بحران جهاني پناهجويان
محمود فاضلي
رافين منكديولا كميسارياي عالي سازمان ملل در امور پناهندگان اعلام كرد كه از ابتداي سال جاري، حدود ۱۸۶ هزار مهاجر و پناهجو وارد جنوب اروپا شده‌اند كه بيشتر آنها به ايتاليا آمده‌اند. بين ژانويه تا ۲۴ سپتامبر، 2500 نفر هنگام تلاش براي عبور از درياي مديترانه كشته يا مفقود شدند كه نسبت به هزار و ۶۸۰ نفر كشته يا مفقود در مدت مشابه، افزايش قابل توجهي داشته است. برآوردهاي كميسارياي عالي پناهندگان سازمان ملل نشان مي‌دهد كه بيش از ۱۰۲ هزار پناهجو و مهاجر از تونس، با افزايش ۲۶۰درصدي نسبت به سال گذشته و بيش از ۴۵ هزار نفر از ليبي تلاش كردند از درياي مديترانه به اروپا بروند. كميسارياي عالي پناهجويان سازمان ملل در جديدترين گزارش خود به آمار ۲۵۰۰ كشته يا مفقود از ابتداي امسال اشاره كرد. اين آمار از تلفات پناهجوياني كه براي گذر از درياي مديترانه اقدام كرده‌اند، افزايش قابل توجهي نسبت به سال قبل نشان مي‌دهد. صد‌ها هزار مهاجر هر سال سفر پرخطري را از سواحل تونس و ليبي آغاز مي‌كنند.
«جورجيا ملوني»، نخست‌وزير ايتاليا، پس از آنكه هزاران پناهجو به سواحل اين كشور وارد شدند، تاكيد كرد اجازه نخواهد داد اين كشور به «اردوگاه پناهندگان اروپا» تبديل شود. ملوني در نشست مجمع عمومي سازمان ملل در نيويورك اعلام كرده بود تعداد زيادي از پناهجويان كه به جزيره «لامپدوزا»، وارد شده‌اند، ايتاليا را «تحت فشار باورنكردني» قرار دادند. آينده اروپا در خطر است مگر اينكه كشورهاي اتحاديه اروپا براي ارايه راه‌حل‌هاي جدي با يكديگر همكاري كنند.
جزيره «لامپدوزا» پس از ورود بيش از ۱۱ هزار نفر در هفته‌هاي اخير، بار ديگر به كانون مهاجرت اروپا تبديل شد، اين امر تعداد ورود پناهجويان را در ايتاليا به بيش از ۱۲۷ هزار نفر در سال جاري رساند كه بيش از دو برابر دوره مشابه در سال ۲۰۲۲ به‌شمار مي‌رود. بيشتر پناهجوياني كه به «لامپدوزا» مي‌رسند به مراكز پذيرش بيش از حد شلوغ در اين كشور منتقل مي‌شوند و با مشكلات بسياري در اين مراكز حتي در زمينه تهيه غذا مواجه هستند.
بسياري از پناهجويان سعي مي‌كنند راه خود را به سمت شمال ايتاليا و به مرز فرانسه برسانند، جايي كه پليس فرانسه سال‌ها از تاكتيك‌هاي بيرحمانه براي غيرقابل نفوذ كردن گذرگاه مرزي استفاده مي‌كند و در روز‌هاي اخير اين تاكتيك‌ها افزايش يافته است. فرانسه حتي كنترل قطار‌هاي تردد بين شهرهاي مرزي را همزمان با افزايش ورود پناهجويان به جزيره «لامپدوزا» تشديد كرد.
رم به جاي بسته شدن مرزها، خواهان كمك از ديگر كشورهاي اروپايي است. ايتاليا و اتحاديه اروپا علاوه بر توافق با تونس توافق مشابهي با ليبي دارند. جايي كه پناهجويان از نقض شديد حقوق بشر در اردوگاه‌هاي بازداشت، از جمله ضرب وشتم، شكنجه و تجاوز جنسي شكايت دارند. برخي پناهجويان، قتل در اردوگاه‌هاي ليبي را گزارش كرده‌اند.
مقامات آلمان مدعي شدند مسووليت اسكان و نگهداري از پناهجويان با ايالت‌هاست و دولت فدرال به مسائل ملي مي‌پردازد. دولت به ايالت‌ها اعلام كرد كه سال آينده حداكثر ۱.۷ ميليارد يورو براي پوشش دادن هزينه‌هاي پناهجويان اختصاص خواهد داد. اين رقم در سال جاري ۳.۷۵ ميليارد يورو بود. دولت فدرال آلمان هزينه‌هاي نگهداري و ادغام پناهجويان اوكراين را نيز حذف خواهد كرد. پس از آغاز حمله روسيه به اوكراين، بيش از يك ميليون اوكرايني به آلمان پناهنده شده‌اند. شهرداري‌ها و ايالت‌هاي شانزده‌گانه آلمان خواستار دريافت بودجه بيشتر براي تامين هزينه‌هاي اين پناهجويان از دولت هستند. برلين قصد دارد به‌منظور مقابله با بحران مهاجران كنترل‌هاي مرزي با لهستان و جمهوري چك را افزايش دهد. شمار درخواست‌هاي مهاجران از ماه ژانويه تا جولاي در مقايسه با دوره مشابه سال قبل ۷۸.۱درصد افزايش يافته است. آلمان اخيرا اعلام كرد كه اين كشور «به دليل چالش‌هاي گسترده در مورد پذيرش و اسكان مهاجران» پذيرش داوطلبانه پناهجويان از ايتاليا را متوقف مي‌كند. آلمان تدابيري را اتخاذ كرده و اعلاميه اخير آلمان براي تعليق جابه‌جايي‌ها از ايتاليا تحت مقررات دوبلين و مكانيسم همبستگي داوطلبانه اتحاديه اروپا نيز در تصميم سوييس نقش داشته است.
وضعيت به ويژه در شهر «منتون» فرانسه كه با ايتاليا هم‌مرز است، متشنج است. پليس فرانسه هر روز بين ۲۰۰ تا ۳۰۰ مهاجر كه قصد ورود به كشور دارند را در اين منطقه بازداشت مي‌كند. از ماه ژانويه، ۳۲ هزار نفر دستگير شده‌اند كه ۲۰درصد بيشتر از مدت مشابه سال گذشته است. تعداد مواردي كه مهاجران خردسال با بزرگسالان خود همراه نبودند، دو برابر شده است. فرانسه حتي قبل از وقوع بحران در لامپدوسا ايتاليا نيز امنيت مرزي را در شهرياد شده تقويت كرده بود. با احتساب ۲۰۰ افسر پليس جديد كه قبل از بحران كنوني به منتون فرستاده شده بودند، تعداد آنها در حال حاضر حدود ۵۰۰ نفر تخمين‌زده مي‌شود. پاريس تعداد نيروهاي «ضدتروريستي» را در منطقه دو برابر كرده و تجهيزات اضافي از جمله هواپيماهاي بدون سرنشين را براي پليس و نيروهاي نظامي در اين شهر مرزي فرستاده است.
سوييس از جمله كشورهاي حوزه شينگن است كه مرز زميني خود را با ايتاليا با بازگرداندن اقدامات كنترل موقت مرزي، مسدود كرده است. سوييس از ابتكار فرانسه و اتريش پيروي كرد كه پيش‌تر مرزها را براي جلوگيري از ورود پناهجويان از ايتاليا بسته و تدابيري را در مرزها اتخاذ كردند. بر اين اساس تنها مرز زميني كه تحت قوانين منظم شينگن هنوز كاملا باز است، مرز اسلووني است، چراكه بيشتر مهاجران پس از توزيع مجدد در مراكز پناهندگي در سراسر ايتاليا به اروپاي غربي و شمالي مي‌روند. سوييس هم مانند نروژ، بخشي از منطقه شينگن است و با بسته شدن بيشتر مرز‌هاي ديگر كشورها، سوييس هم براي جلوگيري از ورود پناهجويان غيرقانوني اقدام به بستن مرز‌هاي خود مي‌كند.