش شد.
رييس‌جمهوري تركيه پيش‌تر تاكيد كرد كه دولتش هرگز اجازه گسترش نژادپرستي و بدرفتاري با بيگانگان در كشورش را نخواهد داد.
اسامي ديگري در ليست غير رسمي وجود دارند كه احتمالا روابطي با پرونده‌هايي دارند كه حساس نيستند يا پرونده‌هايي كه محرمانه هستند. ياسين اوكتاي، مشاور سابق اردوغان مقاله‌اي را در روزنامه يني شفق همزمان با گزارش‌هاي مربوط به بركناري‌ها منتشر و به افزايش نژادپرستي و بدرفتاري با بيگانگان در تركيه كه تاثير منفي بر اقتصاد اين كشور خواهد گذاشت، اشاره كرد.
وي گفت كه اظهارات نژادپرستانه عليه اعراب منجر به لغو بسياري از ويزاها و پروازهاي گردشگري در تابستان جاري و انتقال تعداد زيادي از سرمايه‌گذاري‌ها به خارج شده است و همين مساله خسارت پنج ميليارد دلاري براي تركيه دارد.
پيش‌تر تعدادي از مشاوران اردوغان به دليل اتهامات مربوط به فساد استعفا كردند كه از جمله آنها قرقماز كاراجا، مشاور اقتصادي وي است. سدات پكر، رهبر مافياي تركيه وي را به دريافت رشوه از شركت‌هاي بزرگ متهم كرده بود. همين مساله نشان مي‌دهد كه ممكن است دلايل ديگري مثل فساد و دريافت رشوه پشت بركناري مشاوران باشد.
تعداد مشاوران اردوغان ۳۶ نفر با حقوق متفاوت هستند و با رييس‌جمهوري تركيه براي اتخاذ تصميمات دشوار مربوط به پرونده‌هاي سياسي و اقتصادي و مقابله با چالش‌هاي كشور همكاري مي‌كنند و همين مساله ميزان اهميت اين تغييرات و روابط آن با تغييرات در داخل و خارج را نشان مي‌دهد.
همچنين برخي كاربران در شبكه اجتماعي ايكس اعلام كردند كه بركناري مشاوران شامل مشاوران پرونده‌هاي امنيتي و خارجي نيز هست و اگر اين اخبار درست باشد سوالاتي درباره قصد و نيت جديد اردوغان يا نصيحت‌هاي مشاوران به وي درباره اشغالگري تركيه در سوريه و عقب‌نشيني تركيه از سوريه و موضع اخير اتحاديه اروپا درباره پيوستن تركيه به اين اتحاديه را مطرح مي‌كند. تركيه از موضع اخير اتحاديه اروپا درباره پيوستن اين كشور به اين اتحاديه شوكه شده است. پارلمان اروپا اخيرا اعلام كرد كه ازسرگيري روند پيوستن تركيه به اتحاديه اروپا در شرايط كنوني ممكن نيست و اتحاديه اروپا بايد يك چارچوب موازي و واقعي براي روابطش با آنكارا ايجاد كند. همين مساله باعث شد تا اردوغان تهديد كند كه آنكارا اگر لازم باشد خود را از اتحاديه اروپا جدا مي‌كند.