گام به گام تا صلح در يمن

8 سال پس از جنگ ويرانگر يمن كه با حمله ائتلاف سعودي به اين كشور فقير آغاز شد، حالا به نظر مي‌رسد كه عربستان سعودي پس از تحميل خسارت‌هاي جبران‌ناپذير مادي و جاني به مردم يمن از بلند پروازي خود براي شكست اين كشور دست كشيده و براي پايان اين منازعه خونين به مذاكرات صلح تن داده است. در سال 2015 بود كه سعودي‌ها به بهانه حمايت از عبد ربه منصور هادي عملياتي را با مشاركت هم‌پيمانان خود نظير امارات و برخي ديگر از كشورهاي عربي آغاز كردند كه نام آن را توفان صحرا گذاشته و مدعي بودند ظرف دو هفته حوثي‌ها را شكست خواهند داد؛ اما پس از 8 سال واقعيت ميداني جنگ نشان داد كه نه تنها ائتلاف سعودي قادر به شكست حوثي‌ها نشده، بلكه اكنون رياض در نظر دارد براي خروج از باتلاق جنگ يمن با انصارالله به يك توافق صلح برسد. در همين رابطه مذاكراتي جدي و بي‌سابقه طي روزهاي اخير صورت گرفته است؛ به‌طوري‌كه براي نخستين‌بار يك هيات بلندپايه از انصارالله يمن طي روزهاي اخير به رياض سفر كرده و با خالد بن سلمان وزير دفاع عربستان ديدار كرده است. 

طبق اعلام وزارت خارجه عربستان گويا روند مذاكرات در رياض نتايج مثبتي داشته و دستگاه ديپلماسي سعودي‌ها در بيانيه‌اي آورده است كه رياض از توافق دستيابي به صلح در يمن استقبال مي‌كند. لازم به ذكر است هيات انصارالله هفته گذشته وارد عربستان سعودي شده و محور مذاكرات نيز بازگشايي كامل بنادر و فرودگاه صنعا، پرداخت دستمزد كارمندان دولت، جدول زماني خروج نيروهاي متجاوز از يمن و نيز كليد زدن روندي صلح با مشاركت سازمان ملل بوده است.
در اين راستا محمد عبدالسلام، سخنگوي انصارالله و رييس هيات مذاكره‌كننده دولت نجات ملي يمن در شبكه اجتماعي X (توييتر) اعلام كرده در چارچوب تلاش‌هاي ستودني برادران پادشاهي عمان براي حمايت از صلح و پايان دادن به بحران انساني، هيات ما پس از ورود به رياض، جلسات گسترده‌اي با طرف سعودي برگزار كرد و در آن برخي گزينه‌ها و جايگزين‌ها در راستاي حل اختلافات پيش‌آمده مورد بررسي قرار گرفت. تسريع در پرداخت حقوق و رسيدگي به وضعيت انساني كه مردم يمن از آن رنج مي‌برند، به گونه‌اي كه منجر به راه‌حلي عادلانه، جامع و پايدار شود، از جمله مسائل مورد بررسي بود.

ديدار بن سلمان با پادشاه عمان

گفتني است مذاكرات صلح ميان انصارالله و عربستان با ميانجيگري عمان وارد فاز تازه‌اي شده است؛ به‌طوري كه شاهد بوديم علاوه بر هيات انصارالله، محمدبن سلمان وليعهد عربستان نيز طي روزهاي اخير با هيثم بن طارق سلطان عمان ديدار كرده است. اين سفر از آنجا اهميت دارد كه پس از سفر بن سلمان به مسقط و ديدارش با سلطان عمان، بلافاصله سعودي‌ها از هيات انصارالله براي سفر به رياض و انجام مذاكرات صلح دعوت به عمل آوردند. سفري كه گويا متفاوت‌تر از مذاكرات ماه‌هاي قبل رقم خورده و علي القحوم، عضو دفتر سياسي جنبش انصارالله يمن با انتشار پيامي تصريح كرده كه هيات ملي يمن به همراه ميانجي عماني پس از يك دور مذاكره پنج روزه از رياض به صنعا بازگشتند. وي افزود: دور جديدي از مذاكرات در دستور كار است اما زمان و مكان برگزاري آن مشخص نشده، اما اين مذاكرات جدي، مثبت‌ و اميدوار‌كننده بود. به گفته اين عضو دفتر سياسي انصارالله اين مذاكرات در چارچوب تكميل جلسات و مذاكرات در مسقط، صنعا و رياض براي رسيدگي جدي به مسائل انساني، پرداخت حقوق‌ها، توقف تجاوزات، رفع محاصره، خروج نيروهاي خارجي، بازسازي، غرامت، آزادي اسرا، بازگشايي فرودگاه‌ها و بنادر يمن برگزار شد تا منجر به يك راه‌حل سياسي جامع و فراگير شود.

دليل تمايل عربستان به صلح

اميدواري‌ها براي پايان جنگ در يمن و صلح فراگير در اين كشور در حالي تقويت شده كه چند دليل و مولفه اصلي براي عقب‌نشيني عربستان از يمن از سوي كارشناسان مورد تاكيد است. نخست اينكه سعودي‌ها پس از بيش از 8 سال در زمين يمن غير از به جا گذاشتن خسارت‌هاي فراوان و بحران انساني بي‌سابقه دستاوردي نداشته و حالا بعد از مدت‌ها به دنبال خروج آبرومندانه از يمن هستند.
از طرف ديگر در طول يكي، دو سال گذشته ما شاهد نوعي تغيير جهت در سياست خارجي عربستان هستيم. به‌طوري كه اكنون محمد بن سلمان پس از اقدامات عجيبش مانند محاصره قطر، گروگان گرفتن نخست‌وزير لبنان و تشديد تنش‌ها با ايران، سياست خارجي تهاجمي خود را به شكل معناداري تغيير داده و در اين راستا نه تنها پس از 7 سال دوباره روابط ديپلماتيك خود را با ايران برقرار كرده، بلكه اكنون ماه‌هاست كه به دنبال خاتمه دادن جنگ در يمن است.
در اين راستا ناظران دو موضوع را در خصوص اين تغيير جهت اساسي مورد توجه قرار مي‌دهند. نخست اينكه از قبل نيز عنوان مي‌شد بن سلمان مادامي كه در داخل عربستان جايگاهش تثبيت نشود به روند تهاجمي خود ادامه خواهد داد؛ در همين رابطه شواهد نشان مي‌دهد كه پس از كشمكش‌هاي پيدا و پنهان داخلي، اكنون جايگاه بن سلمان در داخل عربستان تثبيت شده و حالا او به فكر اجرايي كردن نوع ديگري از بلندپروازي‌ها به خصوص در زمينه اقتصادي و بين‌المللي است.
از طرف ديگر تغيير سياست عربستان در تنوع بخشي به اقتصاد و نيز جذب سرمايه‌گذاري‌هاي فراوان براي احداث پروژه‌هاي كلان مانند شهر هوشمند نئوم يا طرح گردشگري در ساحل درياي سرخ، نياز به ثبات و امنيت دارد كه اين مولفه مهم باعث شده فرمان سياست خارجي عربستان در منطقه تغييري اساسي داشته باشد.
به همين دليل رصد مذاكرات صورت گرفته با انصارالله نشان مي‌دهد كه مي‌توان در ماه‌هاي آينده نسبت به صلح در يمن اميدوار بود؛ به شرط اينكه امارات در اين مسير سنگ‌اندازي نكند؛ زيرا اكنون ابوظبي از طريق شوراي انتقالي جنوب اهرم فشار خاص خود را در يمن داشته و جهت‌گيري آنها با عربستان كه زماني هم پيمان در جنگ يمن بودند به‌طور محسوسي متفاوت‌تر رقم مي‌خورد.