منوي غذاي روزنامه‌نگار
محمود توسليان
«تا اوايل سده نوزدهم مفهوم غذاخوردن فقط پركردن شكم بود و احساس گرسنگي بشر را وادار مي‌كرد تا آنچه را دردسترس خود مي‌ديد بدون توجه به كيفيت و كميت آن مصرف كند.» به اين جمله بي‌منطق و خالي از هرگونه انديشه خوب دقت كنيد. در جهان معاصر كه تلاش‌هاي مذبوحانه‌اي براي هويت‌سازي‌هاي جعلي خود مي‌كند و مدام گذشته را با برچسب‌هايي كه بيشتر شكل اتهام دارد، به قضاوت مي‌نشيند، گزاره‌هايي صادر مي‌شود كه فقط براي فروش بهتر و افزايش سودهاي اقتصادي است. درحالي كه مطالعه اندك درخصوص چگونگي خوراكي‌ها در سده‌هاي پيشين نشان مي‌دهد خوراك و هر آنچه پيرامون اين مدار مهم منعقد مي‌شود، كاملا براساس نيازهاي مختلف افراد و فرهنگ و نژاد آنها است.
خوراك افراد پيوندي ناگسستني با روح و روان آنها دارد. اين پيوند از مراحل اوليه زندگي انسان سرچشمه مي‌گيرد و نوزاد نسبت به هر نوع غذا و در مقابل هر يك از اعمال آن يك سلسله عكس‌العمل‌هايي از قبيل لذت يا دلزدگي، بي‌نيازي يا درماندگي و پذيرش يا وازدگي نشان مي‌دهد.
همه افراد بشر علاقه‌مند هستند كه تندرست باشند و از هر گونه بيماري يا ناراحتي در امان باشند زيرا خوشبختي، ظرفيت كار و طول عمر بستگي به سلامتي دارد. علم خوراك كه به سرعت در حال توسعه و پيشرفت است به حقايق و اطلاعات فراواني درباره غذاي مطلوب و چگونگي تاثير آن در ايجاد يك بدن سالم و نيرومند دست يافته است.
آگاهي از اصول صحيح خوراك براي تمام افراد و آحاد يك جامعه لازم است. به علاوه بايد توجه داشت كه هيچ كشوري قادر نيست نيروي لازم براي ثبات اقتصادي و اجتماعي و سياسي به دست آورد مگر آنكه براي افراد خود به مقدار كافي خوراكي مناسب دراختيار داشته باشد. به همين جهت آگاهي از اصول صحيح خوراك از نظر برنامه و اجراي آن در سطح كشور نيز لازم و حياتي به نظر مي‌رسد، زيرا بد خوراك بودن يا سوءتغذيه به مدت طولاني نه تنها اثرات وخيمي روي جسم انسان مي‌گذارد، بلكه موجب تغييرات نامطلوب در ظرفيت كار و رفتار و هوش و استعداد مي‌شود كه در نسبت كارايي جامعه نيز تاثير فراوان خواهد داشت.
گاهي اوقات فكر مي‌كنم هند شكل فراگيرتري از ايران است و بسياري از آنچه اين دوتاي ازهم‌ناگسستني را شكل مي‌دهد در واقع يكي است با اسامي متفاوت (كه آن‌‌هم در فرآيند واژه‌شناسي به يك هم‌خانوادگي باور نكردني مي‌رسد). خوراك به عنوان عامل بقاي تن انسان در بودن او نقش مهمي دارد و به باوري يك امر فرهنگي تلقي مي‌شود. وقتي فرهنگ دو كشور به اين اندازه در هم تنيده شده است، به لحاظ خوراكي هم مي‌تواند ريشه‌هاي مشتركي پيدا كند كه شايد اين ريشه اشتراكي به خاطر انسان محور بودن اين ماجرا در تمام ابناي بشر به يك موضوع مشترك ختم شود. پس بن‌مايه خوراك تا حدودي مي‌تواند در مورد انسان‌ها يكي باشد.
در ميدان كتاب‌هايي كه به خوراك و خوراكي پرداخته‌اند، «كتاب تندرستي و شادي» از جايگاه متفاوتي سود مي‌برد. نخست اينكه اين كتاب محصول همت يكي از روزنامه‌نگاران در ميدان است كه به لحاظ زباني سليقه عمومي را مي‌شناسد و مي‌داند كه چنين موضوعي با كدام بخش از زندگي ايراني سروكار دارد. چنين است كه در بازگرداني به فارسي مخاطب سرگشته نشده و رواني و سادگي جمله‌ها به راحتي در جان مخاطب او ته‌نشين خواهد شد. و ديگر اينكه «كتاب تندرستي و شادي» با عنوان فرعي راهنماي تغذيه و آشپزي سالم با قوانين باستاني ساتويك كتابي است كه سعي دارد با به دوش كشيدن بار تاريخ و ارجاع، مخاطب را تاحدودي با تاريخ خوراكي در قسمتي خاص از اين كره خاكي آشنا كند. افزون بر اين آنچه كتاب را ارزشمندتر مي‌كند راهنمايي و تشويق افراد به خوردن خوراك‌هاي سالم و انسان‌پرور است.
اين كتاب 3 فصل دارد: فصل ١: فلسفه رژيم غذايي ساتويك/فصل ٢: راه‌اندازي آشپزخانه ساتويك/ فصل ٣: برنامه‌هاي غذايي ساتويك/ دستور پخت‌هايي براي يك حركت انقلابي.
مترجم در فصل اول اين كتاب درباره غذاهاي ساتويك آورده است: ماهيت غذاهاي ساتويك، غذاهاي تازه، سالم (فرآوري نشده، خام)، آبدار (غني از آب)، تازه پخته شده و كم چاشني است. غذاي ساتويك غذاي تازه با انرژي زندگي در درون آن است. اين غذا مستقيما از طبيعت مي‌آيد؛ بدون دخالت انسان يا با حداقل دخالت انسان. مانند همه ميوه‌هاي تازه، همه سبزيجات و غلات كامل.
نويسنده كتاب تندرستي و شادي معتقد است غذاهايي كه مي‌خوريم همه را مي‌توان در قالب حالت‌هاي ساتويك، راجاسيك يا تاماسيك طبقه‌بندي كرد كه هر كدام ويژگي‌هاي متفاوتي دارد. وقتي راجاسيك مسلط است، احساس بي‌قراري و عصبانيت داريم. وقتي تاماسيك مسلط است، احساس تنبلي و خستگي مي‌كنيم و افسرده و بي‌حال هستيم. اما وقتي ساتويك مسلط است، احساس شادي و رضايت مي‌كنيم وروي احساسات‌مان كنترل داريم. سبك زندگي مدرن ما با سطح بالاي استرس و سمومف منجر به شرايطي مي‌شود كه بين راجاسيك و تاماسك در نوسان است. براي رسيدن به آرامش، ما بايد از حالت تاماسيك و راجاسيك به سمت ساتويك برويم.
«كتاب تندرستي و شادي» نوشته ساباح جين و با ترجمه نغمه دانش آشتياني با عنوان فرعي راهنماي تغذيه و آشپزي سالم با قوانين باستاني ساتويك به تازگي از سوي نشر خزه با مديريت محسن فرجي (نويسنده و روزنامه‌نگار) منتشر شده است.